Cassiodorus, Expositio in Psalterium, 1, in Psalmum XLIII
|
| 1 | In finem, pro filiis Core ad intellectum psalmus David. |
|
| 2 | Proxime in quadragesimo primo psalmo quid significent filii Core sufficienter edictum est. Nunc autem ad intellectum novo quidem ordine, sed non otiose videtur adiectum; ideo ut commemoraret hunc psalmum diligentius inquirendum. Audituri sumus martyres, sive confessores, id est filios crucis edicere, dum patres nostri sine aliqua difficultate inimicos suos habuerunt (Deo praestante) subiectos, se per gravissimas martyrii poenas divino munere conquisisse victorias. Sed hic opus est altior intellectus, ut facta Domini ad gloriosa consilia referamus. Primo enim maris Rubri miracula, et diversarum gentium inelaboratae victoriae contigerunt; ut tam insigne miraculum ad credulitatem divinae potentiae rudes populos invitaret. Deinde illis terra Chanaan promissa est, qui erant utique sub lege. Nunc autem crescente fide martyribus prosperitas mundana subtracta est: ne venturi saeculi bona tepidius imbecillitas humana perquireret. Istis enim coelestia regna promissa sunt, qui sub gratia esse noscuntur. Quapropter iste intellectus quaerendus est, ista gratia contuenda; quoniam quae nunc fiunt ab Auctore rerum pro salute cunctorum, occultis plerumque motibus [ed., modis] ordinantur. |
|
| 3 | Divisio psalmi |
|
| 4 | Sive martyrum, sive confessorum verba suscipias, considera psalmum mirabili constructione formatum. In prima parte dicunt audiisse patres suos, Domini favore collato, per innumeras gentes visualiter egisse victorias; se autem profitentur in Domini iudicatione venturam de inimicis suis competenter videre vindictam: ubi non arcu, aut gladio inimicus vincitur, sed sola Domini disceptatione superatur. Sic distincte genera beneficiorum utraque referuntur, quae servis suis Dominus praestare dignatur. Secundo loco diversarum necessitatum, quae in isto saeculo patiuntur, tormenta dinumerant; nec tamen se mandata divina profitentur oblitos, quominus in virtute patientiae perseverent. Tertio precantur auxilium, ut hic graviter afflictis resurrectionis tempore debeat subveniri. |
|
| 5 | Expositio psalmi. |
|
| 6 | (Vers. 1.) Deus, auribus nostris audivimus, patres nostri annuntiaverunt nobis opus quod operatus es in diebus eorum, in diebus antiquis. Primo posuit, Deus, quod initium aut laetus homo facit, aut afflictione nimia sauciatus. Sed quae dicturi erant, ne putarentur ambigua, audiisse se propriis auribus dicunt, ut maior fides rei potuisset acquiri. Et considera quia non iuvenes neque adolescentes sibi dicunt retulisse quae facta sunt; sed patres qui consideratione sui nominis affectum poterant habere veritatis [ed., pietatis]. Subiunctum est, nostri, qui suis omnino certissima dicere potuissent. Annuntiaverunt nobis: id est retulerunt beneficia quae suis posteris ad laudem Domini voluerunt esse manifesta. Sed licet Dei quotidiana sit opera mundum suis beneficiis continere, ut omnia constituta lege decurrant; tamen tunc dicimus eum operatum, quando aliquod signum novitatis ostenderit. Patres ergo suos retulisse testantur opus, quod operatus est Deus in diebus eorum; hoc est in diebus antiquis, quando Israeliticum populum illaesum per maris Rubri fluenta traduxit, et hostium suorum sine labore proprio fecit esse victores. Hoc argumentum dicitur A dictis factisque maiorum, quando testimonii pondus gravissima patrum auctoritate firmatur. |
| 7 | (Vers. 2.) Manus tua gentes disperdidit, et plantasti eos: afflixisti populos, et repulisti eos. Hinc enumeratio decora procedit, quanta Israelitico populo virtus divina praestiterit; ut beneficia Domini et in prosperis rebus, et in adversis quae dicturus est manifestius elucescant. Per manum (sicut saepe dictum est) significatur potestas; quia per tropologiam manu Domini gentes referuntur afflictae, per quam nos maxime solemus operari. Exeuntibus enim Amorrhaeis, vel caeteris de propriis terris, Hebraei in eorum sedibus leguntur esse plantati. Plantati plane, qui processu dierum munere Domini crementis iugibus augebantur. Afflixit autem populos adversarios, cum sacerdotum tubis canentibus muri Iericho confragosae vocis sonitu corruerunt [Ios. VI, 20]; quos de civitate constat expulsos, quando tantis miraculis obsistere nequiverunt. |
| 8 | (Vers. 3.) Non enim in gladio suo possederunt terram, et brachium eorum non salvavit eos. Ne putarent Hebraei triumphatores suis se viribus exstitisse, profitentur illos non in suo gladio fuisse victores, nec terram gentium sibi propria fortitudine vindicasse. Brachium pro robore dicitur, quoniam ipso dimicante pugnatur. Sed istud brachium non eos ab inimicis liberare praevaluit, quos specialiter virtus divina salvavit. Sic dum Hebraeorum actus exponuntur, humano generi proficua doctrina praestatur. |
| 9 | Vers. 4. Sed dextera tua, et brachium tuum, et illuminatio vultus tui: quoniam complacuit tibi in illis. Sed dextera tua, et brachium tuum, et illuminatio vultus tui, communiter reddendum est, salvavit eos. Dextera enim significat prosperam partem, brachium fortitudinem, illuminatio consilium, quae Dominus praeliantibus confert, quando victoriam donare dignatur. Sed ne diceretur: Patres vestri suo merito placuerunt, ideo sunt tanta a Domino consecuti; intulit non meritis datum, sed quia ita Deo sit placitum, cuius est gratuitum omne quod praestat. Complacuit etiam in illis, quando de toto mundo sola gens electa est, de qua Salvator Dominus adveniret. |
| 10 | (Vers. 5.) Tu es ipse Rex meus et Deus meus, qui mandas salutem Iacob. Cum dixissent filii Core, hoc est populus beatorum: Tu es ipse Rex meus, id est Dominus et Salvator, cui nomen regis manifestum est convenire; Addidit, et Deus meus; ne dubitares Dominum Iesum Christum qui et patri nostro Iacob salutem propitius transmisit, quando eum fecit cum angelo gloriosa concertatione luctari. Mandavit enim illi salutem, quando audivit per angelum: Iam non diceris Iacob, sed Israel [Gen. XXXII, 28]. Nam quodlibet illud nostrae voluntatis arbitrium, non per nos, sed per aliam consuevimus mandare personam. |
| 11 | (Vers. 6.) In te inimicos nostros ventilabimus; et in nomine tuo spernemus insurgentes in nos. Venerunt martyres ad illud genus liberationis eximium, quod iudicii tempore constat fidelibus concedendum. Nam qui nimia fuerant afflictione confecti, resumunt animum, et futuris se prosperis consolantur dicentes: In te inimicos nostros ventilabimus. Inimici ventilandi sunt divino iudicio, quando aream suam ventilabro disceptationis Salvator noster excutiens, paleas sequestrat a frugibus. Sequitur, et in nomine tuo spernemus insurgentes in nos. Tunc contemnuntur insurgentes, id est spiritus immundi, quando laedere non valebunt. Modo enim illi despiciunt quos postea iusti spernendos esse iudicabunt. Illud enim quod manus Domini gentes dispersit, quod Hebraeos in sedibus eorum plantavit, quod eis donavit inimicos sine aliquo labore superare, ad istud pertinet tempus. Hoc autem quod ventilandi sunt inimici, quod hostis contemnendus antiquus, pertinet ad iudicium futurum, ubi talis est victoria facienda, ut omnia probentur subruisse certamina. |
| 12 | (Vers. 7.) Non enim in arcu meo sperabo, et gladius meus non salvabit me. Fide et humilitate consueta dicit multitudo sanctorum in armis se non speraturam esse terrenis. Arcus enim est praesidium bellatoris, in quo mens humana confidit. Praeliatores autem mundani plus de gladio praesumunt. Sagitta enim plerumque incassum mittitur; ensis vero certissimae mortis operatur effectum. Quapropter nec ipsum sibi auxilium ferre dicit, quod in bello credunt homines ad praesidium plus valere. |
| 13 | (Vers. 8.) Liberasti enim nos ex [mss. A., B., F., de] affligentibus nos: et eos qui nos oderunt confudisti. Confidentia fidei futura pro praeteritis dicunt, quoniam apud eos non est dubium, quod absolute norunt esse venturum. Liberandos ergo se dicunt in secundo adventu Domini a persecutione spirituum pessimorum, qui eos hic multiplicibus insidiis affligere non desistunt. Tunc enim plane liberandi sunt, quando ab eorum potestate tollentur, ut ulterius eis non liceat de innocentium fatigatione gaudere; quod in isto certe saeculo generaliter non potest provenire. Confunduntur etiam qui beatos oderunt; quando illi aeterna ultione damnantur, iustos autem coelorum regna recipiunt. |
| 14 | (Vers. 9.) In Deo laudabimur tota die: et in nomine tuo confitebimur in saecula. Qui dicunt, laudabimur, in futuro se profitentur esse praedicandos; sed sine arrogantia designant gloriam suam, qui se in Deo testantur esse laudandos. Tota die perpetuum tempus ostendit, quod non habet noctem, quod in illa aeternitate proveniet, ubi iuge praeconium cognoscitur esse beatorum. Sed ne crederes otiosos futuros, qui se in Deo dixerunt esse laudandos, profitentur se quoque praeconia Domini iugiter personare: quoniam ipsa est beatitudo iustorum Dominum laudare perpetue; satietas quae nunquam novit habere fastidium; fames quae de abstinentia matre non nascitur; aviditas quae de ieiunio non creatur. |
| 15 | (Vers. 10.) Nunc autem repulisti et confudisti nos: et non egredieris Deus in virtutibus nostris. Post illam futuri saeculi inenarrabilem retributionem, venerunt pii martyres ad secundam partem, dicentes per hos octo versus inferiores quas afflictiones praesenti tempore sustinebant, et nunquam a Domini veneratione ullatenus discedebant. Quae figura dicitur emphasis, id est exaggeratio, quando rem aliquam multis in unum collectis doloribus allegamus, ut benevolentiam iudicis enumeratis calamitatibus impetremus. Dicendo enim: Nunc autem, significant se de futuris temporibus paulo ante dixisse. Et intuere quam mirabili ordine cuncta decurrant. Repulisti significat dilationem quam sanctis provenire non dubium est: quia non hic, sed in futuro illis perfecta beatitudo promittitur. Confudisti illam dicit gloriosam confusionem quam martyres subeunt, cum iniuriis affliguntur, fustibus verberantur, et velut criminibus obnoxii morti non desinunt mancipari. De talibus quoque dicit Apostolus: Quibus dignus non erat mundus [Hebr. XI, 38]. Sed respice quod in isto saeculo martyres inter iniquos homines confunduntur, impii autem apud verum Iudicem aeterni opprobrii pondera sustinebunt. Sed ista confusio perducet ad gloriam: illa vero ad exitia sempiterna. Nunc autem Deus non egreditur in virtutibus martyrum, quando eos tribulationibus subdit, et diversis passionibus tradit. Tunc enim egrediebatur in virtutibus Hebraeorum, quando sine labore prostrati sunt, qui se contra electum populum erigere tentaverunt. Quod ad consolationem sancti populi pertinere non dubium est; ne quis patres suos felicissimos graviter ferret, cum ipse Domini permissionibus affligatur. |
| 16 | (Vers. 11.) Avertisti nos retrorsum prae inimicis nostris: et qui nos oderunt diripiebant sibi. Aversos se in hoc mundo ante inimicos suos esse testantur, qui insequentium discrimina vitaverunt. Averti est enim hostem carnalem fugere; sicut praeceptum est: Si vos persecuti fuerint in hac civitate, fugite in aliam [Matth. X, 23]. Sequitur: Et qui nos oderunt diripiebant sibi. Hoc solet fugatis emergere, ut in direptionem praedamque cadant, qui hostibus minime resistere potuerunt. |
| 17 | (Vers. 12.) Dedisti nos tanquam oves ad escam [ed. escarum]: et in gentibus dispersisti nos. Cum dicunt: Dedisti, significant omnia divina potestate distribui. Ferunt enim traditos se gentibus tanquam lupis, qui molle pecus devorare consuerunt. Esca enim luporum est ovium mansueta simplicitas; quae martyribus merito comparatur, qui a persecutoribus suis occidi sine concertationibus acquiescunt. Sequitur, et in gentibus dispersisti nos. Diversos significant fideles, quos modo martyrum deflet pietas, qui gentibus traditi, libertatem suam cum patrimoniis perdiderunt. Quod variis temporibus de Christianis populis divina dispensatione perfectum est; ut per tribulationum temporalia mala, gloriosae beatitudinis bona consequantur aeterna. |
| 18 | (Vers. 13.) Vendidisti populum tuum sine pretio: et non fuit multitudo in commutationibus eorum. Hoc non debemus accipere sub increpatione dictum, sed mystica, ut solet, allusione prolatum. Pretium enim videtur accipere Deus, cum bene meritis populis subiugat infideles. Tradit enim irreligiosos, ut acquirat devotissimos. Tunc autem quasi sine pretio vendit Deus, quando alienigenis affligendum tradit populum Christianum. Quod fit frequenter occulto iudicio aut ad probationis meritum, aut ad correctionis effectum. Et nota hoc genus locutionis inter propria divinae Scripturae connumerari; ut dicatur venditum, ubi non constat pretium datum. Addidit, et non fuit multitudo in commutationibus eorum. Homines qui commutant, traditae rei paria consequuntur; hic autem Deo nulla multitudo pretii in tantae rei compensatione provenit, quando Christiani sunt traditi, dum persecutores eorum Domino non probentur accepti. Quomodo enim vero Deo poterant esse grati, profanis superstitionibus involuti? |
| 19 | (Vers. 14.) Posuisti nos in opprobrium vicinis nostris, derisum et contemptum his qui in circuitu nostro sunt. Enumerant quanta fuerant afflictione perculsi; ut inter aerumnas multiplices devotionis qualitas augeretur. Gravis enim est afflictio quam patimur a vicinis, quia non transitorie dicitur, quod a circumstantibus iugiter imputatur. Nam quod dicit: Posuisti nos, ostendit immobilem passionem. Ibi enim diuturnus quis esse creditur, ubi et positus approbatur. Opprobrium contra probum positum est; nam sicut omnia proba decora sunt, sic indecentia cuncta monstrantur opprobria. Sed istud opprobrium non erat ante conspectum Domini, sed ante oculos vicinorum, qui illa noverant iudicare, quae depravatus sensus docebatur advertere. Derisus vero vox est confusa laetitiae, insultationem suam immoderata hilaritate denuntians. Contemptus significat abiectissimam vilitatem, quam martyres Domini traditi diversis passionibus sustinebant. Qui in circuitu nostro sunt; scilicet infideles et perfidos exponit, qui quaquaversum semper ambulant, nec nobiscum recto dogmate gradiuntur. |
| 20 | (Vers. 15.) Posuisti nos in similitudinem gentibus: commotionem capitis in plebibus. Respice per figuram anaphoram, quae Latine relatio dicitur, verbum ipsum iteratum; id est posuisti, quod in capite anterioris versus iam dictum est; ut frequens repetitio vim passionis exaggeret. Martyres enim in similitudinem Christi gentibus constat appositos, quando eos comparibus poenis et cruciatibus affecerunt. Commotio vero capitis inimicorum et martyribus contigit, quae facta est in passione Domini Salvatoris; sicut legitur: Locuti sunt labiis et moverunt caput [Psal. XXI, 8]. |
| 21 | (Vers. 16.) Tota die verecundia mea contra me est, et confusio vultus mei operuit me. Solet verecundia ad momentum venire, et brevi tempore sedata discedere. Ista vero gravissima fuit, quae iugiter permanebat. Erat enim ante oculos populi sancti immoderata verecundia, vehemensque confusio, quando illos sibi iugiter insultare cernebat, quos impios esse cognoverat. Et intuere, descriptio verecundiae quam decora consequitur. Nam quodam pallio confusionis vultum suum dicit coopertum, dum nube sanguinea facies eius inflammata rutilavit. Sed cum dicit, operuit me, non solum permutationem vultus, sed etiam totius corporis indicavit horrorem. |
| 22 | (Vers. 17.) A voce exprobrantis et obloquentis: a facie inimici et persequentis. Usque ad istum versum confusionis illius descriptio perseverat: nunc dicitur unde venit ille roseus amictus, qui nudam faciem coloris sui tegmine vestiebat. Exprobrare est in faciem maledicere, quasi indecora crimina iaculari. Obloqui est absenti detrahere, et doloso aliquem sermone mordere. A facie inimici, id est dum proximum videt qui eum capitaliter odit. Et ne putares adversarium levem, addidit, et persequentis; quod odium probatur acerrimum; quia non solum corpus exstinguere, sed ipsas animas cupiunt sua pravitate trucidare. |
| 23 | (Vers. 18.) Haec omnia venerunt super nos, et obliti non sumus te: et inique non egimus in testamento tuo. Venerunt filii Core ad professionis suae gloriosissimam firmitatem; ut ostendant nobis quaevis mala non nos debere a Christi gratia segregare; sicut dicit Apostolus: Quis nos separabit a charitate Christi? Tribulatio, an angustia, an fames, an nuditas [Rom. VIII, 35]? etc. Dicendo enim, haec omnia, ad unum colligunt quae tractu superiore dixerunt; ut si dispersa levius acciperentur, in unum cumulum congregata grandescerent. Quod argumentum dicitur A tormentis, quando per tot mala nequaquam fidelium animus potuit immutari. Venerunt super nos, quasi fera terribilis, quasi fluvius turbulentus. Et quia solet gravis tribulatio de animis abiicere, quod ante quis visus est credidisse; adiiciunt non se oblitos fuisse Dominum inter tam multiplices aerumnas: dum magis iniquorum persecutione commoti, a Domino iugiter auxilium postularent. Sequitur, et inique non egimus in testamento tuo; hoc est quod dixerunt, et obliti non sumus te. Nam qui illum mente retinent, eius testamentum nesciunt oblivisci. Sed cum Latinae locutionis sit, ut dicamus obliti non sumus tui, hoc proprium divinae Scripturae est quod ait: Obliti non sumus te. |
| 24 | (Vers. 19.) Et non recessit retro cor nostrum: et declinasti semitas nostras a via tua. Retro redit cor eorum qui de Domini bonitate desperant, et putant illum rogatum non succurrere qui etiam non petentibus cognoscitur subvenire. Quod isti minime fecerunt, qui spem in Domino habere probati sunt. Semitas vero hic in malo posuit, dum ait, nostras, quasi umbrosos et voluptuosos calles, quos fragilis terit humanitas. Ipsos enim commeamus, quando a Domini iussione traducimur. Via vero a violentia nuncupatur, quae merito Christi dicitur: quoniam et ab eius fidelibus, sicut ab ipso factum est, in aerumnis et tribulationibus ambulatur. Quapropter aptissime dicuntur humanae semitae a via superna divisae: quando illae ducunt ad detestabilem mortem, haec confert sine dubio desiderabilem sospitatem. Unde filii Core revera filii erant sanctissimae crucis, cum talia sentiebant. |
| 25 | (Vers. 20.) Quoniam humiliasti nos in loco afflictionis: et cooperuit nos umbra mortis. Reddunt causam quare viam et semitas asseruerint fuisse divisas; propterea quia se in loco afflictionis, id est in isto mundo humiliatos esse testantur, qui est fidelibus locus afflictionis, unde compunctio nascitur et poenitudo succedit. Sequitur, et cooperuit nos umbra mortis. Vitae istius transitum dicunt, qui sanctis et peccatoribus probatur esse communis. Caeterum vera mors illa est, qua impii aeterna damnatione puniuntur. |
| 26 | (Vers. 21.) Si obliti sumus nomen Dei nostri: et si expandimus manus nostras ad Deum alienum. Ipse est intellectus quem titulus dixit absolute fidelium; ut Deum nesciant alienum, nec oblivis antur eum, cuius nomini crucis impressione dicati sunt. Nam quod addunt: Et si expandimus manus nostras ad Deum alienum, orantem describunt, qui tensis manibus crucem ipsam quam fronte recipit, corporis sui forma restituit. Hoc enim fidelissimi non alieno, sed suo Domino utique faciebant; ut perseverantia illos fideles assereret, qui mutati tot adversitatibus non fuissent. |
| 27 | (Vers. 22.) Nonne Deus requiret ista? ipse enim novit occulta cordis. Nonne, cum pondere pronuntiandum est: quoniam gravissimum est apud Dominum, si in eius religione peccetur. Requirere autem solemus, quando illa desideramus agnoscere, quae nostram novimus conscientiam non tenere. Deus autem sciens requirit, non ut ipse aliquid novum discat, sed ut nos faciat quae sunt oblivione sepulta cognoscere. Sic et Abrahae dictum est: Nunc cognovi, quoniam times Deum tuum [Gen. XXII]; quasi ille aliquid ex tempore didicerit, qui ante saecula cuncta praescivit. Sequitur: Ista, id est quae superius dixerat: Si obliti sumus nomen Dei nostri: et si expandimus manus nostras ad Deum alienum. Et quoniam agebatur de religionis affectu, qui non solum devotione corporis, sed magis geritur cordis arcano, ad Divinitatis notitiam, ubi omnis festinat integritas, cucurrerunt dicentes: Ipse enim novit occulta cordis. |
| 28 | (Vers. 23.) Quoniam propter te mortificamur tota die, aestimati sumus ut oves occisionis. Exponunt illa beatissimi quae occulta dixerunt, quia non moriebantur pro aliquo facinore perpetrato, sed amore divino; ut credulitas Trinitatis saluberrima gentibus augeretur. Morte vero affici est per longas passiones praesentis vitae exitum reperire; quod perfecti Christiani faciunt, qui districtis observationibus affliguntur. Nam ut hoc magis deberes advertere, addidit, tota die; quod non momentaneam mortem, sed per universum vitae tempus protractum nobis fidelium declararet exitium. Intende quod sequitur, aestimati sumus ut oves occisionis. Ovis, quia non habet arma resultationis, raptoribus suis probatur esse temnibilis. Non enim aut cornu valet, aut dente contendit, aut fuga praesumit; sed manibus latronis patienter acquiescit, dum nulla se reluctatione defendit. Sic famuli Christi velut oves aestimati sunt mori; quoniam sine contentione aliqua videbantur occidi. |
| 29 | (Vers. 24.) Exsurge, quare obdormis, Domine? exsurge et ne repellas nos in finem. Enumerata multitudine passionum, venerunt filii Core ad tertiam partem, ubi tanto desiderio auxilium quaerunt, ut etiam Dominum obdormisse commemorent. Quae figura catachresis est, quam recte dicimus abusionem, quae rebus nomen commodat alienum. Non enim Deo convenit exsurgere, qui nunquam noscitur posse dormire: sed illum humano usu dormire dicimus, quando exspectatio nostra divina dispensatione differtur. Nam si potentiam maiestatis eius inquiras, habes evidentissimum dictum: Ecce non dormit, neque dormitat qui custodit Israel [Psal. CXX, 3]. Repetitur exsurge; ut quibus videt pericula crescere, non dissimulet subvenire. Sequitur, et ne repellas nos in finem; ut si adhuc hic aestimas differendum, ne repelle in finem, ubi consistit muneris tui universa perfectio, ubi sunt praemia beatorum, ubi martyribus coronae praeparantur. |
| 30 | (Vers. 25.) Quare faciem tuam avertis: oblivisceris inopiam nostram et tribulationem nostram. Malis praesentibus ingravati, more beatorum in flebili supplicatione persistunt dicentes: Quare nos tandiu aestimas differendos, ut respicere non credaris, cum subvenire distuleris? Sequitur, oblivisceris inopiam nostram; hoc est cui consueveras subvenire, quam sic in aliis amas, ut te inopem dicas. Venisti enim ditissimus, ut nostrae indigentiae subvenires. Addidit, tribulationem nostram, cuius clemens semper inspector est; sicut in quinquagesimo psalmo dicturus est: Cor contritum et humiliatum Deus non spernit [Psal. L, 19]. Tales enim causae apud illum pium Iudicem plurimum valent, qui humanis cognitoribus probantur esse temnibiles. |
| 31 | (Vers. 26.) Quoniam humiliata est in pulvere anima nostra: adhaesit in terra venter noster. Post moram exauditionis, piae mentes non ad desperationis audaciam, sed ad continuae orationis salutaria se vota verterunt. Hic enim satisfactio assiduae deprecationis exponitur. Curvantur enim in pulverem, qui cinere supra se sparso animas suas peccatorum recordatione discruciant. Sequitur, adhaesit in terra venter noster; quod utique facere solent qui longa oratione prostrati, tota corporis effusione tenduntur. Adhaerere enim terrae, significat in orationibus diutius immorari, per quas efficaciter peccata vincuntur. Magna enim contra diabolum arma sunt in suis viribus fiduciam non habere, sed Deum rogare, qui adversarium possit opprimere. |
| 32 | (Vers. 27.) Exsurge, Domine, adiuva nos: et libera nos propter nomen tuum. Magnarum afflictionum suavissimus finis adhibetur; ut petant se resurrectionis dominicae gloria liberari, ubi omnium Christianorum spes probatur agnosci. Exsurge autem non ad dormitionem, sed ad resurrectionem est potius applicandum. Supra enim, ubi eum quasi excitare voluerunt, dictum est: Quare obdormis? hic autem solummodo, exsurge, ponunt, ut illam resurrectionem intelligere deberemus, in qua destructa cognoscitur humana captivitas. Illo enim resurgente adiuti, illo ad coelos ascendente liberati sumus. Verum haec omnia nobis contulit non propter meritum nostrum, sed propter nomen suum. Ideo enim Salvator dicitur, quia per gratiam pietatis suae salvat infirmos. |
|
| 33 | Conclusio psalmi. |
|
| 34 | Ecce nobis filiorum Core salutaria dicta fulserunt: ecce nobis ecclesiasticus ordo Domino revelante lampavit. Patres enim nostros ab inimicis suis per miracula visualiter liberatos esse cognovimus; nunc autem fideles per passiones corporum, et tristitias animarum ad aeternam requiem pervenire didicimus; ut tempore suo utrumque factum humano generi cognosceretur esse proficuum; nec deberet aliquis queri, cum se mundanis aerumnis cognosceret ingravari. Libertate quoque innocentiae insurgunt et martyrum voces, ubi dormire et oblivisci dicitur Deus. Quod dictum non increpative debet suscipi, sed affectuosa voluntate depromi. Quae etiam in libro Iob frequentissime reperiuntur; ut nisi ea prudenti indagatione conspexeris, non supplicationes intelliges, sed querelas. Verum ista moderata praesumptio iustorum sinceri cordis videtur depromere puritatem, ut simplicitas animi pondus illatae videatur exponere passionis. Sic in Scripturis divinis quoties tale dictum aliquid invenimus, et clementia dominantis ostenditur, et supplicantis puritas indicatur. |