Cassianus, Collationes, 2, 13, 7

monumenta.ch > Cassianus > 7
Cassianus, Collationes, 2, 13, VI. Quod sine gratia Dei nullos industrios conatus exsequi valeamus. <<< >>> VIII. De gratia Dei, et arbitrii libertate.

Cassianus, Collationes, 2, 13, CAPUT VII. De principati proposito Dei, et providentia quotidiana.

Propositum namque Dei, quo non ob hoc hominem fecerat ut periret, sed ut in perpetuum viveret, manet immobile. Cuius benignitas [Hic demum incipit Auctor aperire mentem suam, et erroris initium, quod sequenti capite clarius exponit. Quam enim hic scintillam, illic ortum quemdam bonae voluntatis vocat, ubi de hoc latius agendum.] cum bonae voluntatis in nobis quantulamcumque scintillam emicuisse perspexerit, vel quam ipse tamquam de dura silice nostri cordis excusserit, confovet eam et exsuscitat, suaque inspiratione confortat, [I Timot. II: Coram Salvatore nostro Deo, qui omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. Cuius sententiae varia est expositio. Triplicem ex Patribus affert S. Thomas (I part. q. 39, art. 6): Illud, inquit, verbum Apostoli, quod Deus vult omnes homines salvos fieri, etc., potest tripliciter intelligi. Uno modo, ut sit accommoda distributio secundum hunc sensum: Deus vult salvos fieri omnes homines qui salvantur. Non quia nullus homo sit quem salvum fieri non velit, sed quia nullus salvus sit quem non velit salvum fieri, ut dicit Augustinus (Lib. I de Praedestin. Sanctor. c. 8). Secundo potest intelligi, ut fiat distributio pro generibus singulorum, non pro singulis generum, secundum hunc sensum: Deus vult de quolibet statu hominum salvos fieri, mares et feminas, Iudaeos et gentiles, parvos et magnos, non tamen omnes de singulis statibus. Tertio, secundum Damascenum (Lib. II de Fide c. 9), intelligitur de voluntate antecedente, non de voluntate consequente. Quae quidem distinctio non accipitur ex parte voluntatis divinae, in qua nihil est prius vel posterius, sed ex parte volitorum. Haec S. Thomas, explicans deinde pluribus quae dicatur voluntas antecedens, quae consequens; quae lector apud ipsum requirat. Porro Damasceni sententia de voluntate Dei antecedente et consequente sic habet: Sciendum est Deum antecedenter velle omnes salvari, et regno ipsius potiri. Non enim ad puniendum formavit nos; sed, tamquam bonus, ad suae bonitatis communionem; peccatores autem vult punire, tamquam iustus. Dicitur ergo prior voluntas antecedens, et beneplacitum, quam in se concepit; altera vero consequens et permissio ex nobis causam habens. Haec Damascenus. Voluntate itaque antecedente vult Deus omnes salvos fieri, hoc est, quantum in se est, et ex parte sua, quia omnes ad aeternam beatitudinem condidit, et congruentia ad eam consequendam media omnibus instituit et praestat. Voluntate autem consequente et absoluta, vult unicuique reddere iuxta opera sua, praemium, inquam, aut poenam, quemadmodum lex aequitatis et iustitiae postulat. Non enim misericors tantum praedicatur, sed et iustus Dominus.] volens omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire (I Timoth. II). Quia non est, inquit, voluntas ante Patrem vestrum qui in coelis est, ut pereat unus ex pusillis istis [Matth. XVIII]. Et iterum: Non vult, inquit, Deus perire animam, sed retractat cogitans [Lips. in marg. retractans cogitat] ne penitus pereat qui abiectus est [II Reg. XIV]. Verax namque est et non mentitur Deus, cum obtestatione definiens: Vivo ego, dicit Dominus Deus, quia nolo mortem impii, sed ut convertatur a via sua et vivat [Ezech. XXXIII]. Qui enim ut pereat unus ex pusillis non habet voluntatem, quomodo sine ingenti sacrilegio putandus est, non universaliter omnes, sed quosdam salvos fieri velle pro omnibus? [Non contra voluntatem absolutam, quae dicitur voluntas beneplaciti, de qua dictum est: Omnia quaecumque voluit Dominus, fecit in coelo et in terra (Psal. CXXXIV)? Et, Voluntati eius quis resistit (Rom. IX)? sed contra voluntatem antecedentem, qua dicitur Deus velle omnes homines salvos fieri, quantum in se est, quia neminem impedit a salute, sed omnes ad eam invitat et provocat, ut dictum est; vel contra voluntatem signi, quia Deus praecepta et consilia sua quibus ad salutem instruit et invitat, omnibus proposuit. Voluntas enim signi dicitur signum voluntatis eius, ut sunt praecepta et consilia: sicut dicimus litteras principis esse voluntatem ipsius, id est, signum voluntatis.] Ergo quicumque pereunt, contra illius pereunt voluntatem, ita eo contra unumquemque eorum quotidie proclamante: Convertimini a viis vestris pessimis, et quare moriemini, domus Israel (Ibid.)? Et iterum: Quoties volui congregare filios tuos, sicut gallina congregat pullos suos sub alas suas, et noluisti [Matth. XXIII]? Et quare, inquit, aversus est populus iste in Ierusalem, aversione contentiosa?

Induraverunt facies [Lips. in marg. cervices] suas, noluerunt reverti [Ierem. VIII]. [Sunt haec primo intuitu pia et catholica, valentque ad probandum omnibus hominibus pro tempore et loco dari sufficiens auxilium gratiae, quo salvari possint, secundum probabiliorem theologorum sententiam. Verum aliquid latet in recessu, quod ad Pelagianismum spectat, ut ex dictis colligi potest. Sententia siquidem Pelagianorum fuit, et eorum qui Pelagianis in Gallia occulte favebant, gratiam Dei omnibus hominibus paratam esse, modo ipsi eam petere et excipere velint: posse autem unumquemque ex viribus liberi arbitrii, sine alia gratia praeveniente ipsam gratiam expetere, invocare, excipere. At sententia catholicorum est, neminem posse petere, invocare, immo ne cogitare quidem, nisi praeveniente Dei gratia ad petendum, pulsandum, invocandum excitetur et moneatur: proinde gratiam Dei et motionem Spiritus sancti praevenire omnia desideria, omnem invocationem nostram. Quod in concilio Arausicano definitum habetur his verbis (Can. 3): Si quis invocatione humana gratiam Dei dicit posse conferri, non autem ipsam gratiam facere ut invocetur a nobis; contradicit Isaiae prophetae, vel Apostolo idem dicenti: Inventus sum a non quaerentibus me; palam apparui his qui me non interrogabant (Isaiae LXV, Rom. X).] Praesto est ergo quotidie Christi gratia, quae dum vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire, cunctos absque ulla exceptione convocat, dicens: Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos [Matth. XI]. Si autem non omnes universaliter, sed quosdam advocat, sequitur ut nec omnes sint onerati, vel originali vel actuali peccato, nec vera sit illa sententia: Omnes enim peccaverunt et egent gloria Dei, nec per omnes homines mors pertransisse credatur [Rom. III]. Et in tantum omnes qui pereunt, contra Dei pereunt voluntatem, ut nec ipsam mortem Deus fecisse dicatur, ita Scriptura testante: Quia Deus mortem non fecit, nec gaudet in perditione vivorum (Sapient. I). Et inde est quod plerumque dum pro nobis contraria postulamus, vel tardius vel nequaquam nostra exauditur oratio; et rursus, ea quae credimus esse contraria, utiliter, ut benignissimus medicus, etiam invitissimis Dominus inferre dignatur; ac nonnumquam perniciosas dispositiones nostras lethalesque conatus ab effectu detestabili retardat ac revocat; ac properantes ad mortem retrahit ad salutem, et de inferni faucibus extrahit ignorantes.