monumenta.ch > Cassianus > 9
Cassianus, Collationes, 1, 9, VIII. Responsio de diversis orationum qualitatibus. <<<     >>> X. De ordine specierum orationis.

Cassianus, Collationes, 1, 9, CAPUT IX. De quadripartita orationum specie.

1 Et idcirco his super orationum qualitate digestis, licet non quantum exposcit materiae magnitudo, sed quantum vel temporis admittit angustia, vel certe capere tenuitas ingenii nostri, et cordis praevalet hebetudo, maior nobis nunc imminet difficultas, ut ipsas sigillatim orationum species exponamus, quas Apostolus quadripartita ratione distinxit, ita dicens: Deprecor itaque primo omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones [I Tim. II]. Quae [Verba Apostoli in priore ad Timotheum cap. II: Obsecro igitur primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones, etc. Quibus similia sunt illa ad Philipp. V: In omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones vestrae innotescant apud Deum. Quibus verbis censetur Apostolus voluisse distinguere velut quatuor genera, sive species orationis. Ubi primo notandum de tribus primis vocibus quosdam existimare eas esse synonymas, et ab Apostolo simul adhibitas et congestas ad maiorem emphasim et monitionis energiam. Proinde noluisse Apostolum per has voces partitionem aliquam indicare, sed rem eamdem pluribus vocibus synonymis inculcare. Ita Theophylactus post Chrysostomum. Verum communior et probabilior est aliorum Patrum sententia, diversas orationum species his vocibus ab Apostolo designatas (ut docet hic abbas), quae etiam in Graeco textu distinguuntur. Nam primo loco ponitur δεήσεις, secundo προσευχάς, tertio ἐντεύξεις. Secundo, quoniam haec partitio et distinctio subobscura apparet, videndum breviter quid Patres de ea scriptum reliquerint. Igitur S. Hilarius scribens in psalmum CXL: Quatuor, inquit (Lib. I de Bonis Operib. in partic. c. 2), genera orationum Apostolus esse significat ad Timotheum scribens. Exoro ergo primo omnium fieri precationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones. Humilitatis nostrae est deprecari, magnificentiae Dei est orari, fidei est postulare, confessionis et laudis est gratulari. S. Ambrosius lib. VI de Sacramentis cap. V: Inchoari, inquit, oratio debet a Dei laude; sequitur deinde obsecratio, sicut Apostolus docuit dicens: Obsecro primum fieri obsecrationes, gratiarum actiones. Prima ergo oratio laudem debet habere Dei, secunda supplicationem, tertia postulationem, quarta gratiaru actiotionem. Ubi primo loco ponit orationem, quam vocat laudem Dei. S. Augustinus epist. 59 ad Paulinum late de his vocibus disserit, et totum hunc locum refert ad liturgiam et sacrificium Missae, et Obsecrationes quidem ait pertinere ad preces, quae fiunt in Missa ante consecrationem; orationes vero cum benedicitur et consecratur hostia, et ad distribuendum comminuitur, hoc est, a consecratione usque ad communionem. Postulationes autem dicit esse preces quibus populus benedicitur. Tunc enim, inquit, Antistites (id est, episcopi vel pastores) velut advocati, susceptos suos (id est, populum sibi commissum) misericordissimae offerunt pietati. Quibus peractis, et participato tanto Sacramento, gratiarum actio cuncta concludit, quam in his etiam verbis ultimam commendavit Apostolus. Cassianus, sive abbas Isaac, in hac collatione satis fuse disputat de hac partitione, et hoc in summa docet, per obsecrationem intelligi orationem pro remissione peccatorum; per orationem, vota quibus Deo aliquid offerimus; per postulationem, sive interpellationem, preces quas pro aliorum salute fundimus; per gratiarum actionem, laudes Dei pro acceptis beneficiis. S. Bernardus in serm. de Quatuor Modis orandi (Tomo I inter ser. de Diversis), per obsecrationem intelligit orationem peccatoris poenitentiam inchoantis, qui intercessores adhibet, nondum audens per se ad Deum accedere; per orationem vero preces poenitentis, qui per se a Deo postulat indulgentiam; per postulationem orationem iusti, qui petit regnum coelorum et alia necessaria ad salutem; per gratiarum actionem, orationem viri perfecti, qui se certo confidit exauditum. Sed satius videtur ipsum suis verbis audire ratiocinantem: Sunt, inquit, quos adhuc peccati conscientia terret et cruciat, nondum accepta resistendi virtute, tum scilicet, cum primum ipsos in peccatorum coeno iacentes Spiritus veritatis irradiat, et excitans erubescere facit, et timere Deum, dum vident immanitatem criminum, meritorum exiguitatem, et velut ardentem coram se gehennam, expavescentes, quoniam in seipsis boni nil inveniunt, aliunde apprehendunt unde tegantur. Quia ergo timent, et merito timent per seipsos accedere, student quasi per alios supplicare. Tale est illud orationis genus, quo solemus dicere: Sancte Petre, ora pro nobis, et similia. At vero iam continendi virtute accepta, securus accedit, qui sibi conscius fuerit, pro delictis praeteritis veniam quaerens, et oratione utens, quae oris nostri est ratio, quando iam ore suo loquitur cum Deo suo. Hinc illud est quod Maria Magdalena, quamquam non minus humilis haemorrhoissa illa (Luc. VII), non sic tamen veretur accedere, sed rigat lacrymis pedes, capillis tergit, ungit unguento, osculatur ore devoto (Luc. VIII): unde satis liquet quod iam proposuerat in corde suo a peccato deinceps abstinere et quasi profluvium stabat. Quod si iam consecutus es tu, primum est ut ipsi Domino in oratione loquens recogites annos tuos in amaritudine animae tuae. Deinde postquam in lamentis poenitentiae aliquamdiu perseverans, hilaritatem quamdam et fiduciam conceperis indulgentiae, accede iam ad postulationes, ut securus, tamquam receptus in gratiam Domini, tibi et conservis tuis audeas petere quod oportet. Porro ad quartum genus orationis, quod est gratiarum actio, perpaucos attingere credo; et quo rarius, eo pretiosius est. Multam enim prorsus gratiam inveniet apud Deum, quem, iuxta promissionem suam, exaudit antequam invocetur, et testimonium reddit spiritui eius spiritus quem habet ex Deo, quoniam exauditum est desiderium eius, ita ut certus iam non orare, sed gratias agere possit. Sic enim habes in Lazari resuscitatione, ubi Dominus, licet prius nihil orasset: Pater, inquit, gratias ago tibi, quia audisti me (Ioan. VIII). Prima igitur, id est, obsecratio verecundo fiat affectu. Secunda, quam proprie diximus orationem, affectu puro, ut videlicet non dissimulemus peccata, non nos palpemus; scientes quod sic quisque invenit gratiam apud Deum, si inventus fuerit durus iudex in semetipsum. Tertia, id est, postulatio, amplum quaerit affectum, et fiduciae latitudinem, sicut scriptum est: Postulet autem in fide nihil haesitans. Quarta, quae est gratiarum actio, ipsa debet esse devotione plenissima et deliciis affluens. Hucusque verba D. Bernardi, multis intermediis vitandae prolixitatis causa praetermissis. S. Thomas explicans hanc ipsam partitionem (2-2, q. 83, a. 1), scribit in omni oratione tria esse necessaria: primo, ut animus coniungatur cum Deo, quod fit per orationem, quae est elevatio et ascensio mentis in Deum; secundo, ut aliquid petatur a Deo, quod fit per postulationem; tertio, ut proponatur ratio aliqua impetrandi quod petitur, et hoc, inquit, vel ex parte Dei, vel ex parte petentis. Et ratio quidem impetrandi ex parte Dei, prima et praecipua est eius bonitas, propter quam petimus exaudiri, secundum illud Danielis IX: Propter temetipsum, inclina, Deus meus, aurem tuam. Altera ratio est meritum Christi, quod etiam proponitur per obsecrationem, quae est persacra contestatio, ut cum dicimus: Per nativitatem tuam libera nos, Domine. Ratio vero impetrandi ex parte petentis est gratiarum actio; quia de acceptis beneficiis gratias agentes meremur accipere potiora, ut in collecta dicitur. Explicat deinde S. Thomas haec omnia reperiri et observari in collecta de Sancta Trinitate. Nam cum dicimus: Omnipotens sempiterne Deus, oratio est; cum addimus: Qui dedisti famulis tuis in confessione verae fidei aeternae Trinitatis gloriam agnoscere, etc., gratiarum actio est; cum adiungimus: Tribue, quaesumus, ut eiusdem fidei firmitate ab omnibus semper muniamur adversis, postulatio est; cum concludimus: Per Dominum nostrum Iesum Christum, etc., obsecratio est. Subdit deinde S. Thomas ad hunc locum Cassiani spectans: In collationibus autem Patrum dicitur quod obsecratio est imploratio pro peccatis, oratio cum aliquid Deo vovemus, postulatio cum pro aliis petimus. Sed primum melius. Sic ipse.] non inaniter ab Apostolo ita fuisse divisa minime dubitandum est.
2 Et primitus indagandum quid obsecratione, quid oratione, quid postulatione, quid gratiarum actione signetur: deinde perquirendum utrum hae quatuor species ab orante sint pariter assumendae, id est, ut omnes simul in unaquaque supplicatione iungantur; an vicissim sigillatimque sint offerendae, ut puta nunc quidem obsecrationes, nunc vero orationes, nunc autem postulationes seu gratiarum actiones oporteat promi; an certe alius quidem obsecrationes, alius gratiarum actiones Deo debeat exhibere, secundum mensuram, scilicet aetatis suae, in qua unaquaeque mens per intentionis proficit industriam.
Cassianus HOME

bav560.179 csg574.213 ubbB_V_0013.83r