Cassianus, Collationes, 1, 09, 18

monumenta.ch > Cassianus > 18
Cassianus, Collationes, 1, 9, XVII. Christum hisce quatuor supplicationum generibus usum fuisse. <<< >>> XIX. De eo quod dicit, Adveniat regnum tuum.

Cassianus, Collationes, 1, 9, CAPUT XVIII. De oratione Dominica

1	Haec itaque supplicationum genera sublimior adhuc status ac praecelsior subsequitur, qui contemplatione Dei solius et charitatis ardore formatur, per quam mens in illius dilectionem resoluta atque reiecta familiarissime Deo, velut patri proprio, peculiari pietate colloquitur. Quem statum debere nos diligenter expetere, [Postulare videtur hic locus et dignitas argumenti, orationis scilicet Dominicae, cuius explicationem aggreditur Auctor, ut nonnulla veterum Patrum et scriptorum elogia hic annotemus, quibus eam omnibus aliis orationibus, seu orandi formulis, praestare testantur: 1^o auctoritate, 2^o brevitate, 3^o perfectione, 4^o ordine, 5^o utilitate seu efficacia, et denique necessitate. 1^o Auctoritate, quia Christus ipse eam et composuit, et ore suo sacrosancto tradidit et docuit, unde et oratio Dominica vocatur. Tertullianus lib. de Oratione: Quid mirum? Deus solus docere potuit ut se vellet orari. Ab ipso igitur ordinata religio orationis; et de spiritu ipsius iam tunc, cum ex ore divino ferretur animata, suo privilegio ascendit in coelum, commendans Patri quae Filius docuit. Item Cyprianus peculiari libro de hac oratione edito: Qui enim fecit vivere, docuit et orare: ut tum prece et oratione quam Filius docuit apud Patrem loquimur, facilius exaudiamur. 2^o Brevitate etiam praestat: nam, ut idem Cyprianus monet, Ipsa est oratio quam Deus docuit, qui magisterio suo omnem precem nostram salutari sermone breviavit. Quod per Isaiam prophetam praedictum fuit, cum plenus Spiritu sancto de Dei maiestate ac pietate loqueretur: Verbum consummans, inquit, et brevians in iustitia, quoniam sermonem breviatum faciet Deus toto orbe terrae (Isa. X). Et S. Augustinus de Verbis Domini, serm. 28: Vides quam brevis oratio, et omnium plena virtutum. Et serm. 182 de Tempore: Haec oratio compendiosis verbis, septem petitionibus, omnes species orationis comprehendit. Christus breviter orare docuit, qui cito vult postulata praestare. Alexander de Ales IV part. q. 37: Hac brevitate, inquit, facilius scitur, melius retinetur, frequentius iteratur, minus fastidit orantem, cito exaudiri innuit; plus affectu quam ore orandum esse insinuat, ignorantem incusat. 3^o Perfectione praestantior est: quia omnia continet quae a Deo petere debemus. Et, ut Tertullianus loquitur (Ubi supra), non tantum propria orationis officia complexa est, venerationem Dei, aut hominis petitionem, sed omnem pene sermonem Domini, omnem commemorationem disciplinae: ut revera in hac oratione breviarium totius Evangelii comprehendatur. Et Tertullianum imitatus D. Cyprianus: Qualia sunt, inquit (Ubi supra), fratres charissimi, orationis Dominicae Sacramenta, quam multa, quam magna breviter in sermone collecta, sed virtute spiritualiter copiosa! ut nihil omnino praetermissum sit, quod non in precibus atque orationibus nostris coelestis doctrinae compendio comprehendatur. Denique S. Augustinus epist. 121 ad Probam (Cap. 12): Si per omnia, ait, sanctarum precationum verba discurras quantum existimo, nihil invenies quod non ista Dominica contineat et concludat oratio. Et rursum: Quamlibet alia verba dicamus, nihil aliud dicimus, quam in ista Dominica oratione positum est, si recte et congruenter oramus. 4^o Ordine praestat: quia, ut ait sanctus Thomas, in oratione Dominica non solum petuntur omnia quae recte desiderare possumus, sed etiam eo ordine quo desideranda sunt (2-2, q. 83, art. 9). Primo enim petuntur, quae ad Dei gloriam, deinde quae ad nostram salutem pertinent; et in iis primum aeterna, deinde temporalia. Efficacitate etiam, seu utilitate praestat: Agnoscit enim Pater verba Filii cum precem fundimus, ait Cyprianus. Et cum habeamus apud Patrem Advocatum pro peccatis nostris, quando peccatores pro delictis nostris petimus, Advocati nostri verba promimus. Nam cum dicat: Quia quodcumque petieritis in nomine meo, dabit vobis, quanto efficacius impetramus, quod petimus in Christi nomine, si petamus ipsius oratione? S. Augustinus homil. 42 inter 50: Spem habemus obtinendae causae nostrae, quando talis Iurisperitus nobis preces dictavit, qui sedet ad dexteram Patris. Ipse est Advocatus noster, qui venturus est Iudex noster (Bellarm. lib. I de Bon. Oper. cap. IV, Durantus lib. II de Ritibus Eccles. cap. 46). Postremo excellit etiam haec oratio necessitate. Eam enim omnes Christiani scire et frequenter dicere debent. S. Clemens lib. VII Constit. Apostolicarum (Cap. 25) monet Christianos, ut eam ter in die recitent. In concilio Toletano IV can. 9 iubentur presbyteri ac caeteri clerici orationem Dominicam, quia quotidiana oratio est, quotidie dicere. Denique in concilio Remensi cap. 2: Nulli Christiano licere orationem Dominicam aut non tenere memoriter, aut non intelligere, aut non frequentare.] formula Dominicae orationis instituit, dicens, Pater noster [Matth. VI], qua universitatis Deum ac Dominum Patrem esse voce propria confitentes; de conditione servili [Ita S. Cyprianus, Chrysostomus, Augustinus et alii docent in oratione Dominica Deum vocari Patrem nostrum non solum ratione creationis, sed praecipue ratione adoptionis. Est enim haec oratio propria Christianorum: siquidem Iudaeis ut servis, dictum est in monte Sina: Ego sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Aegypti (Exod. XX). Nos ut filii orare iubemur: Pater noster qui es in coelis, ut notat div. Augustinus lib. II de Serm. Domini in monte. Porro cum omnes fere Patres nec non Evangeliorum interpretes orationem Dominicam disertissime et accuratissime exposuerint (Bellarm. supra cap. 6), supervacaneum arbitror quidquam iis addere, aut eorum scripta, quae passim obvia sunt, hisce commentariis inserere, nisi quatenus ad textum explicandum necesse fuerit aliquid luminis ab eis mutuari.] in adoptionem filiorum nos profitemur ascitos: adiicientes deinde, qui es in coelis (Ibid.), ut commemorationem vitae praesentis qua in hac degimus terra, velut peregrinam, atque a nostro Patre nos longissime separantem toto horrore vitantes, ad illam potius regionem in qua Patrem nostrum commorari fatemur, summo desiderio properemus, nihilque admittamus eiusmodi quod indignos nos hac nostra professione ac nobilitate tantae adoptionis efficiens, et haereditate paterna velut degeneres privet, et iram nos faciat iustitiae eius ac severitatis incurrere.
2	In quem filiorum ordinem gradumque provecti, illa continua quae est in bonis filiis pietate flagrabimus, ut iam non pro nostris utilitatibus, sed pro nostri Patris gloria totum impendamus affectum, dicentes ei, Sanctificetur nomen tuum (Ibid.), nostrum desiderium, nostrum gaudium, gloriam nostri Patris esse testantes, imitatores effecti illius qui dixit, Qui a semetipso loquitur, gloriam propriam quaerit; qui autem quaerit gloriam eius qui misit illum, hic verax est, et iniustitia in eo non est [Ioan. VII]. Denique Vas electionis hoc repletus affectu, etiam [Quomodo Apostolus optarit anathema esse pro fratribus suis, id est, Israelitis, Moyses item deleri de libro vitae, ut Iudaeis peccantibus ignosceretur, cum ordo charitatis postulet ut suam quisque magis optet et procuret salutem quam proximi, non uno modo a doctoribus explicatur. Nam div. Hieronymus in epistola ad Algasiam (Epist. 113), anathema hic accipit pro occisione corporali: Quod enim, inquit, anathema interdum occisionem sonet, multis veteris Instrumenti testimoniis probari potest. Verum hic commentarius Chrysostomo et aliis non probatur, et ei repugnare videtur quod sequitur, a Christo, quo videtur aliquid gravius significari morte corporali; neminem enim quis dixerit pro fratribus mortuum, a Christo anathematizatum. Alii censent tam Apostolum quam Moysen hyperbolice ita locutum, ad suum in Iudaeos affectum et amorem exprimendum. Neque enim, qui paulo ante dixerat (Cap. VIII), Certus sum quod nulla creatura poterit me separare a charitate Dei, quae est in Christo Iesu, statim ab eo revera divelli optaret; sed hyperbolicus sermo est, qualis et Moysis. Alii denique respondent Apostolum non optasse simpliciter anathema; neque enim ait: Opto anathema esse pro fratribus, sed, optabam, vel, ut alii vertunt ex Graeco, optarim; ut tamquam in amoris exstasi et excessu constitutus dixerit: Si fieri posset, ac liceret, se pro suis cupere a Christo separari. Sed hic sensus fere cum praecedenti coincidit. Similiter et Moyses non simpliciter voluit deleri de libro vitae: sed ut omnino impetraret quod petebat, petitioni suae id disiunctive adiunxit, quod sciebat Deum non esse facturum. Itaque partim amoris impulsu, quo suis bene optabat, partim fiducia in Deum singulari, qua sibi bene persuadebat se non esse delendum de libro vitae: ita est locutus, ut alterum quod suis poscebat, a Deo praestaretur; velut si quis amico sibi charissimo dicat: Aut hoc praesta, aut amicitiae renuntia.] anathema fieri optat a Christo, dummodo ei familia multiplex acquiratur, et ad gloriam sui Patris salus totius Israeliticae plebis accrescat. Securus enim optat interire pro Christo, qui novit neminem mori posse pro vita [Rom. IX]. Et iterum, Gaudemus, inquit, quando nos infirmi sumus, vos autem potentes estis [II Cor. XIII]. Et quid mirum, si Vas electionis pro Christi gloria et fratrum suorum conversione, gentisque privilegio anathema fieri optat a Christo, [Non quod optaret propheta mentiri (id enim per se malum est et peccatum, et Non sunt facienda mala ut eveniant bona (Rom. III), sed optabat non evenire quod praedicebat, malens prophetico spiritu carere, quo nihil falsi praedicere poterat, quam populi sui calamitatem et captivitatem revera consecuturam praevidere atque praedicere. Sic vulgo dicere solemus: Utinam mentiar! utinam sim falsus vates! Est enim haec locutio proverbialis, qua quis indicat certo eventura quae dicit, et ea se invitum dicere, et optare non esse tam certa; non quod optet mentiri, sed quia quae scit eventura vellet non evenire. Ita div. Hieronymus exponit, et verbis Apostoli itidem illustrat, quasi propheta diceret Iudaeis: Non me putetis volentem loqui, et praedicare gaudentem quod venturum video: optarem et ipse anathema esse pro fratribus meis, qui sunt Israelitae. Utinam de meo sensu loquerer, et inter pseudoprophetas potius computatus solus perirem, et non essent vera quae dico! etc.] cum Michaeas quoque propheta vellet se mendacem fieri, et ab inspiratione sancti Spiritus alienum, dummodo plagas illas et captivitatis exitia quae sua vaticinatione praedixerat, plebs Iudaicae nationis evadat: Utinam, inquiens, non essem vir habens spiritum, et mendacium potius loquerer (Michae. II). Ut praetermittamus illum legislatoris affectum, qui cum fratribus suis etiam perituris non renuit interire, dicens: Obsecro, Domine, peccavit populus iste peccatum magnum; aut dimitte eis hanc noxam, aut si non facis, dele me de libro tuo quem scripsisti [Exod. XXXII]. [Tres in hoc capite affert expositiones primae illius petitionis: Sanctificetur nomen tuum. Quarum prima refertur ad gloriam nominis Dei, quam petimus inclarescere, ampliari, et illustrari ab omnibus et apud omnes. De qua superius dicit: Nostrum desiderium, nostrum gaudium, gloriam Patris esse testantes. Quem sensum secutus div. Augustinus lib. II de Serm. Domini: Non sic, inquit, petitur, sanctificetur nomen tuum, quasi non sit sanctum nomen Dei, sed ut sanctum habeatur ab hominibus, id est, ita illis innotescat, ut non existiment aliquid sanctum, quod magis offendere timeant. Altera expositio, ut sanctificetur in nobis, id est, sancti simus, vel in sanctitate perseveremus: quia, inquit, sanctificatio Dei nostra perfectio est. Ita Tertullianus et S. Cyprianus. Verum haec expositio minus probabilis apparet, quod secundum eam haec petitio eadem videretur esse cum tertia, dicente Apostolo (I Thess. IV): Haec est enim voluntas Dei sanctificatio vestra. Tertia expositio, ut ex nostra bona conversatione et bonis operibus sanctificetur et glorificetur nomen Dei ab omnibus, quod aliis verbis monuit Christus Matthaei V: Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum, qui in coelis est. Et Petrus apostolus prioris Epist. cap. II: Conversationem vestram inter gentes habentes bonam, ut in eo quod detrectant de vobis, tamquam de malefactoribus, ex bonis operibus vos considerantes glorificent Deum in die visitationis. Hoc modo exponunt Cyrillus catechesi 5 et Chrysostomus in cap. VI Matthaei.] Potest autem congrue satis illud quod dicitur, sanctificetur nomen tuum, etiam taliter accipi: Sanctificatio Dei nostra perfectio est. Itaque dicentes ei, Sanctificetur nomen tuum, aliis verbis hoc dicimus: Tales nos facito, Pater, ut sanctificationem tuam vel intelligere quanta sit, vel capere mereamur, vel certe, ut in nostra conversatione spiritali sanctus appareas.
3	Quod tunc efficaciter impletur in nobis, quando vident homines opera nostra bona, et glorificant Patrem nostrum qui in coelis est [Matth. V].