| 1 | sentisne, inquit, haec atque animo illabuntur tuo an ὄνος λύρας? quid fles, quid lacrimis manas? Ἐξαύδα, μὴ κεῦθε νόῳ. si operam medicantis exspectas, oportet vulnus detegas. |
| 2 | -- tum ego collecto in vires animo: anne adhuc eget ammonitione nec per se satis eminet fortunae in nos saevientis asperitas? nihilne te ipsa loci facies movet? |
| 3 | haecine est bibliotheca, quam certissimam tibi sedem nostris in laribus ipsa delegeras, in qua me cum saepe de humanarum diuinarumque rerum scientia disserebas? |
| 4 | talis habitus talisque vultus erat, cum te cum naturae secreta rimarer, cum mihi siderum vias radio describeres, cum mores nostros totiusque vitae rationem ad caelestis ordinis exempla formares? haecine praemia referimus tibi obsequentes? |
| 5 | atqui tu hanc sententiam Platonis ore sanxisti beatas fore res publicas si eas vel studiosi sapientiae regerent vel earum rectores studere sapientiae contigisset. |
| 6 | tu eiusdem viri ore hanc sapientibus capessendae rei publicae necessariam causam esse monuisti, ne improbis flagitiosisque civibus urbium relicta gubernacula pestem bonis ac perniciem ferrent. |
| 7 | hanc igitur auctoritatem secutus quod a te inter secreta otia didiceram transferre in actum publicae amministrationis optavi. |
| 8 | tu mihi et qui te sapientium mentibus inseruit deus conscii nullum me ad magistratum nisi commune bonorum omnium studium detulisse. |
| 9 | inde cum improbis graves inexorabilesque discordiae et, quod conscientiae libertas habet, pro tuendo iure spreta potentiorum semper offensio.
|
| 10 | quotiens ego Conigastum in imbecilli cuiusque fortunas impetum facientem obvius excepi, quotiens Trigguillam regiae praepositum domus ab incepta, perpetrata iam prorsus iniuria deieci, quotiens miseros quos infinitis calumniis impunita barbarorum semper avaritia vexabat obiecta periculis auctoritate protexi! numquam me ab iure quis ad iniurium quicquam detraxit. |
| 11 | provincialium fortunas tum privatis rapinis tum publicis vectigalibus pessumdari non aliter quam qui patiebantur indolui. |
| 12 | cum acerbae famis tempore gravis atque inexplicabilis indicta coemptio profligatura inopia Campaniam provinciam videretur, certamen adversum praefectum praetorii communis commodi ratione suscepi, rege cognoscente contendi et ne coemptio exigeretur evici. |
| 13 | Paulinum consularem virum, cuius opes Palatinae canes iam spe atque ambitione devorassent, ab ipsis hiantium faucibus traxi. |
| 14 | ne Albinum consularem virum praeiudicatae accusationis poena corriperet, odiis me Cypriani delatoris opposui. |
| 15 | satisne in me magnas videor exacerbasse discordias? sed esse apud ceteros tutior debui, qui mihi amore iustitiae nihil apud aulicos quo magis essem tutior reservavi. quibus autem deferentibus perculsi sumus? |
| 16 | quorum Basilius olim regio ministerio depulsus in delationem nostri nominis alieni aeris necessitate compulsus est. |
| 17 | Opilionem vero atque Gaudentium cum ob innumeras multiplicesque fraudes ire in exsilium regia censura decrevisset cumque illi parere nolentes sacrarum sese aedium defensione tuerentur compertumque id regi foret, edixit uti ni intra praescriptum diem Ravenna urbe decederent notas insigniti frontibus pellerentur. |
| 18 | quid huic severitati posse astrui videtur? atquin eo die deferentibus eisdem nominis nostri delatio suscepta est. |
| 19 | quid igitur, nostraene artes ita meruerunt an illos accusatores iustos fecit praemissa damnatio? itane nihil fortunam puduit si minus accusatae innocentiae at accusantium vilitas?
|
| 20 | at cuius criminis arguimur summam quaeres. senatum dicimur salvum esse voluisse. |
| 21 | modum desideras? delatorem, ne documenta deferret quibus senatum maiestatis reum faceret, impedisse criminamur. |
| 22 | quid igitur, o magistra, censes? infitiabimur crimen, ne tibi pudor simus? at volui nec umquam velle desistam. fatebimur? |
| 23 | sed impediendi delatoris opera cessavit. an optasse illius ordinis salutem nefas vocabo? ille quidem suis de me decretis uti hoc nefas esset effecerat. |
| 24 | sed sibi semper mentiens imprudentia rerum merita non potest immutare nec mihi Socratico decreto fas esse arbitror vel occuluisse veritatem vel concessisse mendacium. |
| 25 | verum id quoquo modo sit, tuo sapientiumque iudicio aestimandum relinquo. cuius rei seriem atque veritatem, ne latere posteros queat, stilo etiam memoriaeque mandavi. |
| 26 | nam de compositis falso litteris, quibus libertatem arguor sperasse Romanam, quid attinet dicere? quarum fraus aperta patuisset si nobis ipsorum confessione delatorum, quod in omnibus negotiis maximas vires habet, uti licuisset. |
| 27 | nam quae sperari reliqua libertas potest? atque utinam posset ulla! respondissem Canii verbo, qui cum a Gaio Caesare Germanici filio conscius contra se factae coniurationis fuisse diceretur: "si ego, inquit, "scissem, tu nescisses". |
| 28 | qua in re non ita sensus nostros maeror hebetavit ut impios scelerata contra virtutem querar molitos, sed quae speraverint effecisse vehementer ammiror. |
| 29 | nam deteriora velle nostri fuerit fortasse defectus, posse contra innocentiam quae sceleratus quisque conceperit inspectante deo monstri simile est. |
| 30 | unde haud iniuria tuorum quidam familiarium quaesivit: "si quidem deus", inquit, "est, unde mala? bona vero unde, si non est?" |
| 31 | sed fas fuerit nefarios homines, qui bonorum omnium totiusque senatus sanguinem petunt, nos etiam, quos propugnare bonis senatuique viderant, perditum ire voluisse. |
| 32 | sed num idem de patribus quoque merebamur? meministi, ut opinor, quoniam me dicturum quid facturumve praesens semper ipsa dirigebas, meministi, inquam, Veronae cum rex avidus exitii communis maiestatis crimen in Albinum delatae ad cunctum senatus ordinem transferre moliretur, universi innocentiam senatus quanta mei periculi securitate defenderim. |
| 33 | scis me haec et vera proferre et in nulla umquam mei laude iactasse; minuit enim quodam modo se probantis conscientiae secretum, quotiens ostentando quis factum recipit famae pretium. |
| 34 | sed innocentiam nostram quis exceperit eventus vides; pro verae virtutis praemiis falsi sceleris poenas subimus. |
| 35 | eccuius umquam facinoris manifesta confessio ita iudices habuit in severitate concordes ut non aliquos vel ipse ingenii error humani vel fortunae condicio cunctis mortalibus incerta summitteret? |
| 36 | si inflammare sacras aedes voluisse, si sacerdotes impio iugulare gladio, si bonis omnibus necem struxisse diceremur, praesentem tamen sententia, confessum tamen convictumve punisset; nunc quingentis fere passuum milibus procul muti atque indefensi ob studium propensius in senatum morti proscriptionique damnamur. o meritos de simili crimine neminem posse convinci!
|
| 37 | cuius dignitatem reatus ipsi etiam qui detulere viderunt; quam uti alicuius sceleris ammixtione fuscarent, ob ambitum dignitatis sacrilegio me conscientiam polluisse mentiti sunt. |
| 38 | atqui et tu insita nobis omnem rerum mortalium cupidinem de nostri animi sede pellebas et sub tuis oculis sacrilegio locum esse fas non erat. instillabas enim auribus cogitationibusque cotidie meis pythagoricum illud ἕπου θεῷ. |
| 39 | nec conveniebat vilissimorum me spirituum praesidia captare, quem tu in hanc excellentiam componebas ut consimilem deo faceres. |
| 40 | praeterea penetral innocens domus, honestissimorum coetus amicorum, socer etiam sanctus et aeque ac tu ipsa reverendus ab omni nos huius criminis suspicione defendunt. |
| 41 | sed -- o nefas! illi vero de te tanti criminis fidem capiunt atque hoc ipso videbimur affines fuisse maleficio quod tuis imbuti disciplinis, tuis instituti moribus sumus. |
| 42 | ita non est satis nihil mihi tuam profuisse reverentiam nisi ultro tu mea potius offensione lacereris. |
| 43 | at vero hic etiam nostris malis cumulus accedit quod existimatio plurimorum non rerum merita sed fortunae spectat eventum eaque tantum iudicat esse provisa quae felicitas commendaverit; quo fit ut existimatio bona prima omnium deserat infelices. |
| 44 | qui nunc populi rumores, quam dissonae multiplicesque sententiae, piget reminisci; hoc tantum dixerim ultimam esse adversae fortunae sarcinam quod, dum miseris aliquod crimen affingitur, quae perferunt meruisse creduntur. |
| 45 | et ego quidem bonis omnibus pulsus, dignitatibus exutus, existimatione foedatus ob beneficium supplicium tuli. |
| 46 | videre autem videor nefarias sceleratorum officinas gaudio laetitiaque fluitantes, perditissimum quemque novis delationum fraudibus imminentem, iacere bonos nostri discriminis terrore prostratos, flagitiosum quemque ad audendum quidem facinus impunitate, ad efficiendum vero praemiis incitari, insontes autem non modo securitate verum ipsa etiam defensione privatos. itaque libet exclamare: |