| 1 | [Lege sextam annotat. D. Cuychii ad finem operis.] Hanc pugnam utiliter nostris quoque membris insertam, etiam in Apostolo ita legimus (ad [Gal. |
| 2 | Habes et hic pugnam [Quomodo intelligat abbas Daniel hanc pugnam sive concupiscentiam carnis adversus spiritum, insertam et invisceratam membris nostris et corpori nostro procuratione divina, docte explicat Do. Cuychius in sua censura, quam videre lector meo consilio non omittet. Videndus porro etiam locus D. Augustini ab eo citatus lib. V contra Iulianum, sed praecipue cap. 5 eius libri, ubi inter alia refert Augustinus, exstitisse quosdam haereticos, Paternianos et Venustianos dictos, Manichaeis similes, qui dicebant, a lumbis usque ad pedes diabolum fecisse corpus hominis; superiores vero partes, Deum, velut supra basim aliquam collocasse; nihilque ab hominis studio requiri, quam ut anima (quam in corpore et stomacho habitare dicebant) munda servetur; pubem vero si omnibus flagitiorum oblinatur sordibus, ad suam non pertinere curam: ita ut semper ipsi libidini turpiter serviat, titulum ei propriae potestatis affingebant. Haec illi impuritatis defensores; quibus ipsum Augustinum favere ac patrocinari suis scriptis Iulianus ille impudenter obiiciebat. Quam calumniam refutans Augustinus: Ego, inquit, secundum catholicam fidem, totum hominem, totam scilicet animam, totumque corpus eius Deo summo et vero tribuo Creatori, diabolum autem dico humanam, vel aliquid eius non creasse, sed vitiasse naturam: contraque ipsam diabolicam plagam, quae Dei opitulatione sananda est, donec ab ea penitus liberemur, nobis esse pugnandum. Nec animam, qua corpus vivit, mundam, quantum in hac vita mundus homo est, posse servari, si concupiscentiae carnis ad flagitia perpetranda et quaeque immunda consenserit. Haec Augustinus, quae hic adscribere libuit ad ampliandam Cuychii elucidationem.] invisceratam quodammodo corpori nostro, dispensatione Domini procurante. Quidquid enim generaliter et sine alicuius exceptione omnibus inest, quid aliud iudicari potest, nisi ipsi humanae substantiae post ruinam primi hominis, velut naturaliter attributum, et quod universis congenitum concretumque deprehenditur, quomodo non credendum sit arbitrio Domini non nocentis, sed consulentis insertum? |
| 3 | Causam vero huius belli, id est, carnis et spiritus, hanc esse describit: [Ut, coniunctio, saepe non causam, sed eventum et consecutionem significat: quod Chrysostomus (Rom. X) et Damascenus in multis Scripturae locis fieri observarunt; unde non semper αἰτιατικός, sed ἐπιβατικός illis dicitur. Matth. II: Ut adimpleretur quod dictum est, etc.; Ioan. XII: Excaecavit oculos eorum, ut non videant, et XIII: Ut Scriptura adimpleretur; Rom. I: Tradidit eos in passiones ignominiae, ut faciant quae non conveniunt. Atque hoc modo etiam in istis verbis Apostoli hoc loco citatis, proprie et germane accipienda videtur. Non enim caro propterea, id est, eo fine, vel ob eam causam concupiscit adversus spiritum, etc., ut non quaecumque volumus, faciamus; sed ex illa repugnantia carnis et spiritus id nimirum consequitur, ut non quaecumque bona facere vellemus, faciamus, sicut ait Apostolus Rom. VII: Non enim quod volo bonum, hoc facio; sed quod nolo malum, hoc ago. At vero hic abbas ita hanc particulam accipit, ut causam denotet finalem. Vult enim causam belli huius, et pugnae carnis et spiritus hanc esse, ut bona quae volumus facere nequeamus, nimirum ad nostrum exercitium et agonem; quemadmodum ille Scipio Carthaginem stare volebat, ad Romanos in officio continendos. Neque vero per hoc tollitur liberum arbitrium. Nam libertas arbitrii, ait sanctus Thomas, in illis est, quae subsunt electioni, non autem omnia quae in nobis sunt, simpliciter subsunt nostrae electioni; sed secundum quid. Nam in specie possumus vitare hunc vel illum concupiscentiae vel iracundiae motum: at generatim omnes irae vel concupiscentiae motus vitare non possumus propter corruptionem fomitis, id est, proclivitatem ad malum ex peccato relictam. Verum hac de re plenius agendum erit ad collat. 13 et 21 (In Commentario). Scite vero et acute div. Thomas hoc in negotio quo de concupiscentiis agitur, distinguit quatuor genera hominum, quorum nullum facit quaecumque vult, sed diversa ratione. Nam intemperati, inquit, qui ex proposito sequuntur carnales passiones, secundum illud Proverb. II: Laetantur cum male fecerint. Faciunt quidem quod volunt in quantum ipsas passiones sequuntur; sed in quantum ipsa eorum ratio remurmurat et ei displicet, faciunt quae non volunt. Incontinentes autem, qui habent propositum abstinendi, et tamen a passionibus vincuntur, faciunt quidem quod non volunt, in quantum ipsas passiones contra eorum propositum sequuntur (Arist. lib. VII Ethic. cap. 4); et sic intemperati faciunt plus de eo quod volunt. Continentes autem, qui vellent omnino non concupiscere, faciunt quod volunt, dum non concupiscunt; sed quia omnino non concupiscere non possunt, faciunt quod nolunt. Temperati vero, quod volunt quidem faciunt, in quantum in carne domita non concupiscunt; sed quia non ex toto domari potest, quin in aliquo repugnet spiritui, sicut nec malitia in tantum crescere potest, quin ratio remurmuret, ideo cum aliquando concupiscunt, faciunt quod nolunt; plus tamen de eo quod volunt. Ita S. Thomas.] Ut non, inquit, quaecumque vultis, illa faciatis. Ergo id quod procuravit Deus, ut non posset a nobis impleri, id est, ut non quaecumque volumus, faciamus, quid aliud si impleatur credi potest esse quam noxium? Et est quodammodo utilis haec pugna dispensatione Dei nobis inserta, et ad meliorem nos statum provocans atque compellens, qua sublata proculdubio pax econtrario perniciosa succedet. |