Satisfactio ad Guntharium SHOW APPARATUS
| 1 | Rex immense Deus, cunctorum conditor, et spes, |
| 2 | Quem timet omne solum, qui regis igne polum: |
| 3 | Sidera, flamma, dies, quem, sol, nox, luna fatentur |
| 4 | Auctorem, dominum saecula cuncta probant: |
| 5 | Principio, seu fine carens, et temporis expers, |
| 6 | Nescius alterni, nec vice functus agis |
| 7 | Omnia permutans, nullo mutabilis aevo, |
| 8 | Idem semper eris qui es modo, vel fueras. |
| 9 | Nil addit, demitque tibi tam longa vetustas: |
| 10 | Omnia tempus habent, nam tibi tempus abest. |
| 11 | Qui mentes hominum, qua vis, per singula ducis, |
| 12 | Et quocunque iubes, dirigis ingenia. |
| 13 | Qui facis iratus, homines contraria velle, |
| 14 | Propitiusque iubes, ut bona cuncta gerant. |
| 15 | Quidquid agunt homines, bona, tristia, prospera, prava, |
| 16 | Hoc fieri admittunt ira favorque Dei. |
| 17 | Hoc tua verba probant Moseo dicta prophetae, |
| 18 | Quod duraturus cor Pharaonis eras. |
| 19 | Sic mea corda Deus, nostro peccante reatu |
| 20 | Temporis immodici, pellit ad illicita. |
| 21 | Ut qui facta ducum possem narrare meorum, |
| 22 | Nominis Asdingui bella triumphigera, |
| 23 | Unde mihi merces posset cum laude salutis |
| 24 | Munere regnantis magna venire simul, |
| 25 | Praemia despicerem, tacitis tot regibus almis, |
| 26 | Et peterem subito certa pericla miser. |
| 27 | Quis, nisi coelesti demens compulsus ab ira, |
| 28 | Aspera cuncta petat, prospera cuncta neget? |
| 29 | Irascente Deo, mentes mutantur, et artus, |
| 30 | Vertuntur sensus, vertitur et species. |
| 31 | Persarum regem Babylonae regna tenentem |
| 32 | Post decus imperii quis neget esset bovem? |
| 33 | Et diademalem turparunt cornua frontem, |
| 34 | Mugitus pecudis verba fuere duci. |
| 35 | Agricolam timuit post Parthica regna bubulcum, |
| 36 | Submisitque pavens regia colla iugo. |
| 37 | Erravit per prata vagus, mala gramina pastus, |
| 38 | Et qui homo bos fuerat, de bove factus homo est. |
| 39 | Liquit et antistes verus pater ille Ioannis, |
| 40 | Elinguisque fuit voce tacente silens. |
| 41 | Ast ego peccando regi dominoque, Deoque, |
| 42 | Peior sum factus, deteriorque cane. |
| 43 | Vulnera vexati curat sua lingua molossi, |
| 44 | Heu! mea quippe mihi vulnera lingua dedit. |
| 45 | Sed qui restituit pecudis post membra tyranni, |
| 46 | Ut fieret rediens ungula fissa manus, |
| 47 | Quique reformavit tacitae modulamina linguae, |
| 48 | Ne mutilante sono verba ligata daret, |
| 49 | Ipse meo domino Deus imperat, atque iubebit, |
| 50 | Ut me restituat, respiciatque pius. |
| 51 | Servet, avi ut laudes dicam, patriasque, suasque, |
| 52 | Perque suas proles regia vota canam. |
| 53 | Culpa quidem gravis est, venia sed digna reatus, |
| 54 | Quod sine peccati crimine nemo fuit. |
| 55 | Nam Deus omnipotens potuit, dum conderet orbem, |
| 56 | Tristibus amotis gaudia sola dare. |
| 57 | Sed diversa creans, et discordantia, iunxit |
| 58 | Et bona mixta malis, et mala mixta bonis. |
| 59 | Sic elementa potens contraria miscuit auctor, |
| 60 | Humida cum siccis, ignea cum gelidis. |
| 61 | Littera doctiloquax apibus cognata refertur, |
| 62 | Queis datur, ut habeant vulnera, castra, favos. |
| 63 | Cerat dat ingenium pueris, primordia sensus, |
| 64 | Inde fit, ut prosit littera, vel noceat: |
| 65 | Aspis habet mortes, habet et medicamina serpens, |
| 66 | Vipera saepe iuvat, vipera saepe nocet. |
| 67 | Cerva salutares pasto serpente medullas |
| 68 | Conficit, et pellunt ipsa venena neces. |
| 69 | Materies ferri simplex, et noxia fertur, |
| 70 | Impius inde nocet, rusticus inde placet. |
| 71 | Ipsa parit gemmas pretiosos terra lapillos, |
| 72 | Ipsa dat et vepres, spinea ligna, rosas. |
| 73 | Delicias, mortesque parat mare fluctibus altum, |
| 74 | Et generat pelagi conchula divitias. |
| 75 | Aera temperies auris vitalibus aptat, |
| 76 | Quae corrupta dies eripit, atque animas. |
| 77 | Aspera, vel facilis retinet natura volucres, |
| 78 | Blanda columba avis est, aspera vultur avis. |
| 79 | Nubibus aggestis pluviae, nix, grando, pruina |
| 80 | Gignuntur vicibus, igne, vapore, gelu. |
| 81 | Sol dat temperies, species gratissima mundi, |
| 82 | Cuncta creanda parans, cuncta creata fovens. |
| 83 | Per quem fetat humus flores, et messis aristas, |
| 84 | Sole perustus ager putris arena iacet. |
| 85 | Corpora sol reficit radiis et corpora vexat, |
| 86 | Solibus alternis itque, reditque salus. |
| 87 | Omnia nec mala sunt, nec sunt bona sidera coeli, |
| 88 | Lucifer hoc docuit, Sirius hoc monuit. |
| 89 | Temperies coeli medium nec possidet orbem, |
| 90 | Nam de quinque plagis vix habet ipsa duas. |
| 91 | Quod coelum, quod terra, fretum, quod purior aer |
| 92 | Non meruere simul, hoc homo quando habeat? |
| 93 | Culpa mihi fuerat dominos reticere modestos, |
| 94 | Ignotumque mihi scribere, nec dominum. |
| 95 | Qualis et ingratos sequitur, qui mente profana, |
| 96 | Cum Dominum norint, idola vana colunt. |
| 97 | Israelitarum populum sic culpa tenebat, |
| 98 | Quando Deum oblitus flans vitulum coluit. |
| 99 | Et tamen indulges veniam poscentibus, auctor, |
| 100 | Si sceleris facti mens rea poeniteat. |
| 101 | Te precor, Omnipotens, te, quem decet esse benignum, |
| 102 | Quem non ulla iuvat ultio, sed venia, |
| 103 | Cuius sancta manus sustentat corda regentum, |
| 104 | Et pius inclinas mox, ubicunque iubes. |
| 105 | Te coram primum me carminis illius, ausu |
| 106 | Quod male disposui, poenitet, et fateor. |
| 107 | Post te, summe Deus, regi dominoque reus sum, |
| 108 | Cuius ab imperio posco gemens veniam. |
| 109 | Imperet armato pietas tua, prospera mandet |
| 110 | Rex dominusque meus, semper ubique pius. |
| 111 | Nec mihi dissimilis, quam quod solet esse catervis, |
| 112 | Sit pietate tua, sit bonus, et placidus. |
| 113 | Nam tua sunt, quaecunque gerit, quaecunque iubebit, |
| 114 | Iudiciumque Dei regia verba ferunt. |
| 115 | Exorent haec pauca Deum, qui mentis opertae |
| 116 | Sensibus aetheriis condita vota videt. |
| 117 | Ad te nunc, princeps, mea vela retorqueo supplex, |
| 118 | Pectore, mente rogans, voce, manuque petens. |
| 119 | Da dextram misero, veniam concede precanti, |
| 120 | Tempore tam longo non decet ira pium. |
| 121 | Namque inimicorum culpis veniale minaris, |
| 122 | Captivosque tuos deliciis epulas. |
| 123 | Puniat, ut sit, quod Christus, tu parcis iniquis, |
| 124 | Vindice quo regnas, quo vigilante, viges. |
| 125 | Qui pereunt bello, soli moriuntur ut hostes, |
| 126 | Qui superest pugnae, vivat ut ipse, iubes. |
| 127 | Captivus securus agit, solusque rebellis |
| 128 | Formidat mortem, praeda quieta sedet. |
| 129 | Conservas animas, victum super ipse ministras, |
| 130 | Ne sit vita gravis, subripiente fame. |
| 131 | Nemo cadet sub iure tuo, sub morte cruenta, |
| 132 | Scit se victurum qui volet esse tuus. |
| 133 | Turba rebellantum quoties duravit in armis, |
| 134 | Vinceret, aut certe praeda fuisset iners. |
| 135 | Securus sine morte manus dat hostibus hostis, |
| 136 | Nam bene conservas colla subacta iugo. |
| 137 | Sic leo terribile fremit horridus ore cruento, |
| 138 | Unguibus excussis, dente minante neces: |
| 139 | Acrius iratus crispato lumine ferri, |
| 140 | Et mora si fuerit, acrius inde furit. |
| 141 | At si venator trepidans venabula ponat, |
| 142 | Territus et iaceat, mox perit ira cadens. |
| 143 | Temnit praedo cibos, quos non facit ipse cadaver, |
| 144 | Ac ferus ignoscit, ceu satis accipiat. |
| 145 | Et dat prostrato veniam sine vulnere victo, |
| 146 | Ore verecundo deiiciens oculos. |
| 147 | Sic tua, regnator, non impia frangitur ira, |
| 148 | Cum confessus erit crimina gesta reus. |
| 149 | Ignoscendo pius nobis imitare Tonantem, |
| 150 | Qui indulget culpis, et veniam tribuit. |
| 151 | Principis imperium simile est, ac regna polorum, |
| 152 | Ut canit ad populos pagina sancta Dei: |
| 153 | Sacrilegis referens coelestia iura catervis, |
| 154 | Cinctus apostolica discipulante manu. |
| 155 | Nonne Dei praecepta iubent, ne sol cadat intrans, |
| 156 | Irascente alio, sed pius exstet homo? |
| 157 | Rex inimicorum populis mucrone pepercit |
| 158 | David, et hic sceleris certus adulter inest. |
| 159 | Confessus facinus, veniam pro clade meretur, |
| 160 | Noxius impune, vel sine morte reus. |
| 161 | Insuper et Salomon eadem muliere creatus, |
| 162 | Quae scelus admisit, munus honoris habet. |
| 163 | Non fit Abessalon haeres de coniuge natus, |
| 164 | Sed sceleris fructus sceptra paterna tenet. |
| 165 | Ecce, quid impendit patris clementia parcens, |
| 166 | Ut sibi regna daret, ut daret et soboli. |
| 167 | Ipse inimicorum Salomon non colla poposcit, |
| 168 | Dum peteret Dominum, sed sapientis opem. |
| 169 | Exstitit hic prudens, quia noluit esse cruentus, |
| 170 | Pacificusque fuit, consiliique tenax. |
| 171 | Stephanus, ante alios lapidum sub grandine martyr, |
| 172 | Hostibus orabat sponte suis veniam. |
| 173 | Haec bona simplicitas praestat ieiuna cruoris, |
| 174 | Vir sine morte furens nil habet ipse necis. |
| 175 | Caesar ubique potens hosti post bella pepercit, |
| 176 | Et quod erat peius, civis et hostis erat. |
| 177 | Sponte facultatem redhibens reparavit honores |
| 178 | Inde vocatus abit dignus honore Dei. |
| 179 | Cuius ab imperio surgens et origine Caesar |
| 180 | Augustus meruit tempus habere pium. |
| 181 | Tempore namque eodem est natus de virgine Christus, |
| 182 | Cuius et emicuit stella per astra poli. |
| 183 | Dux princeps Romanus erat de principe Titus, |
| 184 | Si non praestaret, dicere saepe solens; |
| 185 | Perdidimus hac luce diem, si nulla dedisset |
| 186 | Non exoratus praestita supplicibus. |
| 187 | Alter ait princeps modico sermone probatus |
| 188 | Commodus Augustus, vir pietate bonus: |
| 189 | Nobile praeceptum, rectores, discite, post me, |
| 190 | Sit bonus in vita, qui volet esse deus. |
| 191 | Ecce, quid impendit homini clementia simplex, |
| 192 | Ut praestet bona dans conferat atque animae. |
| 193 | Ne facias populum mendacem, qui tibi clamat |
| 194 | Vocibus innumeris, Rex dominusque pius. |
| 195 | Ut vox vera sonet DOMINUS, sic vera PIUS sit: |
| 196 | Orbis in ore volat publica merx procerum. |
| 197 | Fama ducum merx est bellis collecta cruentis, |
| 198 | Ex quibus occurrit saepe reatus atrox. |
| 199 | Gloria bellorum ducibus, populisque; triumphos |
| 200 | In commune datos dividit Armipotens. |
| 201 | Nam ducibus solis praestat clementia laudem, |
| 202 | Non habet haec comitem, participemque negat |
| 203 | Dicit, In arma pares fuimus cum principe, miles: |
| 204 | Me pugnante, comes, victor ab hoste redis. |
| 205 | Nunquid ut ignoscat rector, pars militis instat? |
| 206 | Soli, qui ignoscit, gloria laudis erit. |
| 207 | Qui fovet adversus hostes certamina Martis |
| 208 | Horrida concurrens, vincit in arma fremens. |
| 209 | Rex, qui dat veniam subiecto, et temperat iras, |
| 210 | Plus quam turba, facit, qui sua corda domat. |
| 211 | Te Deus aspiciens effundere nolle cruorem, |
| 212 | Ut sine peccato, non sine laude daret, |
| 213 | Contulit absenti terrae, pelagique triumphos: |
| 214 | Ansila testatur, Maurus ubique iacet. |
| 215 | Quod percunt hostes, regis fortuna vocatur, |
| 216 | Quod pereunt populi, temporis ordo regit. |
| 217 | Nam si debilitas faceret discurrere mortes, |
| 218 | Non caderent pueri, aut femina sexus iners. |
| 219 | Omnia tempus agit, cum tempore cuncta trahuntur, |
| 220 | Tempora eunt vitae, tempora mortis eunt. |
| 221 | Sex sunt aetates hominum procul usque senectam, |
| 222 | Hae distincta tenent tempora quaeque sua. |
| 223 | Nunquid adultorum strepitus infantia simplex |
| 224 | Vindicat, aut fremitus pigra senectus habet? |
| 225 | Non catulaster agit puerilia, non puer audet |
| 226 | Attrectare tener Martia tela manu. |
| 227 | Non furit in venerem nondum pubentibus annis, |
| 228 | Nec sub flore genae marcidus est iuvenis. |
| 229 | Maturus tractat, gemit et tremebunda senectus, |
| 230 | Nescia fervoris, vel levitatis inops. |
| 231 | Nunquid mox natas segetes viror armat aristis, |
| 232 | Floribus aut genitis fructus inest subito? |
| 233 | Novimus astra poli confectos perdere cursus, |
| 234 | Transactasque simul sic repetisse vias. |
| 235 | Tempore luna suo crescit vel deficit orbe, |
| 236 | Cuius ad aetatem plurima lege notant. |
| 237 | Nam, luna crescente, fretum crementa resumit, |
| 238 | Qua minuente polis, est minor unda maris. |
| 239 | Cynthia dum crescit, fontes et flumina crescunt, |
| 240 | Haec eadem minuunt, Cynthia dum minuit. |
| 241 | Ipsa medulla latens observat cornua lunae, |
| 242 | Observant lunae tecta cerebra globos. |
| 243 | Sol, oculus coeli, radians fuscatur ab umbra, |
| 244 | Et tamen ad solitas itque reditque plagas. |
| 245 | Ac recipit facies priscas, lucesque resumit: |
| 246 | Damna, vel augmentum dant elementa, ferunt. |
| 247 | Alternant elementa vices et tempora mutant, |
| 248 | Tempus habent noctes, tempus et ipse dies. |
| 249 | Accipiunt augmenta dies, noctesque vicissim, |
| 250 | Amittunt cursus perpete lege poli. |
| 251 | Tempora sunt florum, retinet sua tempora messis, |
| 252 | Tempus et autumnum, tempus habet hiemes. |
| 253 | Ver, aestas, autumnus, hiems, redit annus in annum, |
| 254 | Quatuor alternant tempora temporibus. |
| 255 | Omnia cum redeant, homini sua non redit aetas, |
| 256 | Sed velut acris avis, sic fugitiva volat. |
| 257 | Tempora sunt pacis, vel tempora certa cruoris, |
| 258 | Otia tempus habent, militiaeque labor. |
| 259 | Tempora gaudendi, sunt tempora certa dolendi, |
| 260 | Tempora dant lucrum, tempora damna ferunt. |
| 261 | Nubila tempus habent, et tempora certa serenum: |
| 262 | Tempora servare iussit et ipse Deus. |
| 263 | Horam quaesivit faciens miracula Christus, |
| 264 | Horam speravit passio sancta crucis. |
| 265 | Cur irascaris mihi, cur sic dignior ira |
| 266 | Tam magni regis iudicer esse tua? |
| 267 | Quando per aetherias aquila volitante rapinas |
| 268 | Praeda, cibusque fuit passer, hirundo, picus? |
| 269 | Quando fames rabidi quamvis ieiuna leonis, |
| 270 | Ut sit, adoptavit, faucibus esca lepus? |
| 271 | Devorat egregios ingenti corpore tauros, |
| 272 | Et rapiunt aquilae nebrida membra pedes. |
| 273 | Dat semel iratus veniam post vulnera pardus, |
| 274 | Nec reduces morsus dat feritate pia. |
| 275 | Despicit irasci pastoribus optima tigris, |
| 276 | Despicit et talpas flammeus ore draco. |
| 277 | Fulmina non feriunt reptantia gramina terris, |
| 278 | Nec modicas salices flamma trisulca cremat. |
| 279 | Sed feriunt celsas pulsantes nubila cedros, |
| 280 | Et montes vastos, proxima saxa polo. |
| 281 | Sontes peccantes tantum sua culpa fatigat, |
| 282 | Ecce etiam insontes noxia poena petit. |
| 283 | Si ipse ego peccavi, quaenam est, rogo, culpa meorum, |
| 284 | Quos simul exagitat frigus, inopsque fames? |
| 285 | Diluvio periere rei sine clade piorum, |
| 286 | Loth bonus, et iustus tollitur ex Sodomis. |
| 287 | Si non humani generis peccata fuissent, |
| 288 | Unde pium nomen posset habere Deus? |
| 289 | Sed quia dat veniam populis, peccata relaxans, |
| 290 | Per pietatis opus nomen habet placidum. |
| 291 | Si veniam frater fratri donare iubetur, |
| 292 | Quid rex subiectis, et dominus famulis? |
| 293 | Si iustis solem Dominus, pluviasque dedisset, |
| 294 | Nec daret iniustis, quae fuerat pietas? |
| 295 | Non quaerit veniam, qui nil peccasse probatur, |
| 296 | Nonne manus medici languida membra petunt? |
| 297 | Materiem laudis praebet tibi culpa reorum, |
| 298 | Et titulos famae dat pietatis opus. |
| 299 | Inclytus armipotens, vestrae pietatis origo, |
| 300 | Ed doctus, genio pronior ad veniam, |
| 301 | Non homini ignosco, dixit, sed lingua meretur: |
| 302 | Hic reus, et doctus Vincomalus fuerat. |
| 303 | Non laedunt delicta Deum, sed laeditur auctor, |
| 304 | Ni peccata dolens poeniteat sceleris. |
| 305 | Qui poscit hac lege Deum, ut peccata relaxet, |
| 306 | Debet et ipse suo parcere ubique reo. |
| 307 | Non semel ignosci dixit lex sancta reatum, |
| 308 | Sed quoties culpa est, sit toties venia. |
| 309 | Dicam regnanti domino pia verba prophetae: |
| 310 | Etsi peccavi, sum tamen ipse tuus. |
| 311 | Da veniam, miserere, precor, succurre roganti: |
| 312 | Pristina sufficiant verbera, vincla, fames. |
| 313 | Sessorem, dum carpit iter, si cornea pulsans |
| 314 | Ungula concutiat quadrupedantis equi, |
| 315 | Verbere corrigitur culpa, plectente flagello, |
| 316 | Non simul abscissi crura, pedesque iacent. |