Cassianus, Collationes, 1, 09, 29

monumenta.ch > Cassianus > 29
Cassianus, Collationes, 1, 9, XXVIII. Interrogatio de eo quod non sit in nostra potestate profusio lacrymarum. <<< >>> XXX. Quod elici non debeant lacrymae quando non spontaneae proferuntur.

Cassianus, Collationes, 1, 9, CAPUT XXIX. Responsio de diversitate spiritualium lacrymarum.

1	Isaac: [Div. Gregorius liv. III Dialog. cap. 34, sicut compunctionis, ita et lacrymarum spiritualium et salutarium duo tantum genera statuit; unum ex timore, alterum ex amore proveniens: Quod in eo, inquit, bene figuratur, quod Aza filia Caleb, sedens super asinum suspiravit. Cui dixit pater suus: Quid habes? At illa respondit: Da mihi benedictionem: terram australem, et arentem dedisti mihi, iunge et irriguam. Deditque ei pater suus irriguum superius et irriguum inferius (Iosuae XV). Aza quippe super asinum sedet: cum irrationabilibus carnis suae motibus anima praesidet. Quae suspirans a patre terram irriguam petit, quia a Creatore nostro cum magno gemitu quaerenda est lacrymarum gratia. Sunt namque nonnulli qui iam in dono perceperunt libere pro iustitia loqui, oppressos tueri, indigentibus possessa tribuere, ardorem fidei habere; sed adhuc gratiam lacrymarum non habent. Hi nimirum terram australem et arentem habent, sed adhuc irrigua indigent; quia in bonis operibus positi, in quibus magni atque ferventes sunt, oportet nimirum ut aut timore supplicii aut amore regni coelestis mala etiam quae antea perpetrarunt deplorent. Sed quia, ut dixi, duo sunt compunctionis genera, dedit ei pater suus irriguum superius et irriguum inferius. Irriguum quippe superius accipit anima, cum sese in lacrymis coelestis regni desiderio affligit; irriguum vero inferius accipit, cum inferni supplicia flendo pertimescit. Ita Gregorius. At vero D. Bernardus serm. 3 de Epiphania, tres differentias piarum lacrymarum recenset, nempe devotionis, poenitentiae et fraternae compassionis, quae etiam in hoc capite exprimuntur: Hae sunt, inquit, lacrymae devotionis, in quibus non indulgentia peccatorum, sed beneplacitum quaeritur Dei Patris, cum descendit in nos spiritus adoptionis filiorum, testimonium perhibens spiritui nostro, quod sumus filii Dei, ut mellifluam nobis vocem de coelo videamur audire, quia vere Deus Pater in nobis complaceat sibi. Nec parum distat inter has lacrymas devotionis et aetatis utique iam virilis, et eas quas primaeva aetas inter infantiae vagitus emisit, lacrymas utique poenitentiae et confessionis. Verumtamen longe amplius utrisque procedu n aliae quaedam lacrymae, quibus et infunditur sapor vim. Illas enim lacrymas vere in vinum mutari dixerim, quae fraternae compassionis affectu in fervore prodeunt charitatis, pro qua etiam ad horam, tui ipsius immemor, sobria quadam ebrietate videris.] Non omnis lacrymarum profusio uno affectu vel una virtute depromitur. Aliter enim ille emanat fletus qui peccatorum spina cor nostrum compungente profertur de quo dicitur: Laboravi in gemitu meo, lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo [Psal. VI]. Et iterum: Deduc quasi torrentem lacrymas per diem et per noctem, et non des requiem tibi, neque taceat pupilla oculi tui [Thren. IV]. Aliter qui de contemplatione aeternorum bonorum et desiderio illius futurae claritatis exoritur, pro qua etiam uberiores lacrymarum fontes de intolerantia gaudii et alacritatis immensitate prorumpunt, dum sitit anima nostra ad Deum fontem vivum, dicens, Quando veniam et apparebo ante conspectum Dei?
2	Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte [Psal. XLI], cum eiulatu quotidie et lamentatione proclamans, Heu mihi quoniam incolatus meus prolongatus est, et multum incola fuit anima mea [Psal. CXIX]. Aliter profluunt lacrymae quae absque ulla quidem talium criminum conscientia, sed tamen de metu gehennae et horribilis illius iudicii recordatione procedunt, cuius terrore propheta percussus orat ad Deum: Non intres, inquiens, in iudicium cum servo tuo, quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens [Psal. CXLII]. Est etiam aliud lacrymarum genus, quod non pro sua conscientia, sed pro aliena duritia peccatisque generatur, quo Samuel Saulem [I Reg. XV], quo illam quoque civitatem Ierusalem vel in praeteritis Ieremias (In Thren.), vel in Evangelio Dominus (Lucae XIX) flevisse describitur, ita dicens: Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum, et plorabo in die et in nocte interfectos filiae populi mei [Ierem. IX]? Vel certe quales illae sunt lacrymae de quibus in psalmo centesimo primo canitur, Quia cinerem sicut panem manducavi, et poculum meum cum fletu miscebam. Quas certum est non illo affectu promi quo in sexto psalmo ex persona poenitentis emergunt (Domine, ne in furore tuo arguas me, etc.), sed pro anxietatibus vitae huius atque angustiis et aerumnis, quibus iusti in hoc mundo positi deprimuntur.
3	Quod etiam psalmi ipsius non solum textus, sed etiam titulus evidenter ostendit (Titulus psal. CI), qui ex persona pauperis illius de quo in Evangelio dicitur, Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum [Matth. V], ita describitur: [Titulus est psalmi centesimi primi, qui incipit: Domine, exaudi orationem meam, et clamor meus ad te veniat. Hunc titulum habent omnes codices Hebraici, Graeci et Latini, cum aliqua tamen verborum varietate; nam div. Augustinus legit: Oratio inopis, cum angeretur, et in conspectu Domini effudit precem suam. Alii: Oratio pauperis cum anxius fuerit, et in conspectu Domini effuderit precem suam. Ex quo titulo elicitur argumentum eiusdem psalmi. Est enim hic psalmus formula quaedam orandi, qua uti possit unusquisque pauper, aut in afflictione positus, immo quilibet peccator conscientia stimulante anxius, et Dei timore perculsus, et ad recuperandam eius gratiam et reconciliationem anhelans. Quod sensisse videtur B. Hieronymus, dum in Commentario scribit Prophetam loqui in persona peccatoris. Vere enim nullus est pauperior et miserior eo qui indiget gratia Dei. Unde et Ecclesia hunc psalmum numerat inter septem psalmos poenitentiales.] Oratio pauperis cum anxiatus fuerit, et coram Deo effuderit precem suam. [Iuvat hic etiam Ioannis Climaci saluberrima et huic loco consentanea ascribere monita: Nonnumquam, ait (Gradu 7), luctui qui secundum Deum est, inanis gloriae miscentur ingratae lacrymae. Quod tunc fieri pie et prudenter animadvertimus, cum lugere nosmetipsos et tamen malignari viderimus. Compunctio proprie est animi dolor, omni elatione carens, nec ullam sibi omnino consolationem indulgens, solamque resolutionem suam horis singulis meditans, consolationemque Dei, qua humiles monachos visitat, ut aquam frigidam exspectans. Quoties in his qui secundum Deum lugere videntur superbiam aut iram deprehenderis, horum scito lacrymas non ex eis esse quas compunctio salubris elicit. Quae enim societas, inquit, lucis ad tenebras (II Cor. VI)? Solet adulterina compunctio elationem gignere; ea vero quae laudabilis et probata est, consolationem. Sicut ignis stipulam inflammat et consumit, ita castae lacrymae sordes omnes et visibiles et invisibiles consumunt. Lacrymarum rationem plerique Patrum non patere, et esse obscurissimam, atque ad inveniendum difficillimam definiunt, idque in his potissimum qui rudes imbuuntur. Ex multis namque eas et variis occasionibus gigni, puta ex natura, ex Deo, ex afflictione vituperabili, itemque ex laudabili, ex inani gloria, ex fornicatione et dilectione, ex mortis memoria, aliisque plurimis. Verum omnibus his lacrymarum modis divino timore discussis et cognitis, ex iugi nostrae resolutionis memoria mundissimas et ab omni fraudis suspicione alienas lacrymas nobis comparere studeamus. Neque enim est in eis elationis furtivae suspicio, sed emundatio magna, profectusque charitatis in Deum, peccatique abolitio, et candidissima, et ab omni perturbationum strepitu remota ac felicissima requies. Eos sane qui lugent, nonnumquam ab optimis lacrymis inchoasse, et in deteriores desinere, nec novum, nec mirum est; sed a contrariis aut etiam naturalibus in spirituales transferri lacrymas, et singulare est, et laudibus revera dignissimum. Hoc autem problema manifestius noverunt, qui circa inanem gloriam proniores sunt. Noli, antequam perfecte emunderis, lacrymarum tuarum imbribus credere. Neque enim habet fidem vinum statim e torcularibus expressum. Omnes quidem lacrymas nostras, quas secundum Deum profundimus, esse mirum utiles nemo est qui refragetur. Quaenam vero sit utilitas earum, in tempore nostrae migrationis agnoscemus. Hactenus ille profundae admodum et reconditae doctrinae vir.] Ab his ergo lacrymis multum distant illae quae obdurato corde de siccis oculis exprimuntur, quas licet non penitus infructuosas esse credamus, bono enim proposito earum attentatur emissio, ab his praesertim qui necdum, vel ad scientiam pervenire perfectam, vel pristinorum seu praesentium vitiorum potuerunt ad purum labe mundari.