Augustinus, Sermones, 11, SERMO LXXV. De verbis Evangelii Matthaei, capp. XXIV, 19, Vae praegnantibus et nutrientibus, etc. .
| 1 | [Quid Scripturae hic promittant.] Scire et intelligere debemus, fratres charissimi, quia Christianis, dum in hoc corpore vivent, tribulatio deesse non poterit. Sic enim nos, sicut audistis, contestatur Apostolus dicens: Omnes qui volunt pie vivere in Christo, persecutionem patientur [II Tim. III, 12]; et iterum, Per multas tribulationes oportet nos intrare in regnum coelorum [Act. XIV, 21]. Venturi sunt dies tribulationis et malarum tribulationum; venturi sunt, sicut dicit Scriptura: et quantum accedunt dies, augentur tribulationes. Nemo sibi promittat quod Evangelium non promittit. Quomodo enim appropinquante fine mundi, sicut dicit Evangelium, abundabit iniquitas, refrigescet charitas [Matth. XXIV, 12]; sic propter ipsas iniquitates nunquam deerit adversitas. Opus est ut animum nostrum non solum ad poenitentiam, sed etiam ad patientiam praeparemus. Fratres mei, obsecro vos, attendite Scripturas sanctas, si aliquid fefellerunt; si aliquid dixerunt, et aliter accidit quam dixerunt: necesse est ut usque in finem sic fiat, quemadmodum dixerunt. Non nobis promittunt Scripturae nostrae in hoc saeculo, nisi tribulationes, pressuras, angustias, augmenta dolorum, abundantiam tentationum. Sicut et ipse Dominus in Evangelio dicit, In mundo pressuram habebitis: et iterum, Mundus gaudebit, et vos tristes eritis; sed tristitia vestra vertetur in gaudium [Ioan. XVI, 33, 20]. Ad ista praecipue nos paremus, ne imparati deficiamus. |
| 2 | [Praegnantes et nutrientes. Avari artes.] De ipsis enim tribulationibus cum Evangelium legeretur, audistis, Vae praegnantibus et nutrientibus. Praegnantes sunt, qui in spe intumescunt: nutrientes autem, id est lactantes, qui iam adepti sunt quod concupierant. Etenim mulier praegnans in spe tumet filii, nondum videt filium: quae autem iam lactat, amplectitur quod sperabat. Praegnans est, qui res alienas concupiscit; nutriens est, qui iam rapuit quod concupierat. Et ut hoc apertius etiam simplices intelligere possint, aliquam similitudinem proponamus. Concupiscit aliquis villam alienam, et dicit: Bona est ista villa vicini mei: o si mea esset! o si adiungerem illam, et facerem de isto fundo et de illo unitatem! Amat et avaritia unitatem: quod amat bonum est; sed ubi amandum sit, nescit. Forte dives est vicinus ille qui habet villam bonam, et suspicatur quod illam non possit tollere; quia potens homo est, et praevalet se contra illum defendere: nec concupiscit, nec impraegnatur; nihil sperans non concipit, non est praegnans animo. Si vero iuxta aliquis vicinus sit pauper, qui vel in necessitate positus est, ut possit vendere; vel potest opprimi, ut cogatur vendere; iniicitur oculus, sperat se posse tollere aut villam aut coloniam vicini pauperis, et immittit illi aliquas tribulationes. Verbi gratia agit secretius apud eos qui possunt, ut illum exactores aut afflictum affligant, aut in aliqua publica administratione constringant: ex quibus contractis debitis multis necesse habeat infelix vendere casellam, unde aut ipse, aut filii sui sustentabantur. Necessitate ergo compulsus venit ad illum, per cuius nequitiam premitur et affligitur: et nesciens quod ipsius immissione hoc patitur, dicit ad eum: Da mihi, domine, rogo te, paucos solidos; patior necessitatem, urgeor a creditore. Et ille: Non habeo modo in manibus. Ideo se dicit in manibus non habere, ut ille oppressus calumnia, necesse habeat vendere. Denique cum ei dixerit, quod pro nimia afflictione sua compellatur distrahere, statim ille respondet: Etsi non habeo pecuniam propriam, undecumque studeo mutuare, ut tibi amico meo subveniam; et si ita necesse est, etiam argentum meum distraho, ne tu iniuriam patiaris. Quando beneficium petebat, professus est penitus non habere: at ubi dixit quod possessionem suam venderet, quasi amico se subvenire dixit: et cum eum ad hanc necessitatem adduxerit, dicit illi ut venditionem facere debeat; et pro casella, pro qua prius, verbi gratia, forte centum solidos offerebat, ut eum opprimi viderit, nec medietatem pretii dare acquiescit. Istis enim talibus, sicut iam supra dictum est, Evangelista proclamat. Vae praegnantibus et nutrientibus: istis enim vae erit in die iudicii, et ab auditu malo non poterunt liberari; sed audituri sunt, Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum, qui paratus est diabolo et angelis eius: quia esurivi, et non dedistis mihi manducare; sitivi, et non dedistis mihi bibere [Matth. XXV, 41 ] [et 42]. Hoc loco diligenter attendat Charitas vestra. Si in ignem mittitur qui non dedit rem propriam; putas ubi mittendus est qui invasit alienam? Si cum diabolo ardere habet, qui nudum non vestivit; putas ubi arsurus est, qui exspoliavit? |
| 3 | [Istud, Vae praegnantibus, non est ad litteram intelligendum. Omnis homo concipit; alius de Christo, alius de diabolo.] Et ideo quotiescumque vobis evangelica lectio recitata fuerit, in qua dicit, Vae praegnantibus et nutrientibus, non hoc de mulieribus legitimos viros habentibus credite. Quid enim mali fecit mulier, quae de proprio marito concepit? quare illi in die iudicii male erit, quae hoc fecit quod Deus iussit? Non ergo de mulieribus quae iuste concipiunt et pariunt, hoc credendum est; sed de illis, quos supra diximus, qui iniuste concupiscendo rem alienam, impraegnati esse videntur: de quibus scriptum legimus, Concepit dolorem, et peperit iniquitatem [Psal. VII, 15]. Omnis enim homo concipit, nec ullus potest esse sine conceptu: sed alii concipiunt de Christo, alii de diabolo. Sicut enim de illis qui a diabolo concipiunt, dicitur, Concepit dolorem, et peperit iniquitatem; ita et de illis qui a Spiritu sancto concipiunt, scriptum est, A timore tuo in utero concepimus, et peperimus spiritum salutis tuae [Isai. XXVI, 18]. |
| 4 | [Sursum cor.] Haec enim quae diximus, fratres charissimi, qui diligenter attendit, ut supra dicta mala aut fuisse in se, aut forsitan adhuc esse cognoscit, cito se corrigat. Non enim nocent mala praeterita, si non placent; adhuc enim est poenitendi et corrigendi locus. Nondum facta est illa disiunctio aliorum ad dexteram, aliorum ad sinistram [Matth. XXV, 33]; nondum apud inferos sumus, ubi est dives ille sitiens, et stillam desiderans [Luc. XVI, 22]. Audiamus dum vivimus, corrigamur: non concupiscamus res alienas, et impraegnati tumeamus; nec velimus pervenire ad illas, et eas adipiscendo tanquam filios osculemur. Quando enim concupiscit aliquis rem alienam, sicut iam dictum est, anima sua quasi concepisse videtur: si vero quod concupiscit, per aliquam calliditatem aut nequitiam potuerit obtinere, quasi natum filium osculari ac nutrire cognoscitur. Non ergo sic amemus ista terrena, fratres, ut perdamus coelestia. Mutandum est cor, levandum est cor, non hic habitemus iam corde. Mala regio est amor mundi: sufficiat quod hic adhuc in carne esse videmur. Audiamus Apostolum dicentem: Si surrexistis cum Christo, quae sursum sunt sapite, quae sursum sunt quaerite, non quae super terram [Coloss. III, 1, 2]. Non apparet quod vobis promissum est: iam enim paratum est; sed non videtur. Concupiscendo impraegnari vis? Hinc impraegnare: concupisce vitam aeternam; ad quam vitam te invitat Deus, ipsa sit spes tua: certus erit partus tuus, non erit aborsus. Non temporaliter amplecteris quod pepereris; sed in aeternum possidebis. |
| 5 | [Promissorum in Scripturis certitudo.] Quod enim promissum est, sine dubio dandum est, sed adhuc retro est: non dabitur modo, sed dabitur postea. Videte iam quanta data sint, fratres: quis illa vel numerare praevalet? De omnibus enim rebus quae nobis in Scripturis divinis promissae sunt, una tantummodo remansit. Deus enim qui in tantis rebus verum dixit, in una nos fallit? Scriptum est de Ecclesia quia erit; et videtur quia est. Scriptum est de idolis quia non erunt; et videtur quia non sunt. Scriptum est quia perdituri erant Iudaei regnum; et videtur. Scriptum est de haereticis quia futuri erant; et videtur. Scriptum est de die iudicii, scriptum est et de praemiis bonorum, et de poena malorum: nemo se circumveniat, fratres; quomodo illa omnia venerunt quae promissa sunt, sic et dies iudicii, et malorum poena, et iustorum praemia sine ulla dubitatione ventura sunt. Et ideo unusquisque nostrum, dum licet, et cum Dei adiutorio in potestate nostra consistit, et peccata vitare, et quod bonum est exercere contendat; ut cum ille dies terribilis et metuendus advenerit, non cum impiis et peccatoribus perenni incendio concremetur; sed cum iustis et Deum timentibus pervenire ad aeternum praemium mereatur: quod ipse praestare dignetur, cui est honor et imperium in saecula, etc. |