monumenta.ch > Seneca Maior > 8
Seneca Maior, Controversiae, 7, Casus VII <<<
Casus VIII HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS
0 RAPTA RAPTORIS AUT MORTEM AUT INDOTATAS NUPTIAS OPTET. Rapta producta nuptias optavit. qui dicebatur raptor negavit se rapuisse. iudicio victus vult ducere; illa optionem petit. 1 ALBUCI SILI. Praeterquam quod in omni discrimine periculosa libertas est, meruit puella, bav1554.64 v ut taceremus: misericors in nos, etiam antequam rogaremus, fuit. inhumana libertas est, si vincimus, adversus (uxorem, si vincimur, adversus) iudicem. Non oportet tibi amplius quam semel licere optare. omnis nimia potentia saluberrime in brevitatem constringetur. qui potest condemnare, possit semel; qui potest occidere, possit semel, aut, si qua iteratio recipi potest, in paenitentiam mortis recipienda est. proponite vobis illam supplici +causam+ faciem, carnificem, securim: etiam hoc semel licere nimium est. 'Exorata sum, conde gladium; irata sum, repeto optionem. ' at non semel mori satius est? Occides iam non vitiatorem sed virum. 2 PORCI LATRONIS. Periculosius est negare raptum quam commisisse? In hanc perturbationem adulescens perductus erat, ut ignoraret, quid fecisset; non refugiebat tamen puellae nuptias, favebat tan(tum) sibi, ut innocens duceret. itaque nihil aliud petit quam libertatem, ut honestius duceret. Ita apud vos, iudices, tutius est peccare quam erubescere? Dignior poena erat, si id peccasset, quod meminisse posset. Exsurge, adulescens, et sine ullo respectu pudoris ad pedes te puellae demitte. accedite et vos, amici propinquique, et tu, mater, ac pater. quid est, puella? ecquid te horum lacrimae movent? 'non', inquit; 'ille ad magistratum veniat. ' non dissimulo: metuo te, puella, si nusquam rogari vis, nisi ubi occidere potes. Gravius punior nunc, cum me peccasse pudet, quam cum peccavi. Quae post iniuriam ignoscit, post misericordiam (irascitur). 3 CESTI PII. Venit ad vos vestro beneficio retenturus puellae beneficium. Optavit nuptias neque adhuc sciebat, quam verecundum maritum esset habitura. Vitiatorem dimisisti; virum occides? Aiebat iudex: 'quid habes, quod tam pertinaciter neges? nuptias optat. ' Minus est ergo quod vitiavit quam quod negavit? Q. HATERI. 'Non sum' inquit 'optatura mortem sed volo mihi licere et mortem optare': quam potestas ista delectat crudelis est. BLANDI. Ergo nos iniuriam periculosius negavimus quam fecimus? 4 IUNI GALLIONIS. Quadam nocte, quid dicam? iam non negare non pudet. nox, vinum, error, quid irasceris, puella? iam negare non audeo. Non diligenter causa mea acta est: dum nihil timetis, facilius me puellae credidistis. Confitendum est vitium nostrum: nos nuptiis moram fecimus. Sive ad hoc esset vitiata sive non esset, visa digna matrimonio quae hominem non posset occidere. Tibi consulebam, ne dicereris vitiatori nupta; si per te licuisset, honestiorem maritum habuisses. 'Tu negasti? o hominem impudentem! ita tu non ante magistratus tribunal, in conspectu populi, in medio foro clamitasti: ego virginem rapui? ' Neminem habere tam obsequentem maritum potes: hic iam nihil negabit. 5 VARI GEMINI. Exponam vobis rerum ordinem sic, tamquam ab eo didicerim, qui, quid fecerit, nescit. VIBI GALLI. Ubi estis, qui dicebatis: 'nihil interest tua; confitere'? Confitetur, quia honestius putasti raptori nubere. 'Sit' inquit 'mihi heres, si quis intra decem menses natus fuerit': numquid negat? Surge, adulescens, bav1554.65 r dic: 'rapui, vitiavi'; incipe scire quod nescis. Miraris, si tibi non credit? multum est de quo timet. 6 Pars altera. P. ASPRENATIS. Nescio, utro iudicio adversarius fuerit improbior: priore id egit, ne quam omnino poenam stupri penderet; hoc id agit, ut ipse optet, ex duobus a lege constitutis suppliciis utrum velit pendere. fatetur enim se impune habere maluisse quam ducere uxorem, uxorem ducere malle quam mori. antea legem vitiationis evertere conatus est, nunc transferre volt. advocatos rogat, iudices rogat, omnis potius quam vitiatam. Utinam non hoc illum liberaret metu, quod iudicis suae clementiam novit. Clamabat se innocentem esse; si quid peccasset, mori non recusare. Aderat raptori populus, nec quicquam magis suspectam faciebat vitiatae causam quam lenitas optionis. Est quaedam proxima innocentiae verecundia praebere se legibus; tu vero [ne] meruisti quidem mortem illa infitiatione. ignorasti an peccasses, innocens esse voluisti; (si iam tibi de stupro tuo liquet,) causam habes. Revertere ad parentes, puella, quoniam quidem totiens iam rogas, quae rogari ipsa debueras. 7 LATRO tres fecit quaestiones: an illa [interrogatio] (optio) iusta fuerit. 'non fuit' inquit 'iusta; non enim constabat te raptorem esse. ' nihil refert, inquit, an negaverit; erat enim raptor, etiamsi negabat, et ita iusta fuit optio. an, si iniusta optio fuit, revocari possit. optio, inquit, semel puellae datur; immutabilis est, simul emissa est. iudex quam tulit de reo tabellam revocare non potest; quaesitor non mutabit pronuntiationem suam. nihil tam civile, tam utile est quam brevem potestatem esse, quae magna est. si volet et alteram optionem suam revocare et deinde tertiam, numquam constabit, quid futurum sit, cum illa quod optaverit possit sequenti semper optione rescindere. tertiam fecit quaestionem: an, si potest revocari aliquando optio, nunc debeat. hic defensio adulescentis, qui negavit se vitiasse. 8 FUSCUS et ordinem mutavit quaestionum et numerum auxit; fecit enim primam quaestionem: an rapta non possit amplius optare quam semel. potest, inquit; lex enim non adicit, quotiens optet sed ex quibus: 'aut hoc' inquit 'aut illud'; non adicit 'ne amplius quam semel'. contra ait: lex te iubet alterutrum optare; tu hodie si mortem optabis, facies quod numquam factum est: utrumque optaveris. etiamsi non licet, inquit, amplius quam semel, [et mortem optabis et nuptias] ego nondum optavi; optio est enim quae legitime fit. illa non est facta legitime. si praetor defuisset, numquid optionem vocares? [si rapta defuit] sed raptor (de)fuit: non est ista optio, sermo est. an proximo iudicio confirmata sit optio. raptor ait: agebatur apud iudices, utrum deberet rata esse optio (an) non; iudicata est rata esse debere: rata sit. non, inquit puella; quaesitum est enim, an ego in raptorem ius haberem; iudicatum est habere me: uti debeo. non possum ante legem habere quam raptorem. novissimam quaebav1554.65 vstionem fecit aequitatis: an rata debeat esse optio. 9 PASSIENUS hanc ultimam partem sic dividebat: an, si adulescens malo adversus puellam animo infitiatus est raptum, ut nuptias effugeret, dignus sit, qui iterum fortunam subeat optionis recusatae. deinde, an malo animo fecerit. VARIUS GEMINUS ultimae quaestioni vel parti, in qua quid debeat fieri, quaeritur, duo haec adiciebat, quae (apte) per se quaeri putabat: an, si puella pro certo adulescentis mortem optatura est, non debeat illi permitti optio tam crudeliter usurae sua potestate. deinde, an mortem optatura sit. quid est, inquit, quare velis optare, nisi quod nuptias non vis? hoc non tantum patimur sed rogamus. 10 Color pro adulescente introductus est a LATRONE talis, ut diceret se ebrium fuisse et ignorare, quid fecerit; hodie quoque magis credere de facto suo quam scire. recusasse autem, non ne duceret uxorem, sed ut sua voluntate duceret. et iudices non audisse sollicitos: faciles fuisse, quasi de nuptiis ageretur. VARIUS GEMINUS raptum confessus est et dixit nihil esse tam contrarium adulescenti quam etiamnunc negare: non tantum raptam sed iudicem offendet. CESTIUS nec Latronem secutus est dicentem nescisse se hodieque nescire nec Varium Geminum confitentem, sed non rapuisse apertius negavit: verum, inquit, inveniri non poterat; iudices illam sententiam secuti sunt: 'si rapuit, indignum est puellam inultam esse; si non rapuit, non est indignum fieri illum maritum.' SILO POMPEIUS dixit adulescentem verecundum natura et rustici pudoris non sustinuisse confessionem. non placebat LATRONI (hic) color: minus, inquit, ignoscetur illi, si scit se rapuisse et sciens mentitus est. contra dicebat Silo (non) posse ulli fidem fieri aliquem nescire, an rapuerit. 11 HISPANUS CORNELIUS non subducere illi, inquit, maritum volui sed honestiorem dare. digna est, inquit, tam misericors puella, quae non videatur nupsisse raptori. HISPO ROMANIUS ait illos sodales, qui illum nocte impulerant, circumstetisse et dixisse: 'non est quam rapuisti; alia fuit. ' timuit, ne illi, quam rapuerat, faceret iniuriam. ARGENTARIUS dixit: vellem mortem optasses: non esset hic raptor iudicatus. non causa tua (va)luit sed optio, dum unusquisque iudex dicit: 'quid habet, quod tantopere recuset? putes de capite agi. et ipse ait se non nolle ducere uxorem sed titulum recusare. nempe victus ducet uxorem. non est sollicite de eo iudicandum, cui damnato gratulandum est.' SILO hoc colore usus est: confusum adulescentem subito [et] tanto tumultu parum sibi constitisse et negasse quia perturbatus erat, perseverasse quia negaverat.
Seneca Maior HOME
Seneca Maior, Controversiae, 7, Casus VII <<<
monumenta.ch > Seneca Maior > 8
© 2006 - 2024 Monumenta Informatik