Cassianus, Collationes, 2, 17, 14

monumenta.ch > Cassianus > 13 > 14
Cassianus, Collationes, 2, 17, XIII. Responsio nostra, quae causa a nobis exegerit sacramentum sponsionis. <<< >>> XV. Interrogatio, an absque peccato sit, quod infirmis nostra conscientia occasionem ingerit mentiendi?

Cassianus, Collationes, 2, 17, CAPUT XIV. Disputatio senis quod sine culpa actionis ordo mutetur, dummodo boni studii capiatur effectus.

1	Ioseph: Sicut praefati sumus, [Destinatio mentis, id est, intentio, remunerat, id est, facit hominem Deo acceptum, et opus eius meritorium, iuxta illud Matth. VI: Si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum erit. Oculum enim, ait Augustinus (Lib. II de serm. Dom. cap. 21), accipere debemus intentionem nostram, quae si munda fuerit et recta, omnia opera nostra, quae secundum eam operamur, bona sunt; quae quidem omnia totum corpus appellavit, quia et Apostolus membra nostra dicit quaedam opera ubi ait: Mortificate membra vestra, quae sunt super terram, fornicationem et immunditiam, etc. Non ergo quid quisque faciat, sed quo animo faciat, considerandum est. Caeterum admonet idem Augustinus in libro contra Mendacium (Cap. 7) haec intelligenda esse de operibus, quae non sunt ex se mala, quae nulla intentione aut mentis destinatione fieri possunt bona: Interest quidem plurimum, inquit, qua causa, quo fine, qua intentione quid fiat. Sed ea quae constat esse peccata, nullo bonae causae obtentu, nullo quasi bono fine, nulla velut bona intentione facienda sunt. Ea quippe opera hominum, seu causas habuerint bonas, seu malas, nunc sunt bona, nunc mala, quae non sunt per seipsa peccata: sicut victum praebere pauperibus, bonum opus est, si fit causa misericordiae cum recta fide; sicut concubitus coniugalis quando fit causa generandi, si ea fide fiat, ut gignantur regenerandi (Vide div. Bernard. lib. de Praecep. cap 17 et 18). Haec atque huiusmodi secundum suas causas opera sunt bona vel mala, quia eadem ipsa si habeant malas causas, in peccata vertuntur; velut si iactantiae causa pauper pascitur; aut lasciviae causa cum uxore concumbitur; aut filii generantur, non ut Deo, sed ut diabolo nutriantur. Cum vero iam opera ipsa peccata sunt, sicut furta, stupra, blasphemiae vel caetera talia, quis est qui dicat causis bonis esse facienda; ut vel peccata non sint, vel, quod est absurdius, iusta peccata sint? Quis est qui dicat: Ut habeamus quod demus pauperibus, faciamus furta divitibus; aut testimonia falsa vendamus, maxime si non inde innocentes laedantur, sed nocentes potius damnaturis iudicibus eruantur? Duo enim bona fiunt huius venditione mendacii, ut et pecunia sumatur, unde inops alatur; et iudex fallatur, ne homo puniatur. Haec div. Augustinus, et quae sequuntur in eamdem sententiam.] destinatio mentis vel remunerat hominem vel condemnat, secundum illud: Et inter se invicem cogitationibus accusantibus aut etiam defendentibus, in die qua iudicabit Deus occulta hominum [Rom. II]. Illud etiam: Ego autem opera et cogitationes eorum venio ut congregem cum omnibus gentibus et linguis (Isaiae LXVI). Quamobrem desiderio perfectionis, ut video, hoc vos sponsionis vinculo colligastis, dum credidistis illo eam posse ordine comprehendi, quo nunc, superveniente pleniore iudicio, ad sublimitatem eius conscendi non posse respicitis.
2	Non ergo praeiudicat quidquid discrepans ab illa dispositione visum fuerit accidisse, si modo nulla principalis illius propositi diversitas subsequatur. Neque enim opificii cuiusquam desertio est demutatio ferramenti, aut segnitiem arguit viatoris viae compendiosioris ac directioris electio. Ita igitur et in hac parte emendatio dispositionis improvidae non spiritalis voti est iudicanda transgressio. Quidquid enim pro charitate Dei et pietatis amore perficitur, quae promissionem habet vitae quae nunc est et futurae [I Tim. IV], tametsi duris atque adversis videatur principiis inchoari, non solum nulla reprehensione, sed etiam laude dignissimum est.
3	Et idcirco nihil praeiudicat refragatio sponsionis incautae, si quolibet genere scopus tantum, id est, proposita pietatis destinatio teneatur. Omnia namque ob hoc agimus, ut Deo cor mundum exhibere possimus; cuius consummatio si in his locis facilior iudicatur, nihil vobis oberit extortae mutatio pactionis, dummodo principalis illius perfectio puritatis, pro qua sponsio vestra processerat, secundum Domini voluntatem maturius acquiratur.
4	Non enim ex hac immutatione ullum potest iudicari mendacium, sed inconsultae definitionis prudens salutarisque correctio. Et ut etiam de physicis, quod nodum propositae quaestionis absolvat, aliquid inferamus, natura ipsa in nobis opera sua de consilio divinae maiestatis immutat. Nam ab infantia in pueritiam, de pueritia in iuventutem, de iuventute in senectutis ulteriora transferimur; atque ita haec in nobis Conditoris nostri consummatio peregit, ut ex hac permutatione nullum mendacium ascribatur aetati.
5	Ita etiam interior homo noster ablactatus a primordiorum tenerrimis institutis, cum per diversas provectus aetates ad robustiorem de unaquaque profecerit, atque exinde ad canitiem sensuum ac virum perfectum et mensuram aetatis plenitudinis Christi perveniens [Ephes. IV], deposuerit ea quae erant parvuli, numquid varietatem incurrisse mendacii, et non potius perfectionis plenitudinem consecutus esse credendus est?
6	Sic rudimenta veteris Instrumenti, dispensatione legislatoris Dei, ad perfectionem beatitudinis evangelicae transferuntur, nec tamen ex hoc immutatio aut diversitas praeteritae sanctionis intervenisse credenda est, sed adimpletio et cumulus sublimiorum et coelestium praeceptorum; nec sacrae promulgationis illius aestimanda est abolitio, sed ascensus; nec varietas, sed profectus. Unde et Dominus noster, Nolite, inquit, aestimare quod veni solvere legem aut prophetas; [Quomodo Christus dicat se non venisse ut legem solveret, sed adimpleret, cum reipsa solverit et abrogarit, pulcherrime explicat Ioannes Maldonatus (In cap. V Matth.) post S. Thomam (1-2, q. 107, a. 2), cuius haec sunt verba: Praecepta veteris legis adimplevit Christus et opere et doctrina: opere quidem, quia circumcidi voluit, et alia legalia observare, quae erant tempore illo observanda, secundum illud Galat. IV: Factum sub lege. Sua autem doctrina adimplevit praecepta legis tripliciter. Primo quidem, verum intellectum legis exprimendo, sicut patet in homicidio et adulterio, in quorum prohibitione Scribae et Pharisaei non intelligebant, nisi exteriorem actum prohibitum: unde Dominus legem adimplevit, ostendendo etiam interiores actus peccatorum cadere sub prohibitione. Secundo, adimplevit Dominus praecepta legis, ordinando quomodo tutius observaretur quod lex vetus statuerat: sicut lex vetus statuerat ut homo non peieraret; et hoc tutius observatur si omnino a iuramento abstineat, nisi in causa necessitatis. Tertio, adimplevit Dominus praecepta legis, super addendo quaedam perfectionis consilia, ut patet Matth. XIX, ubi dicenti se observasse praecepta veteris legis, dicit: Unum tibi deest: si vis perfectus esse, vade et vende omnia quae habes, etc.] non veni solvere, sed adimplere [Matth. V]; id est, non antiquare priora, sed ad perfectionem perducere imperfecta.