monumenta.ch > Dicuil > 2
Dicuil, Mensura, 8, I <<<     >>> III

II SHOW CITATION LINKS

1  Plinius Secundus de Sicilia, latitudineque maris Tyrrheni, haec dicit in quarto libro: "Verum ante omnes claritate Sicilia, Sicania Thucydide dicta, Trinacria pluribus a triangula specie: circuitu patens, ut auctor est Agrippa, m.p. DCXVIII. Quondam Bruttio agro cohaerens; mox, interfuso mari, avulsa XV m. in longitudinem freto, in latitudinem autem I millium, ac dimidium, iuxta Columnam Rhegiam. 2  Ab hoc dehiscindi argumento, Rhegium Graeci nomen dedere oppido, in margine Italiae sito. In eo freto, scopulus est Scylla, item Charybdis mare vorticosum: ambae clarae sevitia. 3  Ipsius Triquadrae, ut diximus, promontorium Pelorum vocatur, adversum Scyllam vergens in Italiam. Pachynum in Graeciam, CCCCXL millia ab eo distante Peloponneso. Lilybaeum in Africam, CLXXX m. intervallo a Mercurii promuntorio, et a Caralitano Sardiniae, CXC. Inter se autem promontoria ac latera his distantia spatiis. 4  Terreno itinere a Peloro Pachynum CLXXXVI millia, inde Lilybaeum CC, inde Pelorum CXLII. Coloniae ibi urbes, aut civitates LXIII. A Peloro, mare Ionium ora spectante, oppidum Messana civium Romanorum, qui Mamertini vocantur; promontorium Drepanum, colonia Tauromenium quae antea Naxos, flumen Asines, mons Aetna nocturnis mirus incendiis. Crater eius patet ambitu stadia XX. Favilla Tauromenium et Catinam usque pervenit fervens, fragor vero ad Mauroneum et Gemellos Colles. Scopuli tres Cyclopum, portus Ulyssis, colonia Catina". 5  Sic, a Mercurii promontorio usque ad oppidum Rhegium, in margine Italiae situm, CCCXXIII m. pas. et amplius inveniuntur. Sed a Lilybaeo usque ad Rhegium, non ad septentrionem in directum navigium porrigitur; sed ad boream mensura declinat: namque a septentrione usque ad Italiam quot milia sunt scriptum non reperi. 6  In XIIIImo Etymologiarum libro de Siciliae circuitu, ita scriptum admiror: Omnis ambitus eius clauditur stadiorum tribus millibus, quae sine dubio tantum CCCLXXV millia passuum sunt. Hoc non errore factoris, sed postea scriptorum fore existimo. Isidorum enim V millia stadiorum scripsisse autumo, quae fiunt DCXXV m. passuum. 7  Iulius Solinus de monte Ethna: In Ethna vero, hiatus duo sunt, crateres nominati, per quos eructatus erumpit vapor, praemisso prius fremitu, qui per aestuantes cavernarum latebras longo mugitu intra terrae viscera divolvitur. Nec ante se flammarum globi attollunt quam interni strepitus antecedant. 8  Servius in commentario librorum Virgilii, ubi narrat in tertio Aeneidos:

Portus ab accessu ventorum immotus et ingens, Ipse; sed horrificis iuxta tonat Aetna ruinis;

haec ita docet: Aetna constat, ab ea parte qua eurus vel africus flant, habere speluncas et plenas sulphuris et usque ad mare deductas. Hae speluncae, recipientes in se fluctus, ventum creant, qui agitatus ignem gignit ex sulphure; unde est quod videtur incendium. Hoc autem certum esse, illa comprobat ratio; quia, et aliis flantibus ventis, nihil ex se mittit, et pro modo flatuum euri vel africi, interdum fumum, interdum favillas, nonnunquam vomit incendia. 9  Priscianus in Periegesi, postquam de Sicilia narravit, de duabus insulis iuxta Africam, hoc est, iuxta minorem Syrtim, retulit haec:

Ad Noton est pontus Lybiae, Syrtisque vadosa Maior: at ulterius si pergas, cerne minorem Occiduam: iuxta quam Meninx insula fulget, Et Cernina simul Libyca statione patentes