Cassianus, Collationes, 2, 12, 2

monumenta.ch > Cassianus > 2
Cassianus, Collationes, 2, 12, PRIMUM. <<< >>> III. De mortificatione fornicationis et immunditiae.

Cassianus, Collationes, 2, 12, CAPUT II. De corpore peccati et membris eius.

1	Hoc itaque peccati corpus multis vitiorum membris probatur exstructum; et ad eius attinet portionem [Vulgaris divisio peccati in peccatum cordis, oris et operis, a D. Hieronymo relata in c. XLIII Ezechielis, ad haec verba: Septem diebus facies hircum pro peccato quotidie, et vitulum, et arietem. In hirco, inquit, et vitulo, et ariete tria generalia delicta monstrantur, quibus omne mortalium subiacet genus. Aut enim cogitationibus, aut sermone, aut opere peccamus. Cogitatio refertur ad arietem, quae prima est omnium peccatorum, et ex qua alia duo peccata nascuntur. Haedus autem sive hircus, ad eloquium, sive sermonem, qui semper de excelsioribus disputat. Opera vero proprie vitulo deputantur, quoniam vomeri, et labori, et terrenis operibus mancipatus est. Ita Hieronymus. Et in eamdem sententiam D. Augustinus contra Faustum Manichaeum (Lib. II, c. 27): Peccatum est factum, vel dictum, vel concupitum aliquid contra aeternam legem: Lex vero aeterna est ratio divina, vel voluntas Dei, etc. Haec autem divisio peccati non est generis in diversas species: sed eiusdem speciei in diversos gradus, ut docet D. Thomas (1-2, q. 62 art. 7). Haec enim tria, inquit, pertinent ad unam perfectam et completam peccati speciem, cum ab eodem motivo procedant. Iracundus enim ex hoc quod appetit vindictam, primo quidem perturbatur in corde, secundo in verba contumeliosa prorumpit, tertio vero procedit usque ad facta iniuriosa, et idem patet de luxuria et quolibet alio peccato.] quidquid vel facto, vel dicto, vel cogitatione peccatur, cuius membra rectissime super terram esse dicuntur. Non enim possunt hi qui eorum utuntur ministerio, veridice profiteri, nostra autem conversatio in coelis est.
2	Huius igitur corporis in hoc loco Apostolus membra describens: Mortificate, inquit, membra vestra quae sunt super terram, fornicationem, immunditiam, libidinem, concupiscentiam malam, et [D. Augustinus lib. XI de Civit. Dei, rationem reddens cur Apostolus avaritiam nominet idolorum aut simulacrorum servitutem: Perversi, inquit, et avari frui volunt nummo, uti autem Deo: quoniam non nummum propter Deum impendunt, sed Deum propter nummum colunt. Quia nimirum, licet Deum agnoscant et revereantur tamquam rerum omnium parentem, immoderato tamen affectu, quo in sordibus pecuniae inhaerescunt, eum ultimum finem et summum bonum, re et facto, negare videntur. Plura in hanc sententiam alibi require.] avaritiam, quae est simulacrorum servitus [Coloss. III]. [Id est, primum membrum corporis peccati posuit fornicationem, quo illicitus concubitus, seu commixtio maris et feminae hic significatur, ut Auctor indicat.] Primo itaque loco fornicationem credidit inferendam, quae carnali commixtione perficitur. [Immunditiam interpretatur Auctor omnem pollutionem, sive seminis fluxum, etiam involuntarium, ut qui dormientibus contingit, ut patet ex ipsius verbis et testimoniis ab eo productis. Proprie tamen de pollutione voluntaria intelligitur, quae et mollities ab Apostolo nuncupatur.] Secundum etiam membrum immunditiam nuncupavit, quae nonnumquam absque ullo mulieris tactu vel dormientibus, vel vigilantibus, per incuriam incircumspectae mentis obrepit, et ideo notatur ac prohibetur in lege, quae immundos quosque non solum sacrarum carnium participatione privavit, verum etiam ne contactu suo sancta polluerent, a castrorum iussit congregatione secerni, dicens: [Citat rursus hunc locum, et iisdem verbis, collatione 22 cap. 5. Putat Ciaconius legendum: In quo est immunditia, ut ab hominem potius, quem sub nomine animae voluit intelligi, quam ad animam referatur. Nam Graece est καὶ ἀκαθαρσία αὐτοῦ ἐπ᾽ αὐτῷ (Deuter. VII sec. LXX), id est, immunditia ipsius super ipsum. Atque ita legitur apud Cyprianum (Serm. de Lapsis) et alios. At versio Vulgata paululum diversa, ut alias indicavimus.] Anima quaecumque comederit de carnibus sacrificii salutaris (quod est Domini) in qua est immunditia, peribit coram Domino; et quidquid tetigerit immundus, immundum erit [Levit. VII]. In Deuteronomio quoque: Si fuerit, inquit, inter vos homo qui nocturno pollutus est somnio, egredietur extra castra, et non revertetur priusquam ad vesperam lavetur aqua, et post solis occasum regredietur in castra [Deuter. XXIII]. Deinde [Libidinem intelligere videtur turpem et obscoenam cogitationem, seu delectationem in animo latentem, non foras prodeuntem. Erasmus vero mollitiem, alii morbum transtulerunt, illam videlicet foedam obscoenitatem quae Graece παθὸς dicitur, a qua pathici dicti, qui turpia patiebantur. D. Augustinus lib. XIV de Civit. Dei cap. 16, pro omni actu aut voluptate venerea accipit: Cum sint, inquit, multarum libidines rerum, tamen cum libido dicitur, nec cuius sit libido additur, non fere assolet animo occurrere, nisi illa qua obscoenae partes corporis excitantur. Haec autem sibi, non solum totum corpus, nec solum extrinsecus, verum etiam intrinsecus vindicat, totumque commovet hominem, animi simul affectu cum carnis appetitu coniuncto atque permixto, ut ea voluptas sequatur, qua maior in corporis voluptatibus nulla est, ut momento ipso temporis quo ad eius pervenitur extremum, pene omnis acies et quasi vigilia cogitationis obruatur.] tertium peccati membrum libidinem ponit, quae in recessibus coalescens animae, accendere quippiam etiam sine corporis passione potest.
3	Libidinem enim ab eo quod libeat dictam esse non dubium est. Post haec de maioribus peccatis ad minora descendens, [Illam scilicet quae expresso Decalogi praecepto prohibetur, id est, concupiscentiam rei venereae, vel concupiscentiam uxoris alienae.] quartum intulit membrum, concupiscentiam malam, quae non solum ad praedictam impudicitiae passionem, verum etiam ad omnes noxias cupiditates generaliter referri potest, quae corruptae tantummodo voluptatis [Lips. in marg. voluntatis] est aegritudo. De qua Dominus in Evangelio: Qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, iam moechatus est eam in corde suo [Matth. V]. Multo enim maius est etiam tunc mentis lubricae desiderium continere, cum ei illecebrosi aspectus offertur occasio.
4	Quibus manifestissime comprobatur ad perfectionem puritatis, castimoniam continentiae corporalis solam non posse sufficere, nisi ei etiam mentis addatur integritas. Post quae omnia [Avaritiam interpretatur, ut alii fere omnes, secundum vulgarem vocis acceptionem, pecuniarum seu divitiarum cupiditatem. At D. Hieronymus scribens in cap. V Epistolae ad Ephesios, ubi dicitur: Fornicatio et omnis immunditia, aut avaritia, nec nominetur in vobis, contendit avaritiam, quae Graece πλεονεξία dicitur, non debere accipi pro pecuniae studio, ut vulgo accipitur, sed pro insatiabili quadam cupiditate turpium voluptatum: Quae enim consequentia, inquit, ut inter fornicationem, et immunditiam, et turpitudinem, et stultiloquium, et scurrilitatem, mediam avaritiam extraordinarie posuerit (id est, peccatis luxuriae annumerarit)? Quod argumentum probare videtur eodem modo debere accipi illo ad Colossenses loco, qui hic explicatur.] novissimum illius corporis membrum, et avaritiam, inquit, proculdubio ostendens non solum ab appetitu rerum alienarum animum continendum, verum etiam propria magnanimiter contemnenda.
5	Hoc enim et in Actibus apostolorum fecisse legitur credentium multitudo, de qua dicitur: Multitudinis autem credentium erat cor unum, et anima una, nec quisquam eorum quae possidebat, aliquid suum esse dicebat, sed erant illis omnia communia [Actor. IV]. Quotquot enim possessores agrorum aut domorum erant, vendentes afferebant pretia eorum quae vendebant, et ponebant ante pedes apostolorum.
6	Dividebatur autem singulis prout cuique opus erat. Et ne ad paucos pertinere videretur ista perfectio, avaritiam simulacrorum servitutem esse testatus est. Nec immerito: quisquis enim non communicat necessitatibus egenorum, et pecuniae suae quam infideli tenacitate conservat Christi praecepta postponit, idololatriae crimen incurrit, amorem scilicet materiae mundialis divinae praeferens charitati.