Cassianus, Collationes, 2, 13, 15

monumenta.ch > Cassianus > 15
Cassianus, Collationes, 2, 13, XIV. Quod tentationibus suis Deus virtutem humani experiatur arbitrii. <<< >>> XVI. De gratia Dei, eo quod humanae fidei transcendat angustias.

Cassianus, Collationes, 2, 13, CAPUT XV. De multiplici vocationum gratia.

Per quae etiam evidenter ostenditur [Sententia est Apostoli (Rom. XI): O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei! quam incomprehensibilia sunt iudicia eius, et investigabiles viae eius! Ubi Graeca vox sonat inscrutabilia, quomodo etiam legit D. Augustinus lib. de Gratia cap. 22. Cuius vocis emphasim notavit Chrysostomus: Quia non tantum, inquit, non comprehendi, sed nec scrutari quidem possunt: tanta est profunditas iudiciorum Dei. Investigabiles autem negative positum, pro, impervestigabiles. Alludit enim Apostolus ad locum Isaiae XI: Et non est investigatio viae eius, ut annotat ibidem D. Hieronymus. Porro multiplices divinae vocationis modos, quos hic recenset Auctor, quibus homines ad salutem attrahit Deus, ad tria genera revocavit abbas Paphnutius collat. 3 cap. 3, ubi ait: Tres vocationum sunt ordines, etc.; ac deinde sequenti cap.: Primus ex Deo est, secundus per hominem, tertius ex necessitate, etc.] inscrutabilia esse iudicia Dei et investigabiles vias eius [Rom. XI], quibus ad salutem humanum attrahit genus. Quod etiam evangelicarum vocationum exemplis possumus approbare. Andream namque ac Petrum caeterosque apostolos, nihil de salutis suae remedio cogitantes, spontanea gratiae suae dignatione praeelegit [Matth. IV]. Zachaeum ad conspectum se Domini fideliter extendentem et exiguitatem staturae suae sycomori celsitudine sublevantem non solum suscipit, verum etiam benedictione cohabitationis illustrat (Lucae XIX). Invitum ac repugnantem attrahit Paulum [Actor. IX]. Alium ita praecepit sibi inseparabiliter inhaerere, ut ei postulanti brevissimas pro sepultura patris non concedat inducias [Matth. VIII]. Cornelio precibus et eleemosynis iugiter insistenti, velut remunerationis vice via salutis ostenditur, eique angeli visitatione praecipitur ut accersiens Petrum, verba salutis ab eo, quibus una cum omnibus suis salvaretur, agnoscat [Actor. X]. Et ita multiformis illa sapientia Dei salutem hominum multiplici atque inscrutabili pietate dispensat, ac secundum capacitatem uniuscuiusque gratiam suae largitatis impertit, ut ipsas quoque curationes non secundum uniformem maiestatis suae potentiam, sed [Fallax propositio disiunctiva, quae ut vera sit cum alterum tantummodo membrum verum esse sufficiat, secundum dialecticos, sic tamen ingeritur et proponitur ac si utrimque vera; hoc est, quasi in aliquibus Deus fidem reperiat quam non dederit, quod falsum et erroneum; in aliis vero quam ipse largitus sit, quod verum atque catholicum. Tota porro difficultas huius capitis in illis verbis consistit: secundum mensuram fidei, etc. Quibus haec similia habentur infra: Largitas Dei secundum capacitatem humanae fidei etiam ipsa formatur. Quibus verbis significare voluit posse nos fidem ex nobis ipsis habere; ac proinde fidem inter liberi arbitrii bona, non inter Dei dona, ut ait Prosper, esse numerandam; et prout maiorem aut minorem quisque fidem ex seipso habeat, ita maiorem aut minorem a Deo percipere gratiam. Cui opinioni favere videtur illa sententia parabolae evangelicae, qua dicitur Homo peregre proficiscens (per quem Christus significatur) distribuisse sua dona sive talenta suis servis, et uni dedisse quinque, alii duo, alii vero unum; unicuique secundum propriam virtutem (Matth. XXV). Quam propriam virtutem Pelagiani interpretabantur fidem cuiusque, quam ex nobis ipsis esse oportere dicebant, ut propria cuiusque virtus dici posset; pro cuius capacitate sive mensura Deus nobis suam gratiam plus minusve largiretur, quasi non et ipsa fides inter dona gratiae censeri deberet. In quo errore cum etiam D. Augustinus aliquando versatus fuisset, ut ipsemet pluribus in locis fatetur (Lib. I Retract. c. 23 et lib. de Praedest. c. 3); re tamen melius perspecta, seipsum correxit; et Pelagii haeresim, praeter alios Patres, valide oppugnans, docuit quibus Scripturae testimoniis ab eo errore fuisset revocatus. Sunt autem haec loca praecipua, quibus haec veritas speciatim comprobatur: Matth. XXIX: Beatus es, Simon Bariona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui in coelis est. Ioan. VI: Hoc est opus Dei, ut credatis in illum quem misit Pater. Ephes. II: Gratia salvati estis per fidem, et hoc non ex vobis; Dei enim donum est, non ex operibus, ut ne quis glorietur. Philipp. II: Vobis donatum est, non solum ut in eum credatis, etc. Ad haec praeter alias rationes, utuntur Patres hac probatione velut efficacissima, quod Ecclesia orat pro infidelibus, ut convertantur ad fidem, et pro iisdem ad fidem conversis Deo gratias agit, quorum utrumque certissimum est divinae gratiae argumentum. His accessit auctoritas concilii Arausicani canone 5, 6, 7 et 8, quibus contra Pelagianos et eorum reliquias definitur: Sicut augmentum, ita et initium fidei, ipsumque credulitatis affectum Dei donum esse, damnantur autem quicumque vel initium fidei naturaliter nobis inesse dicunt, vel per naturae vigorem evangelicae praedicationi consentire nos posse affirmant, absque illuminatione et inspiratione Spiritus sancti. Quam sententiam iidem Patres plenius explicant capite ultimo, asserentes, nos credere debere quod per peccatum primi hominis ita inclinatum et attenuatum fuerit liberum arbitrium, ut nullus postea in Deum credere possit, nisi gratia eum et misericordia divina praevenerit. Idemque variis exemplis et testimoniis Scripturae declarant. Cui doctrinae inhaerentes Patres concilii Tridentini sess. 6 can. 3 anathemate damnant, si quis dixerit sine praeveniente Spiritus sancti inspiratione atque adiutorio hominem credere posse, sicut oportet: quod non est aliud quam credere fide Christiana, sive catholica, non fide humana, aut quocumque assensu rerum divinarum, qui non innitatur primae veritati, sed vel experientiae, vel cuicumque rationi humanae, cuiusmodi etiam in daemonibus et in infidelibus fides reperitur. Nam et daemones credunt et contremiscunt, ait D. Iacobus (Iac. II). Quod autem attinet ad illam particulam parabolae evangelicae: Unicuique secundum propriam virtutem (Matth. XXV), optime D. Hieronymus et Beda eam interpretantur, ut idem sit, ac, prout quisque se ad recipiendam gratiam magis minusve disponit, gratia scilicet Dei praeveniente et adiuvante, ut docet concilium Tridentinum (Sess. 6, c. 5 et 6). Hoc enim ecclesiasticum est dogma, licet haeretici repugnent, quo quisque maiori fide et dilectione se ad iustificationem disponit, eo maiorem Dei gratiam infundi: dummodo haec fides, et dilectio, et quaecumque alia dispositio, ex Dei dono et auxilio esse agnoscatur, eique accepta feratur. Hinc D. Thomas ad obiectionem illam sibi ex Evangelio factam ita respondet (2-2, q. 24, a. 3): Dicendum quod illa virtus, secundum quam sua dona Deus dat unicuique, est dispositio, vel praeparatio praecedens, sive conatus gratiam accipientis; sed hanc etiam dispositionem vel conatum praevenit Spiritus sanctus, movens mentem hominis, vel plus, vel minus, secundum suam voluntatem, etc.] secundum mensuram fidei in qua unumquemque reperit, vel sicut unicuique ipse partitus est, maluerit exercere. Credentem namque quod ad emundationem leprae suae voluntas Christi sola sufficeret, solo voluntatis suae curavit assensu, dicens: Volo, mundare [Matth. VIII]. Alteri deprecanti ut adveniens per impositionem manus suae defunctam filiam suscitaret, ingressus domum eius, eodem modo quo ille speraverat, id quod rogabatur indulsit [Matth. IX]. Alii credenti summam salutis in verbi eius praedicatione consistere, ac respondenti, Dic tantum verbo et sanabitur puer meus [Matth. IX], per sermonis imperium resolutos artus pristino robore solidavit, dicens: Vade et sicut credidisti, fiat tibi (Ibid.). Aliis de tactu fimbriae eius sperantibus medicinam, ubertim sanitatis dona largitus est.

Aliorum morbis medelam rogatus indulsit. Aliis spontaneam praestitit medicinam. Alios hortatus est ut sperarent, dicens; Vis sanus fieri [Ioan. V]? Aliis non sperantibus ultro ingessit auxilium. Aliorum desideria priusquam voluntati eorum satisfaceret exploravit, dicens: Quid vultis ut faciam vobis [Matth. XX]? Alii ignoranti viam qua id quod concupierat obtineret, benignus ostendit: Si credideris, inquiens, videbis gloriam Dei [Ioan. XI]. Inter alios ita virtutem curationum affluenter effudit, ut de eis evangelista commemoret, Et curavit omnes languidos eorum [Matth. XIV]. Inter alios vero immensa illa beneficiorum Christi abyssus ita obturata est, ut dicatur: Et non poterat inter illos Iesus facere virtutes propter incredulitatem illorum [Matth. XIII]. Et ita largitas Dei secundum capacitatem humanae fidei etiam ipsa formatur, ut huic quidem dicat, Secundum fidem tuam fiat tibi [Matth. IX]; illi vero, Vade et sicut credidisti fiat tibi [Matth. VIII]; alii autem, Fiat tibi sicut vis [Matth. XV], et rursum alteri, Fides tua te salvam fecit [Matth. IX].