monumenta.ch > Cassiodorus > III. BERGANTINO V̅ · I̅ · COMITI PATRIMONII ATHALARICUS REX.( c. a. 527)
Cassiodorus, Variae, LIBER NONUS, , II. EDICTUM. ATHALARICUS REX. (c. a. 527) <<< >>> IIII. ABUNDANTIO P̅P̅O̅ ATHALARICUS REX. (c. a. 527)
Cassiodorus, Variae, LIBER NONUS, III. BERGANTINO V̅ · I̅ · COMITI PATRIMONII ATHALARICUS REX.( c. a. 527)
1 Si labor omnis assiduus adeo diversos exigit fructus, ut aurum argentumque solita commutatione mercetur, cur non ipsa diligenter exquirimus, propter quae alia poscere videbamur? Italia dives inferat nobis et aureos fructus.2 omnis proventus adquiritur, ubi metallum fulvidum reperitur.3 nam quid necesse est terram multiplici fecunditate lassari, si ipsa magis pretia in ea potuerint inveniri? frumenta nobis usualiter natura industria suffragante concedit: passim se vina profundunt: metallum raro proditur, ut studiosius expetatur.4 Quapropter ad massam iuris nostri Rusticianam in Bruttiorum provincia constitutam magnitudinem tuam iubemus chartarium destinare et si, ut ab artifice harum rerum Theodoro dicitur, memoratis rebus terra fecunda est, officinis sollemniter institutis montium viscera perquirantur: intretur beneficio artis in penetrale telluris et velut in thesauris suis natura locuples inquiratur.5 cameris enim ingeniosa praesumptione revolutis, talpinum animal imitantes, itinera fodiunt quae nullis ante patuerunt.6 sic ambitio nil relinquit absconditum nec ubi interdum sustinere possit extremum.7 Intrant homines caligines profundas, vivunt sine superis, exulant a sole et, dum sub terris compendia quaerunt, nonnunquam lucis gaudia derelinquunt.8 est illis aliquando ruina via sua et reditus procurare nequeunt, qui pedibus suis semitas operosis manibus effecerunt.9 sed quibus cautior ars, vita felicior est, intrant egentes, exeunt opulenti: sine furto divitias rapiunt, optatis thesauris sine invidia perfruuntur et soli sunt hominum qui absque ulla nundinatione pretia videantur adquirere.10 mox enim ut supernae luci fuerint restituti, minuta quaeque graviora discernentibus aquis a genetrice terra separant ac fictilibus recondita vasta fornace decoquunt, donec solvantur utiliter in liquorem, rivosque de flamma venientes tanto igne depurgant, quousque pulchritudinem sui prodant, quam terrena viscera, ne cuperentur, absconderant.11 Vincitur natura, dum eam meliorat industria.12 pulchrior est dum arserit, potior dum decoxerit, quia tantum crescit ad pretia, quanta fuerit sinceritate mundata.13 origo quidem nobilis, sed de flamma suscipit vim coloris, ut magis credas inde nasci, cuius similitudine videtur ornari.14 sed cum auro tribuat splendidum ruborem, argento confert albissimam lucem, ut mirum sit unam substantiam tradere, quod rebus dissimilibus possit aptari.15 proinde quicquid ad exercendam huius artis peritiam pertinere cognoscitis, ordinatio vestra perficiat, ut et terra Bruttiorum ex se tributum quod dare possit inveniat, quae fructibus copiosa luxuriat.16 decet enim ut inter tanta bona nec illa desint quae putantur esse praecipua.17 cur enim iaceat sine usu, quod honestum potest esse compendium? Aurum si quidem per bella quaerere nefas est, per maria periculum, per falsitates opprobrium, in sua vero natura iustitia.18 honesta sunt lucra per quae nemo laeditur et bene adquiritur quod a nullis adhuc dominis abrogatur.19 grypes aurum iugiter leguntur effodere atque huius metalli inspectione gaudere: quibus quoniam non est ambitus lucri, cupiditatis crimine non dicuntur accendi, scilicet, quia omnis actus in qualitate propositi est et non est vituperandum quod nulla fuerit voluntate laseivum.20 sint ergo sedula operatione continui quaestus, invidiam non pavescant: quod ars dicitur, a crimine liberatur.
Cassiodorus HOME