ubk205.76 r hab4112.59 r-31 csg864.256 csg863.160 bnf13045.72-a32 bnf10315.74-b17 bnf10314.83-b10 bnf8041.126-20 bnf8040.84-b2 bnf8039.60-a11 bnf7900.80 r-a42 bbb45.31r-b11 bav1685.46 v-7 bav1684.12 v-b47 bav1683.49 r-32 Liber VII HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS
| 1 | Segnior, Oceano quam lex aeterna vocabat, |
| 2 | luctificus Titan numquam magis aethera contra |
| 3 | egit equos cursumque polo rapiente retorsit, |
| 4 | defectusque pati voluit raptaeque labores |
| 5 | lucis, et attraxit nubes, non pabula flammis |
| 6 | sed ne Thessalico purus luceret in orbe. |
| 7 | at nox felicis Magno pars ultima vitae |
| 8 | sollicitos vana decepit imagine somnos. |
| 9 | nam Pompeiani visus sibi sede theatri |
| 10 | innumeram effigiem Romanae cernere plebis |
| 11 | hab4112.59 v csg864.257 attollique suum laetis ad sidera nomen |
| 12 | bav1684.13 r bav1683.49 v vocibus et plausu cuneos certare sonantes; |
| 13 | qualis erat populi facies clamorque faventis |
| 14 | olim, cum iuvenis primique aetate triumphi, |
| 15 | post domitas gentes quas torrens ambit Hiberus |
| 16 | et quaecumque fugax Sertorius inpulit arma, |
| 17 | Vespere pacato, pura venerabilis aeque |
| 18 | quam currus ornante toga, plaudente senatu |
| 19 | bnf10315.75 sedit adhuc Romanus eques; seu fine bonorum |
| 20 | anxia mens curis ad tempora laeta refugit, |
| 21 | bnf10314.84 sive per ambages solitas contraria visis |
| 22 | vaticinata quies magni tulit omina planctus, |
| 23 | seu vetito patrias ultra tibi cernere sedes |
| 24 | bnf8041.127 sic Romam Fortuna dedit. ne rumpite somnos, |
| 25 | castrorum vigiles, nullas tuba verberet aures. |
| 26 | crastina dira quies et imagine maesta diurna |
| 27 | ubk205.76 v undique funestas acies feret, undique bellum. |
| 28 | unde pares somnos populi noctemque beatamcsg863.161? |
| 29 | o felix, si te vel sic tua Roma videret! |
| 30 | bnf8040.85 donassent utinam superi patriaeque tibique |
| 31 | unum, Magne, diem, quo fati certus uterque |
| 32 | bbb45.31v extremum tanti fructum raperetis amoris. |
| 33 | tu velut Ausonia vadis moriturus in urbe, |
| 34 | illa rati semper de te sibi conscia voti |
| 35 | hoc scelus haud umquam fatis haerere putavit, |
| 36 | sic se dilecti tumulum quoque perdere Magni. |
| 37 | te mixto flesset luctu iuvenisque senexque |
| 38 | iniussusque puer; lacerasset crine soluto |
| 39 | pectora femineum ceu Bruti funere vulgus. |
| 40 | nunc quoque, tela licet paveant victoris iniqui, |
| 41 | nuntiet ipse licet Caesar tua funera, flebunt, |
| 42 | sed dum tura ferunt, dum laurea serta Tonanti. |
| 43 | o miseri, quorum gemitus edere dolorem, |
| 44 | qui te non pleno pariter planxere theatro. |
| 45 | csg864.258 bav1685.47 r vicerat astra iubar, cum mixto murmure turba |
| 46 | castrorum fremuit fatisque trahentibus orbem |
| 47 | signa petit pugnae. miseri pars maxima vulgi |
| 48 | non totum visura diem tentoria circum |
| 49 | bnf13045.73 ipsa ducis queritur magnoque accensa tumultu |
| 50 | hab4112.60 r mortis vicinae properantis admovet horas. |
| 51 | dira subit rabies: sua quisque ac publica fata |
| 52 | praecipitare cupit; segnis pavidusque vocatur |
| 53 | ac nimium patiens soceri Pompeius, et orbis |
| 54 | indulgens regno, qui tot simul undique gentis |
| 55 | bav1683.50 r iuris habere sui vellet pacemque timeret. |
| 56 | nec non et reges populique queruntur Eoi |
| 57 | ubk205.77 r bella trahi patriaque procul tellure teneri. |
| 58 | hoc placet, o superi, cum vobis vertere cuncta |
| 59 | propositum, nostris erroribus addere crimencsg863.162? |
| 60 | cladibus inruimus nocituraque poscimus arma; |
| 61 | in Pompeianis votum est Pharsalia castris. |
| 62 | cunctorum voces Romani maximus auctor |
| 63 | Tullius eloquii, cuius sub iure togaque |
| 64 | pacificas saevos tremuit Catilina securis, |
| 65 | pertulit iratus bellis, cum rostra forumque |
| 66 | bnf8041.128 optaret passus tam longa silentia miles. |
| 67 | addidit invalidae robur facundia causae. |
| 68 | 'hoc pro tot meritis solum te, Magne, precatur |
| 69 | uti se Fortuna velis, proceresque tuorum |
| 70 | castrorum regesque tui cum supplice mundo |
| 71 | adfusi vinci socerum patiare rogamus. |
| 72 | humani generis tam longo tempore bellum |
| 73 | Caesar erit? merito Pompeium vincere lente |
| 74 | gentibus indignum est a transcurrente subactis. |
| 75 | bnf8039.61 quo tibi fervor abit aut quo fiducia fati? |
| 76 | de superis, ingrate, times causamque senatus |
| 77 | credere dis dubitas? ipsae tua signa revellent |
| 78 | bnf7900.80 v prosilientque acies: pudeat vicisse coactum. |
| 79 | csg864.259 bnf10314.85 si duce te iusso, si nobis bella geruntur, |
| 80 | sit iuris, quocumque velint, concurrere campo. |
| 81 | quid mundi gladios a sanguine Caesaris arces? |
| 82 | vibrant tela manus, vix signa morantia quisquam |
| 83 | expectat: propera, ne te tua classica linquant. |
| 84 | scire senatus avet, miles te, Magne, sequatur |
| 85 | an comes. ' ingemuit rector sensitque deorum |
| 86 | esse dolos et fata suae contraria menti. |
| 87 | ubk205.77 v bnf10315.76 'si placet hoc' inquit 'cunctis, si milite Magno, |
| 88 | non duce tempus eget, nil ultra fata morabor: |
| 89 | involvat populos una fortuna ruina |
| 90 | bnf8040.86 sitque hominum magnae lux ista novissima parti.csg863.163 |
| 91 | hab4112.60 v testor, Roma, tamen Magnum quo cuncta perirent |
| 92 | accepisse diem. potuit tibi vulnere nullo |
| 93 | stare labor belli; potui sine caede subactum |
| 94 | captivumque ducem violatae tradere paci. |
| 95 | bav1685.47 v quis furor, o caeci, scelerum? civilia bella |
| 96 | gesturi metuunt ne non cum sanguine vincant. |
| 97 | bav1683.50 v abstulimus terras, exclusimus aequore toto, |
| 98 | ad praematuras segetum ieiuna rapinas |
| 99 | agmina conpulimus, votumque effecimus hosti |
| 100 | ut mallet sterni gladiis mortemque suorum |
| 101 | permiscere meis. belli pars magna peracta est |
| 102 | his, quibus effectum est ne pugnam tiro paveret, |
| 103 | si modo virtutis stimulis iraeque calore |
| 104 | signa petunt. multos in summa pericula misit |
| 105 | venturi timor ipse mali. fortissimus ille est |
| 106 | qui, promptus metuenda pati, si comminus instent, |
| 107 | et differre potest. placet haec tam prospera rerum |
| 108 | bnf8041.129 tradere fortunae, gladio permittere mundi |
| 109 | discrimen; pugnare ducem quam vincere malunt. |
| 110 | res mihi Romanas dederas, Fortuna, regendas: |
| 111 | accipe maiores et caeco in Marte tuere. |
| 112 | Pompei nec crimen erit nec gloria bellum. |
| 113 | csg864.260 vincis apud superos votis me, Caesar, iniquis: |
| 114 | bbb45.32r pugnatur. quantum scelerum quantumque malorum |
| 115 | in populos lux ista feret! quot regna iacebunt! |
| 116 | sanguine Romano quam turbidus ibit Enipeus! |
| 117 | prima velim caput hoc funesti lancea belli, |
| 118 | si sine momento rerum partisque ruina |
| 119 | ubk205.78 r casurum est, feriat; neque enim victoria Magno |
| 120 | laetior. aut populis invisum hac clade peracta |
| 121 | aut hodie Pompeius erit miserabile nomen:csg863.164 |
| 122 | omne malum victi, quod sors feret ultima rerum, |
| 123 | omne nefas victoris erit. ' sic fatur et arma |
| 124 | bav1684.13 v permittit populis frenosque furentibus ira |
| 125 | laxat et ut victus violento navita Coro |
| 126 | dat regimen ventis ignavumque arte relicta |
| 127 | puppis onus trahitur. trepido confusa tumultu |
| 128 | castra fremunt, animique truces sua pectora pulsant |
| 129 | ictibus incertis. multorum pallor in ore |
| 130 | mortis venturae faciesque simillima fato. |
| 131 | hab4112.61 r bnf13045.74 advenisse diem qui fatum rebus in aevum |
| 132 | conderet humanis, et quaeri, Roma quid esset, |
| 133 | illo Marte, palam est. sua quisque pericula nescit |
| 134 | attonitus maiore metu. quis litora ponto |
| 135 | obruta, quis summis cernens in montibus aequor |
| 136 | aetheraque in terras deiecto sole cadentem, |
| 137 | tot rerum finem, timeat sibi? non vacat ullos |
| 138 | pro se ferre metus: urbi Magnoque timetur. |
| 139 | bnf10314.86 bav1683.51 r nec gladiis habuere fidem, nisi cautibus asper |
| 140 | exarsit mucro; tunc omnis lancea saxo |
| 141 | erigitur, tendunt nervis melioribus arcus, |
| 142 | cura fuit lectis pharetras inplere sagittis, |
| 143 | auget eques stimulos frenorumque artat habenas. |
| 144 | si liceat superis hominum conferre labores, |
| 145 | non aliter Phlegra rabidos tollente gigantas |
| 146 | Martius incaluit Siculis incudibus ensis |
| 147 | csg864.261 et rubuit flammis iterum Neptunia cuspis |
| 148 | bav1685.48 r spiculaque extenso Paean Pythone recoxit, |
| 149 | ubk205.78 v Pallas Gorgoneos diffudit in aegida crines, |
| 150 | bnf8041.130 bnf8040.87 Pallenaea Iovi mutavit fulmina Cyclops. |
| 151 | non tamen abstinuit venturos prodere casus |
| 152 | per varias Fortuna notas. nam, Thessala ruracsg863.165 |
| 153 | cum peterent, totus venientibus obstitit aether |
| 154 | (inque oculis hominum fregerunt fulmina nubes)bnf10315.77 |
| 155 | adversasque faces inmensoque igne columnas |
| 156 | et trabibus mixtis avidos typhonas aquarum |
| 157 | detulit atque oculos ingesto fulgure clausit; |
| 158 | excussit cristas galeis capulosque solutis |
| 159 | perfudit gladiis ereptaque pila liquavit, |
| 160 | bnf8039.62 aetherioque nocens fumavit sulpure ferrum; |
| 161 | (nec non innumero cooperta examine signa) |
| 162 | vixque revolsa solo maiori pondere pressum |
| 163 | signiferi mersere caput rorantia fletu |
| 164 | usque ad Thessaliam Romana et publica signa. |
| 165 | admotus superis discussa fugit ab ara |
| 166 | taurus et Emathios praeceps se iecit in agros, |
| 167 | nullaque funestis inventa est victima sacris. |
| 168 | (at tu quos scelerum superos, quas rite vocasti |
| 169 | Eumenidas, Caesar? Stygii quae numina regni |
| 170 | infernumque nefas et mersos nocte furores |
| 171 | hab4112.61 v inpia tam saeve gesturus bella litasti?) |
| 172 | iam (dubium, monstrisne deum, nimione pavore |
| 173 | crediderint) multis concurrere visus Olympo |
| 174 | Pindus et abruptis mergi convallibus Haemus, |
| 175 | edere nocturnas belli Pharsalia voces, |
| 176 | ire per Ossaeam rapidus Boebeida sanguis; |
| 177 | inque vicem vultus tenebris mirantur opertos |
| 178 | et pallere diem galeisque incumbere noctem |
| 179 | ubk205.79 r defunctosque patres et iuncti sanguinis umbras |
| 180 | ante oculos volitare suos. sed mentibus unum |
| 181 | bav1683.51 v hoc solamen erat, quod voti turba nefandi |
| 182 | csg864.262 conscia, quae patrum iugulos, quae pectora fratrum |
| 183 | sperabat, gaudet monstris, mentisque tumultumcsg863.166 |
| 184 | atque omen scelerum subitos putat esse furores. |
| 185 | quid mirum populos quos lux extrema manebat |
| 186 | lymphato trepidasse metu, praesaga malorum |
| 187 | si data mens homini est? Tyriis qui Gadibus hospes |
| 188 | bbb45.32v adiacet Armeniumque bibit Romanus Araxen, |
| 189 | sub quocumque die, quocumque est sidere mundi, |
| 190 | maeret et ignorat causas animumque dolentem |
| 191 | corripit, Emathiis quid perdat nescius arvis. |
| 192 | bnf8041.131 Euganeo, si vera fides memorantibus, augur |
| 193 | colle sedens, Aponus terris ubi fumifer exit |
| 194 | atque Antenorei dispergitur unda Timavi, |
| 195 | 'venit summa dies, geritur res maxima, ' dixit |
| 196 | 'inpia concurrunt Pompei et Caesaris arma', |
| 197 | seu tonitrus ac tela Iovis praesaga notavit, |
| 198 | bnf10314.87 bav1685.48 v aethera seu totum discordi obsistere caelo |
| 199 | perspexitque polos, seu numen in aethere maestum |
| 200 | solis in obscuro pugnam pallore notavit. |
| 201 | bnf7900.81 r dissimilem certe cunctis quos explicat egit |
| 202 | Thessalicum natura diem: si cuncta perito |
| 203 | augure mens hominum caeli nova signa notasset, |
| 204 | spectari toto potuit Pharsalia mundo. |
| 205 | o summos hominum, quorum fortuna per orbem |
| 206 | signa dedit, quorum fatis caelum omne vacavit! |
| 207 | haec et apud seras gentes populosque nepotum, |
| 208 | sive sua tantum venient in saecula fama |
| 209 | bnf8040.88 sive aliquid magnis nostri quoque cura laboris |
| 210 | nominibus prodesse potest, cum bella legentur, |
| 211 | ubk205.79 v hab4112.62 r spesque metusque simul perituraque vota movebunt, |
| 212 | attonitique omnes veluti venientia fata, |
| 213 | bnf13045.75 non transmissa, legent et adhuc tibi, Magne, favebunt. |
| 214 | miles, ut adverso Phoebi radiatus ab ictucsg863.167 |
| 215 | descendens totos perfudit lumine colles, |
| 216 | csg864.263 non temere inmissus campis: stetit ordine certo |
| 217 | infelix acies. cornus tibi cura sinistri, |
| 218 | Lentule, cum prima, quae tum fuit optima bello, |
| 219 | et quarta legione datur. tibi, numine pugnax |
| 220 | adverso Domiti, dextri frons tradita Martis. |
| 221 | at medii robur belli fortissima densant |
| 222 | agmina, quae Cilicum terris deducta tenebat |
| 223 | bnf10315.78 bav1683.52 r Scipio, miles in hoc, Libyco dux primus in orbe. |
| 224 | at iuxta fluvios et stagna undantis Enipei |
| 225 | Cappadocum montana cohors et largus habenae |
| 226 | Ponticus ibat eques. sicci sed plurima campi |
| 227 | tetrarchae regesque tenent magnique tyranni |
| 228 | atque omnis Latio quae servit purpura ferro. |
| 229 | illuc et Libye Numidas et Creta Cydonas |
| 230 | misit, Ityraeis cursus fuit inde sagittis, |
| 231 | inde, truces Galli, solitum prodistis in hostem, |
| 232 | illic pugnaces commovit Hiberia caetras. |
| 233 | eripe victori gentis et sanguine mundi |
| 234 | bnf8041.132 fuso, Magne, semel totos consume triumphos. |
| 235 | illo forte die Caesar statione relicta |
| 236 | bav1684.14 r ad segetum raptus moturus signa repente |
| 237 | conspicit in planos hostem descendere campos, |
| 238 | oblatumque videt votis sibi mille petitum |
| 239 | tempus, in extremos quo mitteret omnia casus. |
| 240 | aeger quippe morae flagransque cupidine regni |
| 241 | ubk205.80 r coeperat exiguo tractu civilia bella |
| 242 | ut lentum damnare nefas. discrimina postquam |
| 243 | adventare ducum supremaque proelia vidit |
| 244 | casuram fatis sensit nutare ruinam, |
| 245 | illa quoque in ferrum rabies promptissima paulumcsg863.168 |
| 246 | bnf8039.63 languit, et casus audax spondere secundos |
| 247 | mens stetit in dubio, quam nec sua fata timere |
| 248 | bav1685.49 r nec Magni sperare sinunt. formidine mersa |
| 249 | prosilit hortando melior fiducia vulgo. |
| 250 | csg864.264 'o domitor mundi, rerum fortuna mearum, |
| 251 | hab4112.62 v miles, adest totiens optatae copia pugnae. |
| 252 | nil opus est votis, iam fatum accersite ferro. |
| 253 | in manibus vestris, quantus sit Caesar, habetis. |
| 254 | haec est illa dies mihi quam Rubiconis ad undas |
| 255 | promissam memini, cuius spe movimus arma, |
| 256 | in quam distulimus vetitos remeare triumphos, |
| 257 | (haec eadem est hodie quae pignora quaeque penates |
| 258 | reddat et emerito faciat vos Marte colonos)bnf10314.88 |
| 259 | haec, fato quae teste probet, quis iustius arma |
| 260 | sumpserit; haec acies victum factura nocentem est. |
| 261 | si pro me patriam ferro flammisque petistis, |
| 262 | nunc pugnate truces gladioque exsolvite culpam: |
| 263 | nulla manus, belli mutato iudice, pura est. |
| 264 | non mihi res agitur, sed, vos ut libera sitis |
| 265 | bbb45.33r bav1683.52 v turba, precor gentes ut ius habeatis in omnes. |
| 266 | ipse ego privatae cupidus me reddere vitae |
| 267 | plebeiaque toga modicum conponere civem, |
| 268 | omnia dum vobis liceant, nihil esse recuso. |
| 269 | invidia regnate mea. nec sanguine multo |
| 270 | spem mundi petitis: Grais delecta iuventus |
| 271 | bnf8040.89 gymnasiis aderit studioque ignava palaestrae |
| 272 | et vix arma ferens, aut mixtae dissona turbae |
| 273 | ubk205.80 v barbaries, non illa tubas, non agmine moto |
| 274 | clamorem latura suum. civilia paucae |
| 275 | bella manus facient: pugnae pars magna levabit |
| 276 | bnf8041.133 his orbem populis Romanumque obteret hostem. |
| 277 | ite per ignavas gentes famosaque regna |
| 278 | et primo ferri motu prosternite mundum;csg863.169 |
| 279 | sitque palam, quas tot duxit Pompeius in urbem |
| 280 | curribus, unius gentes non esse triumphi. |
| 281 | Armeniosne movet Romana potentia cuius |
| 282 | sit ducis, aut emptum minimo vult sanguine quisquam |
| 283 | barbarus Hesperiis Magnum praeponere rebus? |
| 284 | Romanos odere omnes, dominosque gravantur, |
| 285 | csg864.265 quos novere, magis. sed me fortuna meorum |
| 286 | commisit manibus, quarum me Gallia testem |
| 287 | tot fecit bellis. cuius non militis ensem |
| 288 | agnoscam? caelumque tremens cum lancea transit |
| 289 | dicere non fallar quo sit vibrata lacerto. |
| 290 | quod si, signa ducem numquam fallentia vestrum, |
| 291 | conspicio faciesque truces oculosque minaces, |
| 292 | vicistis. videor fluvios spectare cruoris |
| 293 | hab4112.63 r bnf10315.79 calcatosque simul reges sparsumque senatus |
| 294 | corpus et inmensa populos in caede natantis. |
| 295 | sed mea fata moror, qui vos in tela furentis |
| 296 | vocibus his teneo. veniam date bella trahenti: |
| 297 | bnf13045.76 spe trepido; haud umquam vidi tam magna daturos |
| 298 | bav1685.49 v tam prope me superos; camporum limite parvo |
| 299 | absumus a votis. ego sum cui Marte peracto |
| 300 | quae populi regesque tenent donare licebit. |
| 301 | quone poli motu, quo caeli sidere verso |
| 302 | Thessalicae tantum, superi, permittitis orae? |
| 303 | ubk205.81 r aut merces hodie bellorum aut poena parata. |
| 304 | Caesareas spectate cruces, spectate catenas, |
| 305 | et caput hoc positum rostris effusaque membra |
| 306 | Saeptorumque nefas et clausi proelia Campi. |
| 307 | bav1683.53 r cum duce Sullano gerimus civilia bella. |
| 308 | vestri cura movet; nam me secura manebit |
| 309 | sors quaesita manu: fodientem viscera cernetcsg863.170 |
| 310 | me mea qui nondum victo respexerit hoste. |
| 311 | di, quorum curas abduxit ab aethere tellus |
| 312 | Romanusque labor, vincat quicumque necesse |
| 313 | non putat in victos saevum destringere ferrum |
| 314 | quique suos cives, quod signa adversa tulerunt, |
| 315 | non credit fecisse nefas. Pompeius in arto |
| 316 | agmina vestra loco vetita virtute moveri |
| 317 | bnf10314.89 cum tenuit, quanto satiavit sanguine ferrum! |
| 318 | bnf8041.134 vos tamen hoc oro, iuvenes, ne caedere quisquam |
| 319 | hostis terga velit: civis qui fugerit esto. |
| 320 | sed, dum tela micant, non vos pietatis imago |
| 321 | csg864.266 bnf7900.81 v ulla nec adversa conspecti fronte parentes |
| 322 | commoveant; vultus gladio turbate verendos. |
| 323 | sive quis infesto cognata in pectora ferro |
| 324 | ibit, seu nullum violarit vulnere pignus, |
| 325 | ignoti iugulum tamquam scelus inputet hostis. |
| 326 | sternite iam vallum fossasque inplete ruina, |
| 327 | exeat ut plenis acies non sparsa maniplis. |
| 328 | parcite ne castris: vallo tendetis in illo |
| 329 | unde acies peritura venit. ' vix cuncta locuto |
| 330 | Caesare quemque suum munus trahit, armaque raptim |
| 331 | bnf8040.90 sumpta Ceresque viris. capiunt praesagia belli |
| 332 | calcatisque ruunt castris; stant ordine nullo, |
| 333 | ubk205.81 v hab4112.63 v arte ducis nulla, permittuntque omnia fatis. |
| 334 | bnf8039.64 si totidem Magni soceros totidemque petentis |
| 335 | urbis regna suae funesto in Marte locasses, |
| 336 | non tam praecipiti ruerent in proelia cursu. |
| 337 | vidit ut hostiles in rectum exire catervas |
| 338 | Pompeius nullasque moras permittere bello |
| 339 | sed superis placuisse diem, stat corde gelato |
| 340 | bbb45.33v attonitus; tantoque duci sic arma timerecsg863.171 |
| 341 | omen erat. premit inde metus, totumque per agmen |
| 342 | sublimi praevectus equo 'quem flagitat' inquit |
| 343 | 'vestra diem virtus, finis civilibus armis, |
| 344 | quem quaesistis, adest. totas effundite vires: |
| 345 | extremum ferri superest opus, unaque gentis |
| 346 | hora trahit. quisquis patriam carosque penates, |
| 347 | qui subolem ac thalamos desertaque pignora quaerit, |
| 348 | bav1685.50 r ense petat: medio posuit deus omnia campo. |
| 349 | bav1683.53 v causa iubet melior superos sperare secundos: |
| 350 | bav1684.14 v ipsi tela regent per viscera Caesaris, ipsi |
| 351 | Romanas sancire volent hoc sanguine leges. |
| 352 | si socero dare regna meo mundumque pararent, |
| 353 | praecipitare meam fatis potuere senectam: |
| 354 | non iratorum populis urbique deorum est |
| 355 | csg864.267 Pompeium servare ducem. quae vincere possent |
| 356 | omnia contulimus. subiere pericula clari |
| 357 | sponte viri sacraque antiquus imagine miles. |
| 358 | si Curios his fata darent reducesque Camillos |
| 359 | temporibus Deciosque caput fatale voventis, |
| 360 | hinc starent. primo gentes oriente coactae |
| 361 | bnf10315.80 bnf8041.135 innumeraeque urbes, quantas in proelia numquam, |
| 362 | excivere manus. toto simul utimur orbe. |
| 363 | ubk205.82 r quidquid signiferi conprensum limite caeli |
| 364 | sub Noton et Borean hominum sumus, arma movemus. |
| 365 | nonne superfusis collectum cornibus hostem |
| 366 | in medium dabimus? paucas victoria dextras |
| 367 | exigit, at plures tantum clamore catervae |
| 368 | bella gerent: Caesar nostris non sufficit armis. |
| 369 | credite pendentes e summis moenibus urbis |
| 370 | crinibus effusis hortari in proelia matres; |
| 371 | credite grandaevum vetitumque aetate senatumcsg863.172 |
| 372 | arma sequi sacros pedibus prosternere canos |
| 373 | hab4112.64 r atque ipsam domini metuentem occurrere Romam; |
| 374 | credite qui nunc est populus populumque futurum |
| 375 | bnf10314.90 permixtas adferre preces: haec libera nasci, |
| 376 | haec vult turba mori. siquis post pignora tanta |
| 377 | Pompeio locus est, cum prole et coniuge supplex, |
| 378 | imperii salva si maiestate liceret, |
| 379 | bnf13045.77 volverer ante pedes. Magnus, nisi vincitis, exul, |
| 380 | ludibrium soceri, vester pudor, ultima fata |
| 381 | deprecor ac turpes extremi cardinis annos, |
| 382 | ne discam servire senex. ' tam maesta locuti |
| 383 | voce ducis flagrant animi, Romanaque virtus |
| 384 | erigitur, placuitque mori, si vera timeret. |
| 385 | ergo utrimque pari procurrunt agmina motu |
| 386 | irarum; metus hos regni, spes excitat illos. |
| 387 | hae facient dextrae, quidquid nona explicat aetas, |
| 388 | (ulla nec humanum reparet genus omnibus annis) |
| 389 | ut vacet a ferro. gentes Mars iste futuras |
| 390 | obruet et populos aevi venientis in orbem |
| 391 | bnf8040.91 bav1683.54 r erepto natale feret. tunc omne Latinum |
| 392 | fabula nomen erit; Gabios Veiosque Coramque |
| 393 | ubk205.82 v pulvere vix tectae poterunt monstrare ruinae |
| 394 | Albanosque lares Laurentinosque penates, |
| 395 | rus uacuum, quod non habitet nisi nocte coacta |
| 396 | invitus questusque Numam iussisse senator. |
| 397 | non aetas haec carpsit edax monimentaque rerum |
| 398 | bav1685.50 v putria destituit: crimen civile videmus |
| 399 | tot vacuas urbes. generis quo turba redacta est |
| 400 | humani! toto populi qui nascimur orbe |
| 401 | nec muros inplere viris nec possumus agros: |
| 402 | urbs nos una capit. vincto fossore colunturcsg863.173 |
| 403 | bnf8041.136 Hesperiae segetes, stat tectis putris avitis |
| 404 | in nullos ruitura domus, nulloque frequentem |
| 405 | cive suo Romam sed mundi faece repletam |
| 406 | cladis eo dedimus, ne tanto in corpore bellum |
| 407 | iam possit civile geri. Pharsalia tanti |
| 408 | causa mali. cedant feralia nomina Cannae |
| 409 | et damnata diu Romanis Allia fastis. |
| 410 | tempora signavit leviorum Roma malorum, |
| 411 | hunc voluit nescire diem. pro tristia fata! |
| 412 | aera pestiferum tractu morbosque fluentis |
| 413 | hab4112.64 v insanamque famem permissasque ignibus urbes |
| 414 | bbb45.34r moeniaque in praeceps laturos plena tremores |
| 415 | hi possunt explere viri, quos undique traxit |
| 416 | in miseram Fortuna necem, dum munera longi |
| 417 | explicat eripiens aevi populosque ducesque |
| 418 | constituit campis, per quos tibi, Roma, ruenti |
| 419 | bnf8039.65 ostendat quam magna cadas. quae latius orbem |
| 420 | possedit, citius per prospera fata cucurrit? |
| 421 | omne tibi bellum gentis dedit, omnibus annis |
| 422 | te geminum Titan procedere vidit in axem; |
| 423 | ubk205.83 r haud multum terrae spatium restabat Eoae. |
| 424 | ut tibi nox, tibi tota dies, tibi curreret aether, |
| 425 | omniaque errantes stellae Romana viderent. |
| 426 | sed retro tua fata tulit par omnibus annis |
| 427 | Emathiae funesta dies. hac luce cruenta |
| 428 | effectum, ut Latios non horreat India fasces, |
| 429 | bnf10315.81 nec vetitos errare Dahas in moenia ducat |
| 430 | Sarmaticumque premat succinctus consul aratrum, |
| 431 | quod semper saevas debet tibi Parthia poenas, |
| 432 | quod fugiens civile nefas redituraque numquam |
| 433 | bnf10314.91 bav1683.54 v libertas ultra Tigrim Rhenumque recessitcsg863.174 |
| 434 | ac, totiens nobis iugulo quaesita, vagatur |
| 435 | Germanum Scythicumque bonum, nec respicit ultra |
| 436 | Ausoniam, vellem populis incognita nostris. |
| 437 | vulturis ut primum laevo fundata volatu |
| 438 | Romulus infami conplevit moenia luco, |
| 439 | bnf7900.82r usque ad Thessalicas servisses, Roma, ruinas. |
| 440 | de Brutis, Fortuna, queror. quid tempora legum |
| 441 | egimus aut annos a consule nomen habentis? |
| 442 | felices Arabes Medique Eoaque tellus, |
| 443 | quam sub perpetuis tenuerunt fata tyrannis. |
| 444 | ex populis qui regna ferunt sors ultima nostra est, |
| 445 | bnf8041.137 quos servire pudet. sunt nobis nulla profecto |
| 446 | numina: cum caeco rapiantur saecula casu, |
| 447 | mentimur regnare Iovem. spectabit ab alto |
| 448 | bav1685.51 r aethere Thessalicas, teneat cum fulmina, caedes? |
| 449 | scilicet ipse petet Pholoen, petet ignibus Oeten |
| 450 | inmeritaeque nemus Rhodopes pinusque Mimantis, |
| 451 | bnf8040.92 Cassius hoc potius feriet caput? astra Thyestae |
| 452 | intulit et subitis damnavit noctibus Argos: |
| 453 | ubk205.83 v hab4112.65 r tot similis fratrum gladios patrumque gerenti |
| 454 | Thessaliae dabit ille diem? mortalia nulli |
| 455 | sunt curata deo. cladis tamen huius habemus |
| 456 | vindictam, quantam terris dare numina fas est: |
| 457 | bella pares superis facient civilia divos, |
| 458 | fulminibus manes radiisque ornabit et astris |
| 459 | inque deum templis iurabit Roma per umbras. |
| 460 | bnf13045.78 ut rapido cursu fati suprema morantem |
| 461 | consumpsere locum, parva tellure dirempti, |
| 462 | quo sua pila cadant aut quam sibi fata minentur |
| 463 | inde manum, spectant. vultus, quo noscere possent |
| 464 | bav1684.15 r facturi quae monstra forent, videre parentumcsg863.175 |
| 465 | frontibus adversis fraternaque comminus arma, |
| 466 | nec libuit mutare locum. tamen omnia torpor |
| 467 | pectora constrinxit, gelidusque in viscera sanguis |
| 468 | percussa pietate coit, totaeque cohortes |
| 469 | pila parata diu tensis tenuere lacertis. |
| 470 | di tibi non mortem, quae cunctis poena paratur, |
| 471 | sed sensum post fata tuae dent, Crastine, morti, |
| 472 | cuius torta manu commisit lancea bellum |
| 473 | primaque Thessaliam Romano sanguine tinxit. |
| 474 | o praeceps rabies! cum Caesar tela teneret, |
| 475 | bav1683.55 r inventa est prior ulla manus? tum stridulus aer |
| 476 | elisus lituis conceptaque classica cornu, |
| 477 | tunc ausae dare signa tubae, tunc aethera tendit |
| 478 | extremique fragor convexa inrumpit Olympi, |
| 479 | unde procul nubes, quo nulla tonitrua durant. |
| 480 | excepit resonis clamorem vallibus Haemus |
| 481 | Peliacisque dedit rursus geminare cavernis, |
| 482 | Pindus agit fremitus Pangaeaque saxa resultant |
| 483 | ubk205.84 r Oetaeaeque gemunt rupes, vocesque furoris |
| 484 | expavere sui tota tellure relatas. |
| 485 | spargitur innumerum diversis missile votis: |
| 486 | vulnera pars optat, pars terrae figere tela |
| 487 | bnf8041.138 ac puras servare manus. rapit omnia casus |
| 488 | atque incerta facit quos vult fortuna nocentes. |
| 489 | bav1683.55 r-41 tunc et Ityraei Medique Arabesque soluti, |
| 490 | bbb45.34v arcu turba minax, nusquam rexere sagittas, |
| 491 | sed petitur solus qui campis inminet aer; |
| 492 | bav1683.55 v inde cadunt mortes. sceleris sed crimine nullo |
| 493 | externum maculant chalybem: stetit omne coactum |
| 494 | circa pila nefas. ferro subtexitur aether |
| 495 | noxque super campos telis conserta pependit. |
| 496 | bav1683.55 r-15 set quota pars cladis iaculis ferroque volanti |
| 497 | exacta est! odiis solus civilibus ensis |
| 498 | bnf10314.92 sufficit, et dextras Romana in viscera ducit. |
| 499 | Pompei densis acies stipata catervis |
| 500 | hab4112.65 v bnf8039.66 iunxerat in seriem nexis umbonibus arma, |
| 501 | vixque habitura locum dextras ac tela movendicsg863.176 |
| 502 | constiterat gladiosque suos conpressa timebat. |
| 503 | praecipiti cursu vaesanum Caesaris agmen |
| 504 | bnf10315.82 in densos agitur cuneos, perque arma, per hostem |
| 505 | bav1685.51 v quaerit iter. qua torta graves lorica catenas |
| 506 | opponit tutoque latet sub tegmine pectus, |
| 507 | hac quoque perventum est ad viscera, totque per arma |
| 508 | bnf8040.93 extremum est quod quisque ferit. civilia bella |
| 509 | una acies patitur, gerit altera; frigidus inde |
| 510 | stat gladius, calet omne nocens a Caesare ferrum. |
| 511 | nec Fortuna diu rerum tot pondera vertens |
| 512 | abstulit ingentis fato torrente ruinas. |
| 513 | ut primum toto diduxit cornua campo |
| 514 | Pompeianus eques bellique per ultima fudit, |
| 515 | sparsa per extremos levis armatura maniplos |
| 516 | insequitur saevasque manus inmittit in hostem: |
| 517 | illic quaeque suo miscet gens proelia telo, |
| 518 | Romanus cunctis petitur cruor; inde sagittae, |
| 519 | inde faces et saxa volant spatioque solutae |
| 520 | ubk205.84 v aeris et calido liquefactae pondere glandes; |
| 521 | bav1683.55 v-5 cum Caesar, metuens ne frons sibi prima labaret |
| 522 | incursu, tenet obliquas post signa cohortes, |
| 523 | inque latus belli, qua se vagus hostis agebat, |
| 524 | emittit subitum non motis cornibus agmen.csg863.177 |
| 525 | inmemores pugnae nulloque pudore timendi |
| 526 | praecipites fecere palam civilia bella |
| 527 | non bene barbaricis umquam commissa catervis. |
| 528 | ut primum sonipes transfixus pectora ferro |
| 529 | bnf8041.139 in caput effusi calcavit membra regentis, |
| 530 | omnis eques cessit campis, glomerataque nubes |
| 531 | in sua conversis praeceps ruit agmina frenis. |
| 532 | perdidit inde modum caedes, ac nulla secutast |
| 533 | hab4112.66 r pugna, sed hinc iugulis, hinc ferro bella geruntur; |
| 534 | nec valet haec acies tantum prosternere quantum |
| 535 | inde perire potest. utinam, Pharsalia, campis |
| 536 | sufficiat cruor iste tuis, quem barbara fundunt |
| 537 | pectora; non alio mutentur sanguine fontes; |
| 538 | hic numerus totos tibi vestiat ossibus agros. |
| 539 | aut, si Romano conpleri sanguine mavis, |
| 540 | istis parce precor; vivant Galataeque Syrique, |
| 541 | Cappadoces Gallique extremique orbis Hiberi, |
| 542 | bnf13045.79 Armenii, Cilices; nam post civilia bella |
| 543 | ubk205.85 r hic populus Romanus erit. semel ortus in omnis |
| 544 | it timor, et fatis datus est pro Caesare cursus. |
| 545 | ventum erat ad robur Magni mediasque catervas. |
| 546 | quod totos errore vago perfuderat agros |
| 547 | constitit hic bellum, fortunaque Caesaris haesit. |
| 548 | bav1685.52 r non illic regum auxiliis collecta iuventus |
| 549 | bnf10314.93 bella gerit ferrumque manus movere rogatae: |
| 550 | ille locus fratres habuit, locus ille parentis. |
| 551 | hic furor, hic rabies, hic sunt tua crimina, Caesar. |
| 552 | hanc fuge, mens, partem belli tenebrisque relinque, |
| 553 | nullaque tantorum discat me vate malorum, |
| 554 | quam multum bellis liceat civilibus, aetas.csg863.178 |
| 555 | a potius pereant lacrimae pereantque querellae: |
| 556 | quidquid in hac acie gessisti, Roma, tacebo. |
| 557 | bnf7900.82 v hic Caesar, rabies populis stimulusque furorum, |
| 558 | nequa parte sui pereat scelus, agmina circum |
| 559 | bav1683.56 r it vagus atque ignes animis flagrantibus addit. |
| 560 | inspicit et gladios, qui toti sanguine manent, |
| 561 | qui niteant primo tantum mucrone cruenti, |
| 562 | quae presso tremat ense manus, quis languida tela, |
| 563 | quis contenta ferat, quis praestet bella iubenti, |
| 564 | quem pugnare iuvet, quis vultum cive perempto |
| 565 | bnf10315.83 mutet; obit latis proiecta cadavera campis; |
| 566 | vulnera multorum totum fusura cruorem |
| 567 | opposita premit ipse manu. quacumque vagatur, |
| 568 | sanguineum veluti quatiens Bellona flagellum |
| 569 | Bistonas aut Mavors agitans si verbere saevo |
| 570 | Palladia stimulet turbatos aegide currus, |
| 571 | bnf8040.94 nox ingens scelerum est; caedes oriuntur et instar |
| 572 | bnf8041.140 inmensae vocis gemitus, et pondere lapsi |
| 573 | ubk205.85 v hab4112.66 v pectoris arma sonant confractique ensibus enses. |
| 574 | bav1684.15 v ipse manu subicit gladios ac tela ministrat |
| 575 | bbb45.35r adversosque iubet ferro confundere vultus, |
| 576 | promovet ipse acies, inpellit terga suorum, |
| 577 | verbere conversae cessantis excitat hastae, |
| 578 | in plebem vetat ire manus monstratque senatum: |
| 579 | scit cruor imperii qui sit, quae viscera rerum, |
| 580 | unde petat Romam, libertas ultima mundi |
| 581 | quo steterit ferienda loco. permixta secundo |
| 582 | ordine nobilitas venerandaque corpora ferro |
| 583 | urguentur; caedunt Lepidos caeduntque Metellos |
| 584 | Corvinosque simul Torquataque nomina, rerumcsg863.179 |
| 585 | saepe duces summosque hominum te, Magne, remoto. |
| 586 | illic plebeia contectus casside vultus |
| 587 | bnf8039.67 ignotusque hosti quod ferrum, Brute, tenebas! |
| 588 | o decus imperii, spes o suprema senatus, |
| 589 | extremum tanti generis per saecula nomen, |
| 590 | ne rue per medios nimium temerarius hostis, |
| 591 | nec tibi fatales admoveris ante Philippos, |
| 592 | Thessalia periture tua. nil proficis istic |
| 593 | Caesaris intentus iugulo: nondum attigit arcem, |
| 594 | iuris et humani columen, quo cuncta premuntur, |
| 595 | egressus meruit fatis tam nobile letum. |
| 596 | vivat et, ut Bruti procumbat victima, regnet. |
| 597 | hic patriae perit omne decus: iacet aggere magno |
| 598 | bav1685.52 v patricium campis non mixta plebe cadaver. |
| 599 | mors tamen eminuit clarorum in strage virorum |
| 600 | pugnacis Domiti, quem clades fata per omnis |
| 601 | bav1683.56 v ducebant: nusquam Magni fortuna sine illo |
| 602 | succubuit. victus totiens a Caesare salva |
| 603 | ubk205.86 r libertate perit: tunc mille in vulnera laetus |
| 604 | labitur ac venia gaudet caruisse secunda. |
| 605 | viderat in crasso versantem sanguine membra |
| 606 | Caesar, et increpitans 'iam Magni deseris arma, |
| 607 | successor Domiti; sine te iam bella geruntur' |
| 608 | bnf10314.94 dixerat. ast illi suffecit pectora pulsans |
| 609 | spiritus in vocem morientiaque ora resolvit. |
| 610 | 'non te funesta scelerum mercede potitum |
| 611 | sed dubium fati, Caesar, generoque minorem |
| 612 | aspiciens Stygias Magno duce liber ad umbras |
| 613 | et securus eo: te, saevo Marte subactum, |
| 614 | Pompeioque gravis poenas nobisque daturum,csg863.180 |
| 615 | bnf8041.141 cum moriar, sperare licet. ' non plura locutum |
| 616 | vita fugit, densaeque oculos vertere tenebrae. |
| 617 | inpendisse pudet lacrimas in funere mundi |
| 618 | hab4112.67 r mortibus innumeris, ac singula fata sequentem |
| 619 | quaerere letiferum per cuius viscera vulnus |
| 620 | exierit, quis fusa solo vitalia calcet, |
| 621 | ore quis adverso demissum faucibus ensem |
| 622 | expulerit moriens anima, quis corruat ictus, |
| 623 | quis steterit dum membra cadunt, qui pectore tela |
| 624 | bnf13045.81 transmittant aut quos campis adfixerit hasta, |
| 625 | quis cruor emissis perruperit aera venis |
| 626 | inque hostis cadat arma sui, quis pectora fratris |
| 627 | caedat et, ut notum possit spoliare cadaver, |
| 628 | abscisum longe mittat caput, ora parentis |
| 629 | quis laceret nimiaque probet spectantibus ira |
| 630 | quem iugulat non esse patrem. mors nulla querella |
| 631 | bnf8040.95 digna sua est, nullosque hominum lugere vacamus. |
| 632 | non istas habuit pugnae Pharsalia partes |
| 633 | bnf10315.84 quas aliae clades: illic per fata virorum, |
| 634 | ubk205.86 v per populos hic Roma perit; quod militis illic, |
| 635 | mors hic gentis erat: sanguis ibi fluxit Achaeus, |
| 636 | Ponticus, Assyrius; cunctos haerere cruores |
| 637 | Romanus campisque vetat consistere torrens. |
| 638 | maius ab hac acie quam quod sua saecula ferrent |
| 639 | vulnus habent populi; plus est quam vita salusque |
| 640 | quod perit: in totum mundi prosternimur aevum. |
| 641 | vincitur his gladiis omnis quae serviet aetas. |
| 642 | proxima quid suboles aut quid meruere nepotes |
| 643 | bav1683.57 r in regnum nasci? pavide num gessimus arma |
| 644 | teximus aut iugulos? alieni poena timoriscsg863.181 |
| 645 | in nostra cervice sedet. post proelia natis |
| 646 | si dominum, Fortuna, dabas, et bella dedisses. |
| 647 | iam Magnus transisse deos Romanaque fata |
| 648 | bav1685.53 r senserat infelix, tota vix clade coactus |
| 649 | fortunam damnare suam. stetit aggere campi, |
| 650 | eminus unde omnis sparsas per Thessala rura |
| 651 | aspiceret clades, quae bello obstante latebant. |
| 652 | tot telis sua fata peti, tot corpora fusa |
| 653 | ac se tam multo pereuntem sanguine vidit. |
| 654 | nec, sicut mos est miseris, trahere omnia secum |
| 655 | bbb45.35v mersa iuvat gentesque suae miscere ruinae: |
| 656 | ut Latiae post se vivat pars maxima turbae, |
| 657 | bnf8041.142 sustinuit dignos etiamnunc credere votis |
| 658 | caelicolas, vovitque, sui solacia casus. |
| 659 | hab4112.67 v 'parcite, ' ait 'superi, cunctas prosternere gentes. |
| 660 | stante potest mundo Romaque superstite Magnus |
| 661 | esse miser. si plura iuvant mea vulnera, coniunx |
| 662 | est mihi, sunt nati: dedimus tot pignora fatis. |
| 663 | civiline parum est bello, si meque meosque |
| 664 | ubk205.87 r obruit? exiguae clades sumus orbe remoto? |
| 665 | omnia quid laceras? quid perdere cuncta laboras? |
| 666 | bnf10314.95 iam nihil est, Fortuna, meum. ' sic fatur et arma |
| 667 | signaque et adflictas omni iam parte catervas |
| 668 | circumit et revocat matura in fata ruentis |
| 669 | bnf8039.68 seque negat tanti. nec derat robur in enses |
| 670 | ire duci iuguloque pati vel pectore letum. |
| 671 | sed timuit, strato miles ne corpore Magni |
| 672 | non fugeret, supraque ducem procumberet orbis; |
| 673 | Caesaris aut oculis voluit subducere mortem. |
| 674 | nequiquam, infelix: socero spectare volenticsg863.182 |
| 675 | bnf7900.83 r praestandum est ubicumque caput. sed tu quoque, coniunx, |
| 676 | causa fugae vultusque tui fatisque negatum |
| 677 | parte apsente mori. tum Magnum concitus aufert |
| 678 | a bello sonipes non tergo tela paventem |
| 679 | ingentisque animos extrema in fata ferentem. |
| 680 | non gemitus, non fletus erat, salvaque verendus |
| 681 | maiestate dolor, qualem te, Magne, decebat |
| 682 | bav1684.16 r Romanis praestare malis. non inpare vultu |
| 683 | aspicis Emathiam: nec te videre superbum |
| 684 | prospera bellorum nec fractum adversa videbunt; |
| 685 | bav1683.57 v quamque fuit laeto per tres infida triumphos |
| 686 | tam misero Fortuna minor. iam pondere fati |
| 687 | deposito securus abis; nunc tempora laeta |
| 688 | respexisse vacat, spes numquam inplenda recessit; |
| 689 | quid fueris nunc scire licet. fuge proelia dira |
| 690 | ac testare deos nullum, qui perstet in armis, |
| 691 | bnf8040.96 iam tibi, Magne, mori. ceu flebilis Africa damnis |
| 692 | et ceu Munda nocens Pharioque a gurgite clades, |
| 693 | sic et Thessalicae post te pars maxima pugnae |
| 694 | ubk205.87 v non iam Pompei nomen populare per orbem |
| 695 | nec studium belli, sed par quod semper habemus, |
| 696 | libertas et Caesar, erit; teque inde fugato |
| 697 | ostendit moriens sibi se pugnasse senatus. |
| 698 | bav1685.53 v nonne iuvat pulsum bellis cessisse nec istud |
| 699 | hab4112.68 r bnf8041.143 perspectasse nefas? spumantes caede catervas |
| 700 | respice, turbatos incursu sanguinis amnes, |
| 701 | bnf10315.85 et soceri miserere tui. quo pectore Romam |
| 702 | intrabit factus campis felicior istis? |
| 703 | quidquid in ignotis solus regionibus exul, |
| 704 | quidquid sub Phario positus patiere tyranno,csg863.183 |
| 705 | crede deis, longo fatorum crede favori, |
| 706 | vincere peius erat. prohibe lamenta sonare, |
| 707 | bnf13045.82 flere veta populos, lacrimas luctusque remitte. |
| 708 | tam mala Pompei quam prospera mundus adoret. |
| 709 | aspice securus vultu non supplice reges, |
| 710 | aspice possessas urbes donataque regna, |
| 711 | Aegypton Libyamque, et terras elige morti. |
| 712 | vidit prima tuae testis Larisa ruinae |
| 713 | nobile nec victum fatis caput. omnibus illa |
| 714 | civibus effudit totas per moenia vires |
| 715 | obvia ceu laeto: promittunt munera flentes, |
| 716 | pandunt templa, domos, socios se cladibus optant. |
| 717 | scilicet inmenso superest ex nomine multum, |
| 718 | teque minor solo cunctas inpellere gentes |
| 719 | rursus in arma potes rursusque in fata redire. |
| 720 | sed 'quid opus victo populis aut urbibus? ' inquit |
| 721 | 'victori praestate fidem'. tu, Caesar, in alto |
| 722 | caedis adhuc cumulo patriae per viscera vadis, |
| 723 | at tibi iam populos donat gener. avehit inde |
| 724 | bnf10314.96 Pompeium sonipes; gemitus lacrimaeque secuntur |
| 725 | ubk205.88 r plurimaque in saevos populi convicia divos. |
| 726 | nunc tibi vera fides quaesiti, Magne, favoris |
| 727 | bav1683.58 r contigit ac fructus: felix se nescit amari. |
| 728 | Caesar, ut Hesperio vidit satis arva natare |
| 729 | sanguine, parcendum ferro manibusque suorum |
| 730 | iam ratus ut viles animas perituraque frustra |
| 731 | agmina permisit vitae. sed, castra fugatos |
| 732 | ne revocent pellatque quies nocturna pavorem, |
| 733 | protinus hostili statuit succedere vallo, |
| 734 | dum fortuna calet, dum conficit omnia terror,csg863.184 |
| 735 | bbb45.36r non veritus grave ne fessis aut Marte subactis |
| 736 | hoc foret imperium. non magno hortamine miles |
| 737 | in praedam ducendus erat. 'victoria nobis |
| 738 | plena, viri: ' dixit 'superest pro sanguine merces, |
| 739 | hab4112.68 v quam monstrare meum est; neque enim donare vocabo |
| 740 | quod sibi quisque dabit. cunctis, en, plena metallis |
| 741 | bnf8041.144 castra patent; raptum Hesperiis e gentibus aurum |
| 742 | hic iacet Eoasque premunt tentoria gazas. |
| 743 | tot regum fortuna simul Magnique coacta |
| 744 | expectat dominos: propera praecedere, miles, |
| 745 | quos sequeris; quascumque tuas Pharsalia fecit |
| 746 | a victis rapiuntur opes. ' (nec plura locutus |
| 747 | inpulit amentes aurique cupidine caecos |
| 748 | bav1685.54 r ire super gladios supraque cadavera patrum |
| 749 | et caesos calcare duces.) quae fossa, quis agger |
| 750 | sustineat pretium belli scelerumque petentis? |
| 751 | bnf8040.97 bnf8039.69 scire ruunt, quanta fuerint mercede nocentes. |
| 752 | invenere quidem spoliato plurima mundo |
| 753 | bellorum in sumptus congestae pondera massae, |
| 754 | sed non inplevit cupientis omnia mentes. |
| 755 | quidquid fodit Hiber, quidquid Tagus expulit auri, |
| 756 | ubk205.88 v quod legit dives summis Arimaspus harenis, |
| 757 | ut rapiant, parvo scelus hoc venisse putabunt. |
| 758 | cum sibi Tarpeias victor desponderit arces, |
| 759 | cum spe Romanae promiserit omnia praedae, |
| 760 | decipitur quod castra rapit. capit inpia plebes |
| 761 | caespite patricio somnos, stratumque cubile |
| 762 | regibus infandus miles premit, inque parentum |
| 763 | inque toris fratrum posuerunt membra nocentes. |
| 764 | quos agitat vaesana quies, somnique furentes |
| 765 | Thessalicam miseris versant in pectore pugnam.csg863.185 |
| 766 | invigilat cunctis saevum scelus, armaque tota |
| 767 | mente agitant, capuloque manus absente moventur. |
| 768 | ingemuisse putem campos, terramque nocentem |
| 769 | bnf10315.86 bav1683.58 v inspirasse animas, infectumque aera totum |
| 770 | manibus et superam Stygia formidine noctem. |
| 771 | exigit a meritis tristes victoria poenas, |
| 772 | sibilaque et flammas infert sopor. umbra perempti |
| 773 | civis adest; sua quemque premit terroris imago: |
| 774 | ille senum vultus, iuvenum videt ille figuras, |
| 775 | hunc agitant totis fraterna cadavera somnis, |
| 776 | pectore in hoc pater est, omnes in Caesare manes. |
| 777 | haud alios nondum Scythica purgatus in ara |
| 778 | Eumenidum vidit vultus Pelopeus Orestes, |
| 779 | hab4112.69 r nec magis attonitos animi sensere tumultus, |
| 780 | cum fureret, Pentheus aut, cum desisset, Agaue. |
| 781 | hunc omnes gladii, quos aut Pharsalia vidit |
| 782 | aut ultrix visura dies stringente senatu, |
| 783 | bnf8041.145 illa nocte premunt, hunc infera monstra flagellant. |
| 784 | bnf10314.97 et quantum poenae misero mens conscia donat, |
| 785 | quod Styga, quod manes ingestaque Tartara somnis |
| 786 | ubk205.89 r Pompeio vivente videt! tamen omnia passo, |
| 787 | postquam clara dies Pharsalica damna retexit, |
| 788 | nulla loci facies revocat feralibus arvis |
| 789 | bnf13045.83 haerentis oculos. cernit propulsa cruore |
| 790 | flumina et excelsos cumulis aequantia colles |
| 791 | corpora, sidentis in tabem spectat acervos |
| 792 | et Magni numerat populos, epulisque patur |
| 793 | ille locus, vultus ex quo faciesque iacentumbnf7900.83 v |
| 794 | agnoscat. iuvat Emathiam non cernere terram |
| 795 | et lustrare oculis campos sub clade latentes.csg863.186bav1684.16 v |
| 796 | fortunam superosque suos in sanguine cernit. |
| 797 | ac, ne laeta furens scelerum spectacula perdat, |
| 798 | bav1685.54 v invidet igne rogi miseris, caeloque nocenti |
| 799 | ingerit Emathiam. non illum Poenus humator |
| 800 | consulis et Libyca succensae lampade Cannae |
| 801 | conpellunt hominum ritus ut servet in hoste, |
| 802 | sed meminit nondum satiata caedibus ira |
| 803 | cives esse suos. petimus non singula busta |
| 804 | discretosque rogos: unum da gentibus ignem, |
| 805 | non interpositis urantur corpora flammis; |
| 806 | aut, generi si poena iuvat, nemus extrue Pindi, |
| 807 | erige congestas Oetaeo robore silvas, |
| 808 | Thessalicam videat Pompeius ab aequore flammam. |
| 809 | nil agis hac ira: tabesne cadavera solvat |
| 810 | an rogus, haud refert; placido natura receptat |
| 811 | bnf8040.98 cuncta sinu, finemque sui sibi corpora debent. |
| 812 | bav1683.59 r hos, Caesar, populos si nunc non usserit ignis, |
| 813 | uret cum terris, uret cum gurgite ponti. |
| 814 | communis mundo superest rogus ossibus astrabbb45.36v |
| 815 | mixturus. quocumque tuam fortuna vocabit, |
| 816 | hae quoque sunt animae: non altius ibis in auras, |
| 817 | ubk205.89 v non meliore loco Stygia sub nocte iacebis. |
| 818 | libera fortunae mors est; capit omnia tellus |
| 819 | hab4112.69 v quae genuit; caelo tegitur qui non habet urnam. |
| 820 | tu, cui dant poenas inhumato funere gentes, |
| 821 | quid fugis hanc cladem? quid olentis deseris agros? |
| 822 | has trahe, Caesar, aquas, hoc, si potes, utere caelo. |
| 823 | sed tibi tabentes populi Pharsalica rura |
| 824 | eripiunt camposque tenent victore fugato. |
| 825 | bnf8041.146 non solum Haemonii funesta ad pabula belli |
| 826 | Bistonii venere lupi tabemque cruentae |
| 827 | caedis odorati Pholoen liquere leones. |
| 828 | tunc ursae latebras, obscaeni tecta domosque |
| 829 | deseruere canes, et quidquid nare sagacicsg863.187 |
| 830 | aera non sanum motumque cadavere sentit. |
| 831 | iamque diu volucres civilia castra secutae |
| 832 | conveniunt. vos, quae Nilo mutare soletis |
| 833 | Threicias hiemes, ad mollem serius Austrum |
| 834 | bnf8039.70 istis, aves. numquam tanto se vulture caelum |
| 835 | induit aut plures presserunt aera pinnae. |
| 836 | omne nemus misit volucres omnisque cruentabnf10315.87 |
| 837 | alite sanguineis stillavit roribus arbor. |
| 838 | saepe super vultus victoris et inpia signa |
| 839 | aut cruor aut alto defluxit ab aethere tabes |
| 840 | membraque deiecit iam lassis unguibus ales. |
| 841 | sic quoque non omnis populus pervenit ad ossa |
| 842 | inque feras discerptus abit; non intima curant |
| 843 | viscera nec totas avidae sorbere medullas: |
| 844 | degustant artus. Latiae pars maxima turbae |
| 845 | fastidita iacet; quam sol nimbique diesque |
| 846 | longior Emathiis resolutam miscuit arvis.bnf10314.98 |
| 847 | Thessalia, infelix, quo tantum crimine, tellus,bav1685.55 r |
| 848 | laesisti superos, ut te tot mortibus unam, |
| 849 | tot scelerum fatis premerent? quod sufficit aevumubk205.90 r |
| 850 | inmemor ut donet belli tibi damna vetustas? |
| 851 | quae seges infecta surget non decolor herba? |
| 852 | quo non Romanos violabis vomere manes? |
| 853 | ante novae venient acies, scelerique secundo |
| 854 | praestabis nondum siccos hoc sanguine campos. |
| 855 | omnia maiorum vertamus busta licebit, |
| 856 | et stantis tumulos et qui radice vetustabav1683.59 v |
| 857 | effudere suas victis conpagibus urnas, |
| 858 | plus cinerum Haemoniae sulcis telluris aratur |
| 859 | pluraque ruricolis feriuntur dentibus ossa.hab4112.70 rcsg863.188 |
| 860 | nullus ab Emathio religasset litore funem |
| 861 | navita, nec terram quisquam movisset arator, |
| 862 | Romani bustum populi, fugerentque coloni |
| 863 | umbrarum campos, gregibus dumeta carerent, |
| 864 | nullusque auderet pecori permittere pastor |
| 865 | vellere surgentem de nostris ossibus herbam, |
| 866 | ac, velut inpatiens hominum vel solis iniquibnf8041.147 |
| 867 | limite vel glacie, nuda atque ignota iaceres, |
| 868 | si non prima nefas belli sed sola tulisses. |
| 869 | o superi, liceat terras odisse nocentis. |
| 870 | quid totum premitis, quid totum absolvitis orbem?bnf13045.84bnf8040.99 |
| 871 | Hesperiae clades et flebilis unda Pachyni |
| 872 | et Mutina et Leucas puros fecere Philippos. |