monumenta.ch > Cassianus > 12
Cassianus, Collationes, 2, 13, XI. Utrum bonam voluntatem nostram sequatur, an praecedat gratia Dei. <<<     >>> XIII. Quod gratiam Dei humani conatus compensare non possint.

Cassianus, Collationes, 2, 13, CAPUT XII. Quod voluntas bona nec semper gratiae, nec semper sit homini tribuenda.

1	[Plures itidem absurditates hic notari possunt. Primo quia imperite allegat exemplum Adami, quem constat rectum et omni vitio carentem a Deo creatum fuisse; cum hic non agatur de libero arbitrio in statu innocentiae et naturae integrae, sed in statu naturae corruptae per peccatum Adami. Nam debilitas, seu imbecillitas liberi arbitrii non est ex prima institutione naturae, sed ex peccato contracta. Secundo male ratiocinatur Collator hoc modo: Si homo non possit velle bonum ex se, ergo caret libero arbitrio. Negatur consecutio. Sufficit enim ad libertatem arbitrii quod hoc possit, suppositis supponendis, nempe auxiliis divinae gratiae, quae omnibus praesto sunt, ut superius ipsemet professus est (Cap. 8). Alioquin eodem argumento colligeretur non solum ad incipiendum, sed nec ad perficiendum gratia Dei indigere, contra ipsum Collatorem. Tertio perperam etiam produxit, ad probandam arbitrii libertatem et facultatem, textum illum Geneseos: Ecce Adam factus est, sicut unus ex nobis, sciens bonum et malum (Genes. III). Quasi diabolus Adae vera praedixerit et promiserit, et his verbis significetur quid Adam per peccatum consecutus sit, et non potius quid amiserit: cum haec verba secundum communem sensum tractatorum, id est, interpretum, per ironiam dicta censeantur; ut intelligeretur quanta derisione et ludibrio dignus esset Adam, qui non solum non fuerit factus qualis esse voluit, sed nec illud quod factus fuerat conservavit. Ita D. Augustinus lib. XI de Genesi ad litteram cap. 39. Quarto in ipsa conclusione peccavit Auctor, quia falsam conclusionem ex falso intellectu Scripturae intulit dicens: Concepit ergo Adam post praevaricationem, quam non habuerat, scientiam mali; boni vero quam acceperat scientiam non amisit. Quorum utrumque falsum est, quia et a quanto malo Adam cavere deberet, Deo praemonente, didicerat; et in quanto bono esset constitutus, dum diabolo credidit, oblitus est. Ita Prosper. Poterat quidem illa conclusio verum habere sensum, si de scientia experimentali, quam vocant, intelligeretur, qua post praevaricationem experiendo cognovit Adam discrimen inter bonum, quo ante lapsum fruebatur, et malum, quod peccando incurrit; atque inde coepit habere scientiam boni et mali: qua ratione docent plerique dictam esse arborem scientiae boni et mali, ab eventu nimirum, et ex eo quod esum eius consecutum est. At hunc sensum non spectavit Auctor, neque D. Prosper, quod ad propositum non faceret.] Nec enim talem Deus hominem fecisse credendus est, qui nec velit umquam nec possit bonum. Alioquin nec liberum ei permisit arbitrium, si ei tantummodo malum ut velit et possit, bonum vero a semetipso nec velle nec posse concessit. Et quomodo stabit illa Domini post praevaricationem primi hominis lata sententia: Ecce Adam factus est sicut unus ex nobis, sciens bonum et malum [Genes. III]? Non enim talis ante fuisse putandus est, qui boni esset prorsus ignarus; alioquin velut quoddam irrationabile atque insensatum animal eum fatendum est fuisse formatum.
2	Quod satis absurdum atque a catholica fide omnimodis alienum est. Quinimmo, secundum sapientissimi Salomonis sententiam, fecit Deus hominem rectum, id est, ut tantummodo boni scientia iugiter frueretur, sed ipsi quaesierunt cogitationes multas [Eccle. VII]; facti enim sunt (ut dictum est) scientes bonum et malum. Concepit ergo Adam post praevaricationem, quam non habuerat scientiam mali, boni vero quam acceperat scientiam non amisit. Denique non amisisse humanum genus post praevaricationem scientiam boni, etiam Apostoli sententia evidentissime declaratur, qua dicit: [Duplex est expositio huius sententiae a Patribus tradita. Quidam enim exponunt de gentilibus ad fidem Christi iam conversis. Ita D. Ambrosius in Commentariis. Alii de gentilibus et infidelibus qui Christum prorsus ignorantes solo naturali lumine ducebantur. Ita Chrysostomus et alii Patres Graeci, et ex Latinis Hieronymus ad Algasiam (Epist. 151 q. 8). Utramque expositionem refert Augustinus lib. de Spiritu et Littera cap. 28, sed priorem magis probat. Utramque etiam admittere videtur D. Prosper in hunc locum; sed neutram ostendit favere Collatori, qui hinc colligebat scientiam boni, seu lumen naturale, per se sufficere ad bene operandum, et proinde posse esse ex nobis initia virtutum et bonorum operum, absque auxilio gratiae. Non primam, quia non dicuntur fideles ea quae legis sunt facere, id est, legis praecepta servare, naturaliter, id est, ex viribus naturae, sed, ut exponit Augustinus, naturaliter, id est, natura per gratiam reformata et restaurata (August. contra Iulian. lib. IV cap. 3), vel, ut S. Thomas, naturali lege, et duce ratione, non tamen exclusa gratia. Non secundam, quia quamvis admitti possit gentiles sine fide et gratia posse aliquod bonum morale perficere, et aliqua legis praecepta servare; non tamen omnia, etiam secundum substantiam operis, cum Scriptura passim doceat legis observationem tribuendam esse gratiae Dei. Ezech. XXXVI: Spiritum meum ponam in medio vestri, et faciam ut in praeceptis meis ambuletis. Neque aliud significare voluit Apostolus, quam gentiles, quamvis sine lege essent, scripta videlicet in tabulis, non tamen omnino sine lege esse: quandoquidem ex eo quod interdum faciunt ex dictamine rationis, ostendunt se habere legem naturae scriptam in cordibus suis, quae tamen per se non sufficit ut id omne quod faciendum noverimus, etiam facere diligamus. Nam ut eleganter ait D. Bernardus (Lib. de Gratia et Lib. Arbit.), non est eiusdem facultatis scire quid faciendum sit, et facere; quoniam et diversa sunt caeco ducatum, ac fesso praebere vehiculum. Et poeta: Video, inquit, meliora, proboque: deteriora sequor. Hinc servus sciens voluntatem domini sui, et non faciens, vapulabit plagis multis, Luc. XII. Et sapientes huius saeculi merito damnati, quia cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis, etc. Rom. I.] Cum enim gentes quae legem non habent, naturaliter ea quae legis sunt faciunt, hi legem non habentes ipsi sibi sunt lex, qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis; testimonium reddente illis conscientia, et inter se invicem cogitationibus accusantibus, aut etiam defendentibus, in die qua iudicabit Deus occulta hominum [Rom. II]. Quo sensu etiam Dominus per prophetam increpat Iudaeorum non naturalem, sed voluntariam caecitatem, quam ipsi sibi contumaciter inferebant: Surdi, inquit, audite; et, caeci, intuemini ad videndum. [At non sic arguuntur et increpantur surdi et caeci, quasi ex facultate naturae possint vel aures ad audiendum aperire, vel oculos ad videndum, cum scriptum sit: Dominus illuminat caecos (Psal. CXLV). Et, Mane erigit mihi aurem (Isaiae L); sed quia divinam illustrationem et apertionem nolunt admittere eique cooperari, sed in sua caecitate et surditate perdurare. Unde excaecati et obdurati dicuntur.] Quis surdus nisi servus meus, et caecus nisi ad quem nuntios meos misi (Isaiae XLII)? Et ne forte hanc eorum caecitatem aliquis naturae, non voluntati possit ascribere, alibi ait: Educ foras populum caecum et oculos habentem, surdum et aures ei sunt (Isaiae XLIII). Et iterum: Qui habentes, inquit, oculos, non videtis, et aures, et non auditis [Ezech. XIV]. Dominus etiam in Evangelio: Quia videntes, inquit, non vident, et audientes non audiunt, neque intelligunt [Matth. XIII]. Et adimpletur in eis prophetia Isaiae, dicens, Auditu audietis, et non intelligetis, et videntes videtis, et non videbitis; incrassatum est enim cor populi huius, et auribus graviter audierunt, et oculos suos concluserunt, ne quando videant oculis, et auribus audiant, et corde intelligant, et convertantur, et sanem illos (Isaiae VI). [Huic assertioni iam paulo ante responsum est, qua non solum voluntatem boni, sed etiam possibilitatem, id est, facultatem, libero tribuit arbitrio; quasi vero idem sit, naturali iudicio quod iustum est posse discernere, et illud opere praestare et exsequi; scire quid faciendum sit, et facere; et tamquam haec ab eis intelligentia naturalis exigatur, ut ex ea cognitione quod iustum est exsequantur.] Denique ut possibilitatem boni eis inesse designaret, increpat Pharisaeos: Quid autem, inquit, etiam ex vobis ipsis non iudicatis quod bonum est (Lucae XII)? Quod utique eis non dixisset, nisi eos iudicio naturali id quod aequum est scisset posse discernere. Unde cavendum est nobis ne ita ad Dominum omnia sanctorum merita referamus [Immo contra cavendum nobis est, ne sic aliquod bonum naturae ascribamus humanae, ut non omnia sanctorum merita in Deum referamus. Sic enim definivit Coelestinus I in epistola superius citata (Cap. 8), ex sententia Innocentii praedecessoris sui: Quod omnia studia et omnia opera ac merita sanctorum ad Dei gloriam laudemque referenda sint, quia nemo aliunde ei placeat [Al. placuit], nisi ex eo quod ipse donaverit. Et clarius id expressit concilium Tridentinum his verbis (Sess. VI c. 16): Licet bonis operibus in sacris litteris usque adeo tribuatur, ut etiam qui uni ex minimis suis potum aquae frigidae dederit, promittat Christus eum non esse sua mercede cariturum (Matth. IX et X); et Apostolus testetur, id quod in praesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae, supra modum in sublimitate aeternum gloriae pondus operari in nobis (II Cor. IV); absit tamen ut Christianus homo in seipso vel confidat vel glorietur; et non in Domino, cuius tanta est erga omnes homines bonitas, ut eorum velit esse merita quae sunt ipsius dona. Haec synodus. Quae postrema verba sumpta sunt ex Augustino epistola 105 et aliis locis. Graviter porro invehitur Prosper in istam Collatoris sententiam, ut et Pelagianam et blasphemam eam pronuntiet: Quid enim, inquit, evidentius, quid expressius secundum Pelagii Coelestiique commentum ab ullo discipulo potuit definiri? Illi dicunt gratiam Dei secundum merita nostra dari, et ideo [Al. iidem] dicunt gratiam Dei non ad singulos actus dari. Hic intra unam sententiam blasphemiam utramque conclusit dicens: Cavendum nobis esse, ne ita ad Deum omnia sanctorum merita referamus, ut nihil, nisi quod malum atque perversum est, humanae ascribamus naturae. Vult ergo esse multa propria hominum merita, quae non sunt gratiae largitate collata, quibus ad augendas naturales divitias quaedam desursum munera debeantur. Vult nos gratiam Dei non ad singulos actus recipere, ac proinde non pro omni bono opere semper orare, etc.], ut nihil nisi id quod malum atque perversum est humanae ascribamus naturae. In quo quidem sapientissimi Salomonis, immo Domini, cuius haec verba sunt, testimonio confutamur. Ita enim cum consummata templi exstructione oraret, effatus est: Voluitque David pater meus aedificare domum nomini Domini Dei Israel, et ait Dominus Deus ad David patrem meum: Quod cogitasti in corde tuo aedificare domum nomini meo, bene fecisti hoc ipsum mente tractans; verumtamen non tu aedificabis domum nomini meo [III Reg. VIII]. Haec ergo [Cogitationem, sive consilium aut tractatum regis David de aedificando templo fuisse bonum, et a Deo inspiratum, nulla ratione dubitari potest, cum opus esset ex se pium et honestum, et recta eius intentio. Neque obstat quod eius effectus seu exsecutio ob certas rationes fuerit ei denegata et filio eius Salomoni reservata. Nam id non infrequens est, aut insolitum, ut probat Prosper duplici exemplo, altero e Scriptura petito, altero ex usu et praxi Ecclesiae. Scriptura namque commemorat Apostolos, cum ardentissime vellent Evangelium omnibus gentibus praedicare, tamen non potuisse loqui verbum in Asia; et cum tentarent ire in Bithyniam, prohibitos fuisse a Spiritu Iesu (Actor. XVI). Quis eorum bonam voluntatem, et a Deo dubitet inspiratam, qui tamen eam noluit tunc temporis exsecutioni mandari? Sic Ecclesiae bona est voluntas, et pium desiderium, dum quotidie pro omnibus inimicis suis, id est, infidelibus orat, ut convertantur; et tamen pro multis id non impetrat. His adde duo alia exempla similia. Bona fuit voluntas Abrahae volentis immolare filium suum, ut Deo obediret; et tamen eius exsecutio impedita (Genes. XXII). Sic bona fuit voluntas Pauli apostoli, qua tertio Dominum rogavit ut auferretur a se stimulus carnis qui eum colaphizabat; et hoc tamen non obtinuit, dicente Domino: Sufficit tibi gratia mea (II Cor. XII).] cogitatio atque iste tractatus regis David, utrumne bonus et ex Deo, an malus et ab homine fuisse dicendus est?
3	Si enim bona atque ex Deo fuit illa cogitatio, cur ab eo a quo inspirata est, eidem negatur effectus? Si autem mala et ex homine fuit, cur laudatur a Domino? Restat ergo ut et bona et ex homine fuisse credatur. In quem modum etiam nostras quotidie cogitationes possumus iudicare. Neque enim aut soli David bonum ex semetipso cogitare concessum est, aut nobis ne quid boni umquam sapere aut cogitare possimus, naturaliter denegatur. [Refellit etiam D. Prosper hanc sententiam; quae tamen a SS. Patribus non raro usurpatur, sed alio sensu. Nam virtutum semina nobis naturaliter insita significare videntur S. Antonius apud Athanasium (In Vita S. Antonii) in exhortatione ad fratres habita, et Basilius homil. 9 in Hexaemeron, et in Regulis fusius disput. cap. 2. Eamdem expressius admittunt Chrysostomus homil. 2 in Epist. ad Ephesios: Vides, inquit, quod ab ipsa natura habemus indita ad virtutem seminaria; quae vero malitiae sunt, praeter naturam sunt. Hieronymus in cap. I ad Galatas: Multi, inquit, absque fide, vel Evangelio Christi, vel sapienter faciunt aliqua, vel sancte, ut parentibus obsequantur, ut inopi manum porrigant, non opprimant vicinos, aliena non diripiant, magisque obnoxii idcirco iudicio Dei fiant, quod habentes in se principia virtutum, et Dei semina, non credunt in eo sine quo esse non possunt. Damascenus lib. III Orthod. Fid. cap. 14: Naturales sunt virtutes, et naturaliter et aeque in omnibus insunt, etsi non omnes aeque operemur ea quae sunt naturae. Verum aliter et magis proprie Patres isti virtutum semina acceperunt, quam Cassianus, quem Prosper impugnat. Nam semina virtutum, si proprie accipiantur, nihil sunt aliud quam lumen intellectus practici, et inclinatio voluntatis ad bonum prosequendum, et malum fugiendum, ut docet S. Thomas 1-2, q. 63 (art. 1 et 2). Atque hoc modo verum est semina virtutum inesse omni animae rationali, et remansisse etiam post peccatum, nec posse penitus in homine aboleri; cum sint prima et immobilia quaedam principia rationis practicae, quae D. August. lib. II de Libero Arbitrio vocat principia et lumina virtutum. Sicut enim in intellectu speculativo certa quaedam principia natura indidit, quae philosophi vocarunt axiomata, seu dignitates, et maximas, quas nullus negare potest; ut, nihil simul esse et non esse, totum maius esse sua parte, etc.; ita etiam in intellectu practico sunt certa et omnibus nota quaedam principia, quae non aliud sunt quam de finibus humanis certa quaedam iudicia: ut, beatitudinem esse appetendam, studendum sapientiae, iuste vivendum, quod tibi non vis fieri alteri ne feceris, postponenda deteriora melioribus, et his similia. Cuiusmodi iudicium intellectus practici S. Thomas ex Hieronymo, et aliis antiquioribus, synderesim vocat; alii apicem, et sublime mentis, quod semper inviolatum manet et incorruptum, quantumvis homo falsis opinionibus et pravis affectibus sit corruptus. At vero Cassianus per semina virtutum intellexit semina verae pietatis, id est, bonas cogitationes, et pia desideria, initia etiam fidei, et aliarum virtutum, quibus homo se praeparare possit ad gratiam, et quorum intuitu conferatur illi gratia. Id enim aperte colligitur tum ex hoc loco, ubi asserit haec virtutum semina sic esse omni animae naturaliter insita, ut opitulatione divina non egeant, ulsi ut ad incrementum perfectionis pervenire possint; tum ex praecedentibus, praesertim cap. 9, ubi ait per naturae bonum, quod beneficio Creatoris indultum est, nonnumquam bonarum voluntatum prodire principia, quae tamen nisi a Domino dirigantur, ad consummationem virtutum pervenire non possint. Ubi notandum Pelagianos et eorum fautores beneficium creationis vocasse gratiam, atque hoc veluti pallio suam haeresim occultasse; cum enim urgerentur, ut gratiam Dei necessariam agnoscerent, fatebantur quidem sine Dei gratia nihil nos agere posse; sed nomine gratiae liberum arbitrium atque id genus naturalia dona intelligi volebant: sicque Pelagius concilium Palaestinum callide elusit, teste D. Augustino epist. 105 et lib. de Gratia Christi cap. 3. Sententiam vero Collatoris de huiusmodi seminibus virtutum refellit Prosper his verbis; Qui ergo dicit sine ullo opere gratiae naturaliter omni animae semina inesse virtutum, quid laborat ostendere, nisi de istis seminibus quaedam germina praecedentium Dei gratiam pullulare meritorum? hoc est, nihil aliud vult ostendere et probare, quam ista semina esse quaedam in nobis merita quae omnem Christi gratiam antecedant. Vide caetera apud eumdem.] Dubitari ergo non potest inesse quidem omnia animae naturaliter virtutum semina beneficio Creatoris inserta; sed nisi haec opitulatione Dei fuerint excitata, ad incrementum perfectionis non poterunt pervenire, quia secundum beatum Apostolum, neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incrementum dat Deus [I Cor. III]. Adiacere autem homini in quamlibet partem, arbitrii libertatem, etiam [De libro Pastoris dictum est collat. 8 cap. 17, cuius testimonium hic a Collatore prolatum, ut nullius auctoritatis, a D. Prospero contemnitur (Vide Bar. Tom. II Ann. sub anno 159).] liber ille (qui dicitur Pastoris) apertissime docet, in quo [Etsi hanc sententiam superius utcumque discusserim (Collat. 8 cap. 17), libet tamen hic insignem huius saeculi theologum Ioannem Maldonatum de eadem audire disputantem: Illud etiam, inquit (In c. XVIII Matth.), apud auctores minus est certum, an singuli homines non solum bonum a quo defendantur, sed etiam malum a quo impugnentur, angelum habeant? Sed tamen et hoc ipsum antiquissima traditione, non Christianorum modo, sed etiam Hebraeorum traditum est, ut scribit rabbi Moses lib. III Mor. cap. 25. Quam traditionem ex antiquo libro Pastoris, et ex epistola Barnabae, quam olim inter Christianos in magna auctoritate fuisse legimus, veteres auctores probare solent, ut Origenes homil. 10 in Lucam et lib. III de Principiis cap. 2, et Cassianus collatione octava cap. 15 et collat. 13 cap. 12, et Beda in cap. XII Act. Confirmant eamdem traditionem Gregorius Nyssenus in Vita Mosis, et auctor Imperfect. homil. 5 in Matthaeum. Potest aliquod eius rei vestigium in Scriptura notari. Nam D. Paulus datum sibi dicit angelum Satanae qui se colaphizet (II Cor. XII): quod etsi aliis modis intelligi potest, potest et hoc, et credibile est diabolum daemoniorum principem in administratione regni sui Deum imitari, et quemadmodum Deus singulis hominibus singulos angelos praeponit, ita eum opponere singulos daemones. Sic Maldonatus, ut apparet, in partem affirmantem et sententiam huius Auctoris magis propendens. Quam etiam sequitur et defendit Ioannes Durantus lib. II de Ritibus Ecclesiae cap. 13. Vide Magist. Sentent. lib. II dist. 11. Huic tamen sententiae multi refragantur, inter quos card. Bellarminus (Lib. de Scrip. Eccl.), quem lector consulat.] duo angeli unicuique nostrum adhaerere dicuntur, id est, bonus ac malus, in hominis vero optione consistere, ut eligat quem sequatur.
4	Et idcirco manet in homine semper liberum arbitrium, quod gratiam Dei possit vel [Per se quidem negligere, at non per se, sed per gratiam Dei amare; hoc est, per se cadere, at non per se resurgere. Facilis enim descensus Averni; Sed revocare gradum, superasque ascendere ad auras, Hoc opus, hic labor est . . . ait poeta (Virg. VI Aeneid.). Et D. Bernardus lib. de Gratia: Peccantis lapsus non dono ascribendus est potestatis, sed vitio voluntatis. Lapsus tamen ex voluntate, non aeque ex voluntate resurgere iam liberum habet: quia etsi datum fuit voluntati posse stare, ne caderet; non tamen resurgere, si caderet. Non enim tam facile quis valet exire de fovea, quam facile in eam labi.] negligere vel amare. Non enim praecepisset Apostolus, dicens: Cum metu et tremore vestram salutem operamini [Philip. II], nisi scisset eam vel excoli a nobis posse, vel negligi. Sed ne crederent se ad opus salutis divino auxilio non egere, subiungit: Deus est enim qui operatur in vobis et velle et perficere pro bona voluntate (Ibid.). Et idcirco Timotheum monens: Noli, inquit, negligere gratiam Dei quae est in te [I Tim. IV]. Et iterum: Ob quam causam moneo te, ut resuscites gratiam Dei quae est in te [II Tim. I]. Inde est quod etiam Corinthiis scribens hortatur et commonet ne indignos se gratia Dei infructuosis operibus exhiberent, dicens: Adiuvantes autem et obsecramus ne in vacuum gratiam Dei recipiatis [II Cor. VI]. Quam sine dubio quia in vacuum receperat Simon, non profuit ei perceptio gratiae salutaris. Non enim praeceptis beati Petri maluit obedire, dicentis, Poenitentiam age ab hac nequitia tua, et ora Deum si forte remittatur tibi haec cogitatio cordis tui; in felle enim amaritudinis et obligatione iniquitatis video te esse [Actor. VIII]. Praevenit ergo hominis voluntatem misericordia Domini, de qua dicitur: Deus meus, misericordia eius praeveniet me [Psal. LVIII]. Et rursus, Dominum remorantem atque utiliter quodammodo subsistentem, ut nostrum experiatur arbitrium, voluntas praevenit nostra, cum dicitur: Et [Iniqua et inepta instituitur collatio et comparatio voluntatis humanae cum divina gratia, quasi paris essent facultatis, et quod in aliquibus gratia, hoc in aliis propria operetur voluntas; sicque gratia modo sit praevia, modo voluntatis pedissequa. Quod autem ait Psalmista: Mane oratio mea praeveniet te, non sic accipiendum est, quasi prior voluntas ad eum accedat; prior illum invocet non vocata, non excitata, non praeventa, ut dictum est: Cum nemo possit ad eum venire, nisi Pater coelestis traxerit eum (Ioan. VI). Et, Quis prior dedit ei, et retribuetur ei (Roman. VIII)? Unde Augustinus versiculum illum exponens: Iam mane, inquit, posteaquam nox infidelitatis et tenebrae transierunt. Quod mane, ut mihi esset, misericordia tua praevenit me. Quomodo enim invocarem, nisi crederem? quomodo crederem, nisi audirem? sed ut audita crederem, ipse me attraxit; quia in occulto a morte cordis, non quilibet medicus, sed ipse excitavit. Sic Augustinus. Metaphorice autem dicitur voluntas, vel actio nostra Deum praevenire, dum eum diligentius aut tempestivius solito invocat, ferventius eius auxilium implorat, et quasi dormientem crebris et importunis clamoribus sollicitat, quemadmodum apostoli, dum in navi periclitantes clamaverunt: Domine, salva nos, perimus (Matth. VIII; Psal. CXVIII). Hoc enim est mane praevenire, hoc est, cito, celeriter, mature, vel ut in alio psalmo dicitur: in maturitate, sive immaturitate, id est, tempore matutino, immaturo, intempesta nocte: vel mane, id est, irradiante luce gratiae et infidelitatis, ac peccati tenebris depulsis, ut D. August. exponit.] mane oratio mea praeveniet te [Psal. LXXXVII]. Et iterum: Praeveni in maturitate et clamavi, et praevenerunt oculi mei ad te diluculo [Psal. CXVII]. Advocat etiam nos et invitat cum dicit: Tota die expandi manus meas ad populum non credentem mihi et contradicentem (Isaiae LXV). Et invitatur a nobis cum dicimus ei, Tota die expandi manus meas ad te [Psal. LXXXVII]. Exspectat nos cum dicitur per prophetam: Propterea [Exspectat Deus ut misereatur nostri, non quia prius in nobis bonos motus voluntatis nostrae exploret et inspiciat, ut superius dixit Collator (Cap. 8 et 9); vel quia prius a nobis invocari debeat aut possit sine praeveniente eius gratia, cum ipsum exspectare et invocare nostrum, munus sit divinae gratiae: sed quia quotidie stat, et pulsat ad ostium cordis nostri, hoc est, gratiam suam nobis offert, et tam externis obiectis, beneficiis, exhortationibus, terroribus, periculis, quam internis inspirationibus ad poenitentiam et opera iustitiae nos invitat; ut si vocem eius audiamus, et pulsanti aperiamus, id est, vocationi eius assensum praebeamus, ad nos introeat, nobiscum maneat, nobiscum coenet (Apoc. III), id est, cooperetur ad salutem. Hinc D. Hieronymus: Grandis, inquit, clementia Dei, ut exspectet nostram poenitentiam; ut donec a vitiis convertamur, ille potentem contrahat manum, ne ferire cogatur. Ita concilium Arausicanum adversus Massilienses exposuit quomodo Deus exspectet vel non exspectet nos: Si quis, inquit (Can. 9), ut a peccato purgemur, voluntatem nostram Deum exspectare contendit; non autem ut etiam purgari velimus, per sancti Spiritus infusionem et operationem in nobis fieri confitetur, resistit ipsi Spiritui sancto per Salomonem dicenti: Praeparatur voluntas a Domino, Proverb. VIII; et Apostolo salubriter praedicanti: Deus est qui operatur in nobis et velle et perficere (Philip. II), etc.] exspectat Dominus, ut misereatur vestri (Isaiae XXX), et exspectatur a nobis cum dicimus: Exspectans exspectavi Dominum, et respexit me [Psal. XXXIX]. Et, Exspectavi salutare tuum, Domine [Psal. CXVIII]. Et confortat nos cum dicit, Et ego erudivi et confortavi brachia eorum, et in me cogitaverunt malitiam [Ose. VII]. Et ut nosmetipsos confortemus hortatur, cum dicit, Confortate manus dissolutas, et genua debilia roborate (Isaiae XXXV). Clamat Iesus, Si quis sitit, veniat ad me, et bibat [Ioan. VII]. Clamat etiam ad eum Propheta, Laboravi clamans, raucae factae sunt fauces meae, defecerunt oculi dum spero in Deum meum [Psal. LXVIII]. Quaerit Dominus dicens: Quaesivi et non erat vir, vocavi et non erat qui responderet (Isaiae LXVI). Quaeritur et ipse a sponsa flebiliter conquerente: [In Vulgata editione haec tantum habentur: In lectulo meo per noctes quaesivi quem diligit anima mea; quaesivi illum, et non inveni (Cant. III).] In cubili meo in noctibus quaesivi quem dilexit anima mea: quaesivi eum et non inveni; vocavi eum, et non respondit mihi [Cant. III].

Cassianus HOME
csg576.54

Cassianus, Collationes, 2, 13, XI. Utrum bonam voluntatem nostram sequatur, an praecedat gratia Dei. <<<     >>> XIII. Quod gratiam Dei humani conatus compensare non possint.
monumenta.ch > Cassianus > 12

© 2006 - 2025 Monumenta Informatik