monumenta.ch > Cassiodorus > DE VERBIS.
Cassiodorus, De artibus et disciplinis liberalium litterarum, CAPUT PRIMUM. INSTITUTIO DE ARTE GRAMMATICA., , DE NOMINIBUS. <<<    

Cassiodorus, De artibus et disciplinis liberalium litterarum, CAPUT PRIMUM. INSTITUTIO DE ARTE..., DE VERBIS.

1 Partes verbi sunt: Qualitas,
Coniugatio,
Genus,
Numerus,
Figura,
Tempus,
Persona,
Qualitas verbi: Modi,
Indicativi, ὁριστική,
Imperativi, προστακτική,
Optativi, εὐκτικη,
Coniunctivi, ὑποτακτική,
Infinitivi, ἀπαρέμφατος,
Genus verbi: Activa, ἐνεργητικά,
Passiva, παθητικά,
Communia, κοινά.
2 Tempus, χρόνος: Praesens, ἐνεστώς,
Praeteritum, παρεληλυθώς
Futurum, μέλλων,
Imperfectum, παρατάτικος,
Perfectum, παρακείμενος,
Plusquam perfectum, ὑπερσυντελικός,
Infinitum, ἀόριστος.
3 Verba quae vel in o littera, vel alia praecedente vocali terminantur, vel praeeunte vocali qualibet, formas habent quatuor.
4 Secundae coniugationis correptae verba formas habent viginti.
5 Sic quaecunque verba indicativo modo, tempore praesenti, persona prima, in o littera terminantur, formas habent sex, quae voces formas habent duas.
6 Quae nulla praecedente vocali in o littera terminantur, formas habent duodecim.
7 Tertiae coniugationis productae verba, quae indicativo modo, tempore praesenti, persona prima in o littera terminantur, formas habent quinque.
8 Quaecunque autem verba cuiuscunque coniugationis indicativo modo, tempore praesenti, persona prima, vel nulla praecedente vocali, vel qualibet alia praecedente in o littera terminantur, eorum declinatio hoc numero formarum continetur.
9 De quibus singulis dicam.
10 Primae coniugationis verba indicativo modo, tempore praesenti, persona prima, aut in o littera nulla alia praecedente vocali terminantur, ut amo, canto; aut eo, ut commeo, calceo; aut io, ut lanio, satio; aut uo, ut aestuo, continuo.
11 Primae coniugationis verba imperativo modo, tempore praesenti ad secundam personam in a littera producta terminantur: ut amo, ama; canto, canta; infinito modo ad imperativum modum, in re syllaba, manente productione, terminantur: ut ama, amare; canta, cantare.
12 Item prima coniugatio, quae indicativo modo, tempore praeterito, specie absoluta, adiecta ad imperativum vi syllaba, manente productione terminantur; ut commeo, commea, commeavi; lanio, lania, laniavi; satio, satia, satiavi.
13 Eodem modo, eodem tempore, specie inchoativa, adiecta ad imperativum modum in bam syllaba terminantur: ut commea, commeabam; lania, laniabam; aestua, aestuabam.
14 Prima coniugatione, eodem modo, eodem tempore, specie recordativa, adiectis ad imperativum modum veram syllabis, terminantur partes: ut commea, commeaveram; lania, laniaveram; aestua, aestuaveram.
15 Prima coniugatione, eodem modo, tempore futuro, adiecta ad imperativum modum bo syllaba, terminantur: ut commea, commeabo; lania, laniabo; aestua, aestuabo.
16 Quae vero indicativo modo, tempore praesenti, ad primam personam in o littera, nulla alia praecedente vocali, terminantur, ea indicativo modo, tempore praeterito, specie absoluta et exacta, quatuor modis proferuntur.
17 Et est primus qui similem regulam his habet.
18 Qui indicativo modo, tempore praesenti, prima persona penultimam vocalem habet: ut amo, ama, amavi, amabam, amaveram, amabo, amare.
19 Secundus est qui o in i convertit ultimam in praeterito perfecto, penultimam in plusquam perfecto e corripit; ut adiuvo, adiuvi, adiuveram.
20 Tertius qui similem quidem regulam habet primi modi, sed detracta a littera disiungit: ut seco, secavi, secaveram, secabo, secare.
21 Facit enim specie absoluta secui, et exacta secueram.
22 Quartus est qui per geminationem syllabae profertur: ut sto, sta, steti, steteram, stabo, stare.
23 Huic simile do, da, dedi, dabam, dederam, dabo, dare, correpta littera a contra regulam, in eo quod est, dabam, dabo, dare.
24 Proferuntur secundae coniugationis verba, quae indicativo modo, tempore praesenti, persona prima, in eo litteris terminantur: ut video, vides; moneo, mones.
25 Secundae coniugationis verba, indicativo modo, tempore praesenti, ad secundam personam in e littera producta, terminantur: ut video, vide; moneo, mone.
26 Secundae coniugationis verba, infinito modo, adiecta ad imperativum modum re syllaba, manente productione terminantur: ut vide, videre; mone, monere.
27 Secundae coniugationis verba, indicativo modo, tempore praeterito, specie absoluta et exacta, septem modis declinantur; et est primus, qui formam regulae ostendit.
28 Nam forma haec est, cum secundae coniugationis verbum, indicativo modo, tempore praeterito quidem perfecto, adiecta ad imperativum modum vi syllaba, manente productione.
29 Caetera desiderantur in mss.
Cassiodorus HOME



Cassiodorus, De artibus et disciplinis liberalium litterarum, CAPUT PRIMUM. INSTITUTIO DE ARTE GRAMMATICA., , DE NOMINIBUS. <<<    
monumenta.ch > Cassiodorus > DE VERBIS.