monumenta.ch > Seneca Maior > 4
Seneca Maior, Controversiae, 2, Casus III <<< >>> Casus V
Casus IV HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS
0 Abdicavit quidam filium. abdicatus se contulit ad meretricem. ex illa sustulit filium. aeger ad patrem misit; cum venisset, commendavit ei filium suum et decessit. adoptavit puerum (pater). ab altero [pater] filio accusatur dementiae. 1 PORCI LATRONIS. Qualem vidi! ipsa fungebatur officis, sedula circa aegrotantis lectum in omnia discurrebat ministeria non incultis tantum sed laniatis capillis. 'ubi est' inquam 'meretrix? ' Venit ad me subito qui diceret: 'filius, antequam moriatur, rogat venias. ' non expectavi, dum iste permitteret; amens cucurri. cetera quemadmodum bav1554.41 v narrem, nescio: steterim an sederim, quid loc(ut)us sim, quid audierim, nescio; hoc unum [huius unum] scio, iacuisse me inter duos filios. Accede hoc, puer, depositum, crimen meum; non habeo miser, cui te moriturus commendem. 2 CESTI PII. Recepi in sinum nepotem. vultis et hunc abdicem? Duos filios (sus)tuli, huic numero iam adsuevi. Patrem accusat, fratrem infamat, infantem persequitur: rogo vos, non satius est meretricem amare quam neminem? In me novi generis dementia arguitur: sanus eram, si non agnoscerem meos. Tradidit infantem, expiravit. non habui, cui redderem. Offerebam me propinquis, expectabam, ut aliquis pro abdicato rogaret. illi videlicet in hac cogitatione tacebant: 'nos rogabimus, cum frater non audeat? ' 'Meretricis' inquit 'filium recepisti': nempe eius, quae meum receperat. Fatear aliquando me insanum fuisse: nescii, quis esset abdicandus; meliorem expuli. 3 PAPIRI FABIANI. Quam nihil in illa domo meretricium [fide] vidi! adsidebat mulier tristi vultu, adfecta, aegro simillima ipsa, demissis in terram oculis. 'Pater', inquit, 'nihil tecum frater locutus est? ' In sinu meo filium posuit; domum pertuli. Dementiam vocat quod infantem adoptavi: quid facerem? negarem aliquid filio, cum ille rogaret pro filio? Ignosco tibi, quod tam durus es: aegrum fratrem non vidisti. ille magni modo successor patrimoni natus in lectulo precario moriebatur; non servorum turba circumstabat, non amicorum. inter infantem et mulierculam deficientis adulescentis spiritus in adventum meum sustinebatur. ut intravi, cadentes iam oculos ad nomen meum erexit fugientemque animam retinuit. 'pater', inquit, 'quod adhoc nihil deprecatus sum, non contumacia feci: fratri mandaveram. ' Indico tibi crimina mea: expirantem coheredem tuum ad vitam volui revocare: ut salvus esset, rogavi deos et, licet dementiam voces. si vixisset, recepissem. 4 ARELLI FUSCI patris. Securior eram, quoniam putaveram illi omnia praestare fratrem, cum subito nuntiatum est in ultimis esse filium, nec hoc a fratre. O me miserum, quod solum nepotem recepi! ALBUCI SILI. Ut vidit uxorem, vidit patrem, circumspiciebat et fratrem. IULI BASSI. Tibi debeo, mulier, quod habuit filius meus, in qua domo aegrotaret. Pudet dicere: ut nepotem agnoscerem, rogatus sum. Non potest (ex) uno crimine dementia intellegi. nemo sine vitio est: in Catone moderatio (deerat), in Cicerone constantia, in Sulla clementia. Ad summam: tres fuimus, omnes peccavimus: ego quod abdicavi, frater quod tacuit, tu quod pro fratre non rogasti. Non sum uno herede contentus; duos habere volo, et, quo magis concupiscam, habui. Misit ad me adfectus, aeger; non ibo? mihi crede, aliter tu audis de coherede. cogitate, quis roget, pro quo roget, quem roget; videbitis neminem exorari non posse, nisi qui accusare possit et patrem. 5 Altera pars. PORCI LATRONIS. Quem honestius subiec(er)at meretrix quam peperit. pater istius incertus est; bene cum ipso ageretur, si et mater. FUSCI ARELLI patris. Errat, si quis [sit] me putat pecunia moveri: primum, adsuevi coheredem habere; deinde, olim iam cum puero isto paterna divisi, quia bav1554.42 r multa illi pater donavit, plus quam suam partem. ROMANI HISPONIS. Incidit in meretricem inter omnia mala etiam fecundam. Vere mimicae nuptiae, (in) quibus ante in cubiculum rivalis venit quam maritus. ARGENTARI. Cum abdicaret, aiebat: hoc (modo) scilicet expectabo, donec e meretrice liberos tollas? Mulier, nescio an adversus patrem iniuriosior, quod abstulisti illi heredem, an quod dedisti. 6 ALBUCI SILI. Sine veniant illuc amici, sine propinqui; nunc erubescunt in domum meretricis accedere. Mulier, quae sine praefatione honeste nominari non potes, cedo istum puerum nulli agnoscendum, si mater adserat. Severissimus pater abdicavit etiam quem sciebat suum. [erat in domo puer, qui omnes vocabat patres] adoptavit eius filium, propter quam etiam suum eiecerat. CESTI PII. Nullum genus iudicum recuso: si severi erunt, nocebit isti quod recepit meretricis filium; si clementes, quod abdicavit suum. Clamavit pater: 'in domum ergo meam meretrix veniet aut, quod turpius est, filium (adducet? meus potius filius) ad illam ibit! ' Misit in domum nostram publicum puerum. Quis illis nuptiis interfuit nisi abdicatus aut abdicandus? 7 LATRO sic divisit: an pater ob ullam adoptionem accusari possit; an ob hanc debeat. Omnes infamaverunt adulescentem, quasi illius criminationibus factum sit, ut frater abdicaretur, et ideo sententia laudata FABIANI: nihil tecum locutus [sum] est? Cum hoc unum puero noceat, quod ex meretrice natus est, omnes operam dederunt, ut, quantum controversia (salva) licebat, huic vitio mederentur efficerentque, ne quicquam in illa videretur meretricis fuisse nisi nomen. MARULLUS decenter hoc dixit simul obiciens fratri impietatem: nihil, inquit, in illa domo meretricium fuit; scires si mecam fuisses. 8 ALBUCIUS ethicos, ut multi putant, dixit; certe laudatum est, cum diceret: exeuntem puer secutus est. non probabat hanc MESSALA sententiam: non habet, inquit, fiduciam, si mavult videri recepisse puerum quam adduxisse, neque rationis est adoptatum esse non quia debuerit, sed quia secutus sit. Fuit autem Messala exactissimi ingenii in omni quidem studiorum parte, Latini utique sermonis observator diligentissimus. itaque, cum audisset Latronem declamantem, dixit: sua lingua disertus est. ingenium illi concessit, sermonem obiecit. non tulit hanc contumeliam Latro et pro Pythodoro Messalae orationem disertissimam recitavit [que] compositamque (cum ea suam) suasoriam (de) Theodoto declamavit per triduum. quae dixerit, suo loco reddam, cum ad suasorias venero. 9 A parte adulescentis non unus omnibus color placuit. quidam personam eius, qualem acceperant, introduxerunt duram et asperam; ex quibus fuit et HISPO ROMANIUS: hoc unum aiebat efficiendum, ut non durus videretur sed severus. in hac parte dixit nobilem illam sententiam, quam Fabius Maximus circumferebat: venit adsidue in domum meretrix, non recedit; paulum abest, quin noverca sit. CESTIUS bella figura egit: dementia, inquit, res est sanitati contraria. non quaeram extra exemplar sani hominis, ad quod patris † met gat †: bav1554.42 v ipsum sibi comparabo. fuit aliquando sanus; tunc quid faciebat? oderat luxuriam, vitia castigabat. nunc tam severum senem putabitis sanum, si vobis in lupanari ostendero? sic declamavit, ut patri accusatorem patrem daret et illum argueret sibi ipsum comparando. 10 LATRO patri pepercit, puerum pressit et dixit fratris filium non esse et ne fratrem quidem hoc fieri voluisse: illa verba aegro imperata. FABIANUS ex omnibus istis colorem secutus est optimum, quo aiebat Messala posse non tantum bonam partem adulescentis fieri sed etiam honestam; obiecit patri, quod fratrem abdicasset, non schemate sed (de)recto: nihil, inquit, peccaverat: 'amat meretricem'; solet fieri, adulescens est; expecta, emendabitur; ducet uxorem. 'quare ergo tunc non egisti dementiae? ' tuam [aiebat] expectabam paenitentiam, aiebam: 'iam recipiet. ' (et) hoc per transitum obicere coepit, quod non recepisset, cum vidisset in lupanari habitantem: abdicasti, inquit, ut emendares; vitia augeri vides. nullum illius vitium: aetatis est, amoris est. recipe, antequam aliquid faciat, cuius mox pudore moriatur. ad ultumum obiecit illi, quod aegrum non sustulisset: 11 potest, inquit, convalescere, si viderit penates suos; (si) minus, certe moriatur salvo paterno (nomine), suo puro. 'Quare' inquit 'tu apud fratrem non fuisti? ' et ego queror: ille, cum ad te mitteret, putavit se ad duos mittere. utinam tecum fuissem, pater! redisses illinc cum filio, sed tuo. de adoptione novissime questus est et hac figura: abstulisti mihi fratrem, cum quo natus sum, cum quo educatus sum, ut quem dares? istum! indignor hanc (fieri) fratri meo contumeliam, ut huius vocetur pater. Sed ut aliquid iocemur, FABIUS MAXIMUS nobilissimus vir fuit, qui primus foro Romano hunc novicium morbum, quo nunc laborat, intulit. de quo SEVERUS CASSIUS, antequam ab illo reus ageretur, dixerat: quasi disertus es, quasi formosus es, quasi dives es; unum tantum es non quasi: vappa. 12 hanc controversiam cum declamaret Maximus, dixit [quasi] tricolum tale, qualia sunt quae basilicum † insectant † (dicebat autem a parte (patris)): omnes aliquid ad vos imbecilli, alter alterius (infirmitatis) onera, detulimus: accusatur pater in ultimis annis, nepos in primis, abdicatus (in) nullis. haec autem subinde refero, quod aeque vitandarum rerum exempla ponenda sunt quam sequendarum. In hac controversia LATRO contrariam rem (non) controversiae dixit sed sibi. declamabat illam Caesare Augusto audiente et M. Agrippa, cuius filios, nepotes suos, Caesar [Lucium et Gaium] adoptaturus diebus illis videbatur. erat M. Agrippa inter eos, qui non nati sunt nobiles sed facti. 13 cum diceret partem adulescentis Latro et tractaret adoptionis locum, dixit: non asciti ex imo per adoptionem nobilitati (in)serunt(ur, et) [in hanc] alia in hanc summam. Maecenas innuit Latro(ni) festinare Caesarem; finiret iam declamationem. quidam putabant hanc malignam rem Maecenatis esse; effecisse enim illum, non ne audiret quae dicta erant Caesar, sed ut notaret. Tanta autem [marcus] sub divo Augusto libertas fuit, ut praepotenti tunc M. Agrippae non defuerint qui ignobav1554.43 rbilitatem exprobrarent. Vipsanius Agrippa fuerat, (at) Vipsani nomen quasi argumentum paternae humilitatis sustulerat et M. Agrippa dicebatur. cum defenderet reum, fuit accusator qui diceret: 'Agrippae, Marce et quod in medio est' (voluit Vipsanium intellegi), [fuit qui diceret] 'concurrite, Agrippae: malum habebi(ti)s, (nisi) responderitis (ad) ea, Marce alterque! ' mihi videtur admiratione dignus divus Augustus, sub quo tantum licuit, sed horum non possum misereri, qui tanti putant caput potius quam dictum perdere. Latro dignus fuit miseratione, qui ne excusare quidem errorem suum potuit. nihil est autem crudelius quam sic offendere, ut magis sis offensurus, si satis feceris.
Seneca Maior HOME
Seneca Maior, Controversiae, 2, Casus III <<< >>> Casus V
monumenta.ch > Seneca Maior > 4
© 2006 - 2024 Monumenta Informatik