Orosius, II
Edition: Karl Zangemeister, 1882
Caput 6
1 Igitur eodem tempore Cyrus, rex Persarum - quem superius explicandae historiae causa commemoraveram, qui tunc Asiam Scythiam totumque orientem armis pervagabatur, cum Tarquinius Superbus urbem vel rex vel hostis aut servitio premebat aut bello -
2 Cyrus, ut dixi, cunctis adversum quos ierat perdomitis, Assyrios et Babylonam petit, gentem urbemque tunc cunctis opulentiorem; sed impetum eius Gyndes fluvius, secundae post Euphraten magnitudinis, intercepit.
3 nam unum regiorum equorum candore formaque excellentem, transmeandi fiducia persuasum, qua per rapacem alveum offensi vado vertices attollebantur, abreptum praecipitatumque merserunt.
4 rex iratus ulcisci in amnem statuit, contestans eum, qui nunc praeclarum equum voravisset, feminis vix genua tinguentibus permeabilem reliquendum. nec peragendo segnior totis copiis perpeti anno Gynden fluvium per magnas concisum deductumque fossas in quadringentos sexaginta alveos comminuit.
5 eo opere praedoctis fossoribus, etiam Euphraten longe validissimum et mediam Babyloniam interfluentem derivavit.
6 ac sic meabilibus vadis siccum etiam patentibus alvei partibus iter fecit, cepitque urbem, quam vel humano opere exstrui potuisse vel humana virtute destrui posse utrumque paene incredibile apud mortales erat.
7 namque Babylonam a Nebrot gigante fundatam, a Nino vel Samiramide reparatam multi prodidere.
8 haec campi planitie undique conspicua, natura loci laetissima, castrorum facie moenibus paribus per quadrum disposita. murorum eius vix credibilis relatu firmitas et magnitudo, id est latitudine cubitorum quinquaginta, altitudine quater tanta.
9 ceterum ambitus eius quadringentis octoginta stadiis circumvenitur. murus coctili latere atque interfuso bitumine conpactus, fossa extrinsecus late patens vice amnis circumfluit. a fronte murorum centum portae aereae.
10 ipsa autem latitudo in consummatione pinnarum utroque latere habitaculis defensorum aeque dispositis, media intercapedine sui citas quadrigas capit. domus intrinsecus quatergeminae habitationis minaci proceritate mirabiles.
11 et tamen magna illa Babylon, illa prima post reparationem humani generis condita, nunc paene etiam minima mora victa capta subversa est.
12 ibi tunc Croesus rex Lydorum famosus opibus cum ad auxiliandum Babyloniis venisset, victus sollicite in regnum refugit. Cyrus autem posteaquam Babylonam ut hostis invasit ut victor evertit ut rex disposuit, bellum transtulit in Lydiam; ubi conterritum superiore iam proelio exercitum nullo negotio superavit. ipsum etiam Croesum cepit captumque et vita et patrimonio donavit.
13 Exaggerare hoc loco mutabilium rerum instabiles status non opus est: quidquid enim est opere et manu factum, labi et consumi vetustate, Babylon capta confirmat: cuius ut primum imperium ac potentissimum exstitit ita et primum cessit, ut veluti quodam iure succedentis aetatis debita posteris traderetur hereditas, ipsis quoque eandem tradendi formulam servaturis.
14 ita ad proxima adventantis Cyri temptamenta succubuit magna Babylon et ingens Lydia, amplissima orientis cum capite suo bracchia unius proelii expeditione ceciderunt: et nostri incircumspecta anxietate causantur, si potentissimae illae quondam Romanae reipublicae moles nunc magis inbecillitate propriae senectutis quam alienis concussae viribus contremescunt.