Cassianus, Collationes, 1, 05, 4

monumenta.ch > Cassianus > 4
Cassianus, Collationes, 1, 5, III. De duobus vitiorum generibus, et efficientia eorum quadripartita. <<< >>> V. Quomodo Dominus noster solus absque peccato tentatus sit

Cassianus, Collationes, 1, 5, CAPUT IV. Recapitulatio de gastrimargiae et fornicationis passione, et curatione earum.

1	Et ut haec eadem non solum disputatione, quantum possumus brevi, sed etiam Scripturarum testimoniis manifestiora reddamus, [Id est, secundum naturalem propensionem et proclivitatem naturae corruptae et vitiatae (quae alias dicitur fomes, stimulus, aculeus peccati), non quoad culpam et secundum suas species.] gastrimargia et fornicatio cum naturaliter nobis insederint, nonnumquam etiam sine ullo animae incitamento, solius instigatione ac pruritu carnis, oriuntur; materia tamen ut consummentur egent extrinsecus, et ita [Ideoque carnalia appellantur etiam a D. Gregorio lib. XXXI Moral. cap. 31, ubi ex septem vitiis capitalibus quinque dicit esse spiritualia, et duo carnalia, videl. ventris ingluviem et luxuriam. (S. Thom. 1-2. q. 72, a. 2, et q. 73, art. 5.)] in effectum corporali actione perveniunt.
2	Unusquisque enim tentatur a propria concupiscentia; deinde concupiscentia cum fuerit concepta, parit peccatum; peccatum vero cum fuerit consummatum, generat mortem [Iacob. I]. Nam [Inter alia peccata Adami et Evae fuit etiam quaedam inordinata cupiditas, et appetitus pomi vetiti, quae gastrimargia, id est, gulae vitium hic appellatur. Vidit enim mulier quod bonum esset lignum ad vescendum, et pulchrum oculis, aspectuque delectabile, et tulit de fructu eius, et comedit, deditque viro suo, qui comedit, Genes. III. Cernens quippe Adam pulchritudinem pomi, et audiens ex uxore suavissimi esse saporis, esum eius avidissime concupivit. Verum cum Apostolus dicat: Adam non est seductus, Eva autem seducta est (I Tim. II); quomodo hic significatur aut supponitur Adam fuisse deceptus? Respondet D. Augustinus libro XIV de Civit. capite undecimo: Quia illa quod ei serpens locutus est, tamquam verum esset, accepit; ille autem ab unico noluit consortio dirimi, nec in communione peccati; nec idcirco minus reus, sed sciens prudensque peccavit. Unde et Apostolus non ait: Non peccavit, sed: Non est seductus. Nam utique ipsum peccasse ostendit, ubi dicit: Per unum hominem intravit peccatum in mundum. Et paulo post apertius: In similitudinem praevaricationis Adae. Hos autem seductos intelligi voluit, qui id quod faciunt, non putant esse peccatum; ille autem scivit. Et quid opus est pluribus? Et si credendo non sunt ambo decepti, peccando tamen ambo capti sunt, et diaboli laqueis implicati. Haec Augustinus.] nec primus Adam [Genes. III] per gastrimargiam decipi potuit, nisi escae materiam habens in promptu abusus ea fuisset illicite; [Secundus ac novissimus Adam dicitur Christus, I Corinth. V: Factus est primus homo Adam in animam viventem; novissimus Adam in spiritum vivificantem. Primus homo de terra terrenus; secundus homo de coelo coelestis.] nec secundus sine cuiusdam [Illicitatio et illicitamentum idem quod incitamentum, a verbo illicio. Utitur eadem voce rursus cap. 6. Materiae igitur illicitatione tentatus dicitur Christus, quia panis e lapidibus efficiendi mentione et suggestione, dicente diabolo: Si Filius Dei es, dic ut lapides isti panes fiant (Matth. IV).] materiae illicitatione [Lips. in marg. illectatione] tentatur, cum dicitur ei, Si Filius Dei es, dic ut lapides isti panes fiant [Matth. IV]. Fornicatio quoque quod non nisi per corpus perficiatur, omnibus patet, ita de hoc spiritu dicente Deo ad beatum Iob, Et virtus eius in lumbis eius, et potestas eius super umbilicum ventris [Iob. XL]. Ideoque haec specialiter duo, quae ministerio carnis explentur, extra illam spiritalem animae curam, egent peculiarius etiam continentia corporali.
3	Siquidem ad retundendos horum stimulos non sufficit sola mentis intentio (ut nonnumquam solet adversus iram, seu tristitiam, caeterasque fieri passiones, quas etiam sine ulla carnis afflictione sola novit expugnare mentis industria), nisi etiam castigatio corporalis accesserit, quae ieiuniis, vigiliis et operis contritione perficitur, hisque fuerit remotio localis adiuncta, quia sicut amborum vitio, id est, animae et corporis. generantur, ita superari nisi utriusque labore non poterunt (Gregor. lib. XXXI Moral. cap. 31). Et [Cum Apostolus ad Galatas quarto cap. (quod hic signatur) quindecim tantummodo aut septemdecim opera carnis enumeret, quomodo verum est quod omnia vitia generaliter pronuntiaverit esse carnalia? Responderi potest duobus modis. Primo per carnem intelligi hominem carnalem; proinde opera carnis dici quaecumque homo, quatenus carnalis, operatur; carnalem vero hominem intelligendum esse, qui secundum seipsum, id est, secundum amorem sui ipsius, vivit. Quod diligenter annotavit D. Augustinus lib. XIV de Civit. cap. 2 et 3, et probat his rationibus huic loco consentaneis: In operibus namque carnis, quae manifesta dixit Apostolus, eaque commemorata damnavit (Gal. V), non illa tantum invenimus quae ad voluptatem pertinent carnis, sicuti sunt fornicationes, immunditiae, luxuriae, ebrietates, comessationes; verum etiam illa quibus animi vitia demonstrantur a voluptate carnis aliena. Quis enim servitutem quae idolis exhibetur, veneficia, inimicitias, contentiones, aemulationes, animositates, dissensiones, haereses, invidias, non potius intelligat animi vitia esse quam carnis, quandoquidem fieri potest ut propter idololatriam vel haeresis alicuius errorem a voluptatibus carnis temperetur, et tamen etiam tunc homo, quamvis carnis libidinem continere atque cohibere videatur, secundum carnem vivere hac apostolica auctoritate convincitur, et in eo quod abstinet a voluptatibus carnis, damnabilia opera carnis agere demonstratur? Et paulo post: Cur ergo haec omnia et his similia Doctor gentium in fide et veritate opera carnis appellat? nisi quia eo locutionis modo, quo totum significatur a parte, ipsum hominem vult nomine carnis intelligi? Hactenus Augustinus. Secundo respondeo ex S. Thoma (In Comm. Galat. V), quod peccatum dici potest carnale dupliciter, scilicet quantum ad consummationem, et sic dicuntur carnalia illa tantum quae consummantur in delectatione carnis, scilicet luxuria et gula; et quantum ad radicem, et sic omnia peccata dicuntur carnalia, in quantum ex corruptione carnis anima aggravatur, ut dicitur Sap. IX. Ex quo intellectus debilitatus facilius decipi potest, et impeditur a sua perfecta operatione. Unde et ex hoc sequuntur vitia, scilicet haereses, sectae et alia huiusmodi: et hoc modo dicitur quod fomes est principium omnium peccatorum. Ita sanctus Thomas.] licet beatus Apostolus omnia vitia generaliter pronuntiaverit esse carnalia, siquidem inimicitias et iras atque haereses inter caetera carnis opera numeraverit [Galat. V]; nos tamen ad illorum curationes atque naturas diligentius colligendas duplici ea divisione distinguimus. Nam ex his [Eamdem distinctionem indicat D. Augustinus ubi supra cap. 4.] quaedam dicimus esse carnalia, quaedam vero spiritalia.
4	Et illa quidem carnalia, quae specialiter ad fomitem et ad sensum pertinent carnis, quibus illa ita delectatur ac pascitur, ut etiam quietas incitet mentes, invitasque eas nonnumquam pertrahat ad suae voluntatis assensum. De quibus beatus Apostolus quibusdam ait: Et nos omnes aliquando conversati sumus in desideriis carnis nostrae, facientes voluntatem carnis et cogitationum, et eramus natura filii irae, sicut et caeteri [Ephes. II]. Spiritalia vero dicimus quae, instinctu animae solius orta, non solum nihil voluptatis conferunt carni, sed etiam gravissimis eam languoribus afficientia, miserrimae iocunditatis pastu animam tantum nutriunt aegrotantem.
5	Et idcirco haec quidem simplici cordis indigent medicina; quae autem carnalia sunt, non nisi duplici, quemadmodum diximus, ad sanitatem curatione perveniunt. Unde puritati studentibus plurimum confert ut harum carnalium passionum ipsas materias sibi primitus subtrahant, quibus potest vel occasio vel recordatio earumdem passionum aegrotanti adhuc animae generari. Necesse est enim ut morbo duplici duplex adhibeatur curatio.
6	Nam corpori ne concupiscentia in effectum tentet prorumpere, necessario effigies et materia illiciens subtrahenda est; et animae nihilominus, ne eam vel cogitatione concipiat, attentior meditatio Scripturarum et sollicitudo pervigil ac remotio solitudinis utiliter apponenda. [Sic et alibi Cassianus (Lib. VI Instit. cap. 3): Caetera vitia etiam usu hominum et exercitio purgari solent, et quodammodo ipsius lapsus offensione curari: ut puta irae, tristitiae, impatientiae, meditatione cordis ac pervigili sollicitudine, fratrum etiam frequenti et assidua provocatione sanantur; dumque commota manifestantur saepius, et crebrius arguuntur, ocius perveniunt ad salutem; hoc vero cum corporis afflictione et contritione cordis solitudine quoque ac remotione indiget, etc.] In caeteris autem vitiis humana consortia nihil obsunt; quinimmo etiam plurimum conferunt his qui carere eis in veritate desiderant, quia frequentia hominum magis arguuntur; et dum lacessita crebrius manifestantur, celeri medicina perveniunt ad salutem.