LIBER SECUNDUS SHOW APPARATUS
| 1 | Omnipotens aeterne Deus, spes unica mundi, |
| 2 | Inventor, genitor, nutritor, rector, amator |
| 3 | Cunctorum, quae mundus habet, quae celsa polorum, |
| 4 | Quae coeli secreta tegunt, produntque parumper, |
| 5 | Sidereus quod ab axe globus super astra rotatur, |
| 6 | Pendula quod tremula vibrant face sidera flammas, |
| 7 | Et stellae sub luce latent, sub nocte refulgent, |
| 8 | Nuntius aurorae quod lucifer emicat ardens, |
| 9 | Ut fuget astra poli, fugiturus lucis habenas, |
| 10 | Quod calor est solis, quo splendet frigida luna, |
| 11 | Partita cum fratre vices, sua tempora lustrans, |
| 12 | Ne simul invadant mundum sine luce tenebrae, |
| 13 | Credaturque chaos spatio sub noctis adesse, |
| 14 | Quod tu, cum faceres mundum, virtute necasti. |
| 15 | Tu Deus inspiras, ut sol auriga vocetur, |
| 16 | Non quia vectus equis est quattuor axe rotato, |
| 17 | Sed quia perfectus sol quattuor ex elementis |
| 18 | Quattuor alternat solers auriga colores, |
| 19 | Permutat iussus sol tempora quattuor anni, |
| 20 | Non ausus transire vices sub lege perenni |
| 21 | Praefixas ditione tua, non ille vapores |
| 22 | Auget sponte sua, medios nec temperat ignes, |
| 23 | Aut gelidum dat forte iubar, nisi praeduce iussu |
| 24 | Imperii per saecla tui sine fine manentis. |
| 25 | Militia famulante sua servire fidelis |
| 26 | Oceano, mundo, vel coelo teste probatur. |
| 27 | Sic opus omne tuum visum est et non latet orbem. |
| 28 | Te, Deus, auctorem, te norunt omnia patrem, |
| 29 | Te pariter dominum, qui das exordia rebus, |
| 30 | Et finem sine fine paras, exordia nescis: |
| 31 | Spes hominum, rerum princeps, mundique superstes |
| 32 | Sanctus ubique tuus complectitur omnia princeps |
| 33 | Spiritus immensam penetrans per saecula molem: |
| 34 | Ut fusus aer, sic omnia contegit implens, |
| 35 | Singula per partes, generaliter omnia nutrit, |
| 36 | Totus ubique iuvans, et totus ubique ministrans; |
| 37 | Quae vibrans natura dedit, quaecunque creantur, |
| 38 | Aut generata valent, haec spiritus ingerit almus, |
| 39 | Corporeos artus fovet, erigit, urget, et auget. |
| 40 | Continuanda manent, et succidenda labascunt. |
| 41 | Mentibus insidit, penetrat caput, ossa, medullas. |
| 42 | Pectora, cor, sensus, animam, praecordia, mentem. |
| 43 | Illustrat venas, oculos, et viscera replet. |
| 44 | Quid laedat, quem cuncta gerunt, quo cuncta reguntur, |
| 45 | Temporis, et spatii quem spiritus omnis, et ignis |
| 46 | Laudat, et aeternum venerantur cuncta parentem? |
| 47 | Nec coeli secreta vacant, quae spiritus auctor |
| 48 | Non habeat virtute tua, quae solis in orbem, |
| 49 | Lunaresque amplexa globos dominatur, agitque, |
| 50 | Quidquid habet pietatis opus, simul aethera complens. |
| 51 | Qui nihil est, nisi lege tua servetur in aevum, |
| 52 | Circulus haerebit, nisi iusseris ire meantem: |
| 53 | Et stellatus honos mox sphaera volubilis haeret. |
| 54 | Ac mutent elementa vices per circla morantes, |
| 55 | Et cadat ante diem sublimis machina rerum: |
| 56 | Sed tu lege tua retines, qua cuncta coerces. |
| 57 | Nam quis stare queat contra tua iussa reluctans? |
| 58 | Aut tibi quis reputet, si perdere iusseris orbem? |
| 59 | Quem ipse repente iubens solo sermone creasti, |
| 60 | Quo libuit genuisse Deum ante haec omnia Christum? |
| 61 | Semine quem verbo conceptum corde ferebas, |
| 62 | Quo sine non unquam fuerat mens sancta parentis, |
| 63 | Multa, profunda, potens, solers, pia, provida, perpes, |
| 64 | Simplex, celsa, levis, vibrans, immensa, serena, |
| 65 | Vivida, cunctipatens, mens innumerabilis, una. |
| 66 | Ergo Deo Deus est natus, de lumine lumen. |
| 67 | Corde sacer genitus mox constitit ipse parenti, |
| 68 | Et consors cum Patre manens, et Spiritus unus, |
| 69 | Trina mente Deus, Deus auctor, temporis expers, |
| 70 | Multiplici virtute potens, pietate modestus |
| 71 | Innumera, coelis, elementis, fluctibus, astris |
| 72 | Impendens, ut stare queant, famulentur, adorent, |
| 73 | Angelico de more preces sine fine canentes. |
| 74 | Omnibus his praestat dilato fine manere, |
| 75 | Ut vigeant homines, pisces, armenta, volucres, |
| 76 | Et pecus, atque ferae, quidquid natura creavit. |
| 77 | Quidquid et innumerus diversi sanguinis ortus. |
| 78 | Qui nasci dignatus homo, membratur in artus |
| 79 | Sanguine femineo concretus spiritus almus, |
| 80 | Fitque Deus post templa poli sub carne, figura |
| 81 | Passibilis, mortalis homo sine fine perennis: |
| 82 | Et tenuis per cuncta vapor, iam mollior ignis |
| 83 | Irrepsit, tenerumque parat per viscera corpus. |
| 84 | Induitur compage Deus, structura ligatur |
| 85 | Ossibus, et nervis, pinguescunt intro medullae, |
| 86 | Hinc cruor, hinc humor, solidatur musculus omnis, |
| 87 | Et caro plasmatur. Quid sanctus spiritus illic |
| 88 | Egerit, ipse potens novit, qui cuncta creavit; |
| 89 | Qualiter aure Deus, verbo fetante marito, |
| 90 | Virgineos intrasse sinus dignatur, et alvum, |
| 91 | Terrarum, coelique capax, atque ignis anheli, |
| 92 | Aeris, et pelagi, sed non capiendus ab isdem, |
| 93 | Claustra puerperii passus sub lege creandi, |
| 94 | Vel quaecunque subit diversi temporis aetas. |
| 95 | Haec fragilis natura iacens humana meretur |
| 96 | De pietate sua, qua non vult perdere mundum, |
| 97 | Quem fecit, sanxitque regens per secla manere. |
| 98 | Ergo ubi corporeos artus dominator, et auctor |
| 99 | Induit, haud coelum Patri servire reliquit. |
| 100 | Nam quicunque sapit, novit, quia sic tulit artus, |
| 101 | Et fuit in terris, ut ne coeleste tribunal |
| 102 | Linqueret omnipotens: nunquam sine Patre probatus |
| 103 | Filius, et genitor nunquam sine pignore dictus, |
| 104 | Spiritus immensus, sanctus, bonus, arbiter, index, |
| 105 | Tertius unus idem, primus, mediusque perennis. |
| 106 | Ast ubi terrenum sumpsit cum corpore pondus |
| 107 | Immortale genus, mortalia dura subivit: |
| 108 | Non nisi corpoream haec possent spectare figuram. |
| 109 | Nam quaecunque daret princeps miracula carni, |
| 110 | Sanctis haec homines eventibus acta putarent. |
| 111 | Adde, quod humanis vitium est generale catervis, |
| 112 | Hoc credant, quod visus habet, spernantque relata. |
| 113 | Credimus inde, Deum mundo venisse videndum, |
| 114 | Ut faceret virtutis opus. Per mille catenas |
| 115 | Mentibus obsessis insana clade furoris, |
| 116 | Spiritus impatiens animas quascunque gravabat, |
| 117 | Tabe fluens quaecunque cutis madefacta rubebat, |
| 118 | Ossibus, et nervis resoluta carne retectis |
| 119 | Praestatur de clade salus: reparare sepultos |
| 120 | Novit, et exanimes iterum revocare saluti. |
| 121 | Ipse oculos sanat caecorum: luminis usum, |
| 122 | Ignotumque diem mirantur nosse tenebrae, |
| 123 | Quem simul ex utero matris natura negavit. |
| 124 | Mortua pars hominis, pars altera viva iacebat, |
| 125 | Utque Deo visus, post sanus, et integer omnis |
| 126 | Redditur, atque calor vitalis in ossa cucurrit. |
| 127 | Quod de parte viri, fecit de corpore toto: |
| 128 | Praestitit orba parens, fleret cum funera nati. |
| 129 | Nec semel ista dedit, namque, ut sit virgo superstes, |
| 130 | Imperat, exsurgit vel Lazarus ante sepultus, |
| 131 | Quattuor exemptus transacta luce dierum. |
| 132 | Sanguinis insoliti solitus discurrere fluxus |
| 133 | De muliere perit, dempto simul amne cruoris. |
| 134 | Corripit hic febres, ventos compescit in undis, |
| 135 | Per quas Christus iter (stringit natura liquorem, |
| 136 | Cum miraretur), Petro veniente, peregit, |
| 137 | Fluctibus aequoreis Domini sub pondere victis. |
| 138 | Vertit aquas, ut vina fluant: mirabile donum, |
| 139 | Pocula sunt latices, et fluminis ebriat unda. |
| 140 | Copia panis abest, et copia panis abundat. |
| 141 | Millia virtutum sunt admiranda; sed ut quid |
| 142 | Miremur, dominum tantum potuisse polorum, |
| 143 | Discipuli, famulique sui cum tanta per orbem |
| 144 | Gentibus innumeris omnes fecisse legantur? |
| 145 | Et simul indociles, doctosque audire moneret |
| 146 | Supplicium post grande crucis, reditumque supernae |
| 147 | Lucis ad aethereos tractus, thronumque parentis. |
| 148 | Coelestis, veniens cum linguas funderet ignis |
| 149 | Spiritus, alme, tuus, nostro commercia mundo |
| 150 | Consona dissimili infundens sermone beatis. |
| 151 | Tu Deus es, quem terra tremit, quem mundus adorat, |
| 152 | Te mandante, pluunt nubes, et ab igne coruscant. |
| 153 | Surgere tu ventos, et crescere turbine facto |
| 154 | Praecipis, ut rapidae perturbent cuncta procellae, |
| 155 | Et mare caeruleum rapiant super aethera nimbi. |
| 156 | Tu rursus reprimis flatus, recidentibus euris, |
| 157 | Et mare purpureum tranquillo marmore tendis, |
| 158 | Ut post una fleti ludant super aequora pisces, |
| 159 | Horrida monstra natent, et bellua gestiat ingens. |
| 160 | Hoc est nempe fretum, quod se divisit, et haesit |
| 161 | In partes hinc inde duas: Hebraea propago |
| 162 | Impia regna fugit, Moseo principe gentis, |
| 163 | Rursus aquae reduces repetunt loca prisca fluentes. |
| 164 | Cum fugitiva manus de fluctibus omnis adesset, |
| 165 | Tunc demersus obit populus, qui saeva parabat |
| 166 | Israelitarum plebi, quae facta superstes |
| 167 | Vindice naufragio: tali sub clade aboletur, |
| 168 | Qui fuit ante metus, mox libera turba Tonantis |
| 169 | Mutatum miratur iter: via prisca salutis |
| 170 | Semita mortis erat, nec servans membra sepulcro. |
| 171 | Africus interea motus virtute iubentis |
| 172 | Illaesurus adest, nulla comitante procella, |
| 173 | Delicias portare parans novus ingruit imber, |
| 174 | Innumeras dat nimbus aves, datur esca polorum, |
| 175 | Angelica de parte cibus, sitientibus autem |
| 176 | Flumina petra dedit, nullo fodiente ligone. |
| 177 | Et ne plura loquar, tua sunt, quaecunque videntur, |
| 178 | Et quae nemo videt: tibi debent omnia, quod sunt, |
| 179 | Tu tamen ipse, quod es, nulli debere probaris, |
| 180 | Et quasi qui debet, sic omnibus omnia reddis. |
| 181 | Est tibi cura, Deus, de quidquid ubique creasti, |
| 182 | Ne tantum succumbat onus: stat cura minorum, |
| 183 | Et speciale iubes, tanquam generale, tueri. |
| 184 | Sic fit mater humus, qua germina cuncta creantur, |
| 185 | Sic mare velivolum mercator nauta vagatur, |
| 186 | Telluremque novam circumspicit impiger hospes, |
| 187 | Et complexus amat non cognitus advena cives. |
| 188 | Foedere concordi, quia vis, elementa tenentur |
| 189 | Tam longa connexa mora, sic iuncta ligantur, |
| 190 | Ut disiuncta tamen concordi lite probentur. |
| 191 | Si disiuncta fiant, solvetur machina rerum, |
| 192 | Si coniuncta forent, omnis natura periret. |
| 193 | Tu, Deus omnipotens, nosti, quo feceris orbem |
| 194 | Semme, quo coelos, solem, lunamque creasti |
| 195 | Ex nihilo simul, esse tamen diversa putamus. |
| 196 | Ad nihilum reditura iterum sunt omnia, cum tu |
| 197 | Iusseris esse chaos solus mansure superstes, |
| 198 | Angelicis, hominumque piis venerande catervis. |
| 199 | Qualiter ergo labor nullus fuit ante iubendo, |
| 200 | Omnia cum fierent, sic nec labor ullus erit, iam |
| 201 | Iusseris ut finem cum plurima saecula norint. |
| 202 | Te Seraphim, Cherubimque Deum, Dominumque precantur, |
| 203 | Te chorus angelicus laudat, exercitus orat, |
| 204 | Thronus in excelsis humili te voce precatur, |
| 205 | Agmina te astrorum, te signa, et sidera laudant |
| 206 | Auctorem confessa suum, te fulmen adorat, |
| 207 | Te tonitrus, hiemesque tremunt, te grando, procellae, |
| 208 | Te glacies, nimbique pavent, te spiritus omnis |
| 209 | Personat, imber, hiems, pelagus, nix, frigus et aura. |
| 210 | Te tellus fecunda vocat, te suspicit aer, |
| 211 | Unda super coelos tibi supplicat, et polus omnis, |
| 212 | Flumina te metuunt, et fontes, stagna, paludes |
| 213 | Voce sua laudant, te nubila crassa coruscant, |
| 214 | Te lux alba dies, te nox obscura tenebris |
| 215 | Te bona temperies, te tempora cuncta precantur, |
| 216 | Ver, aestas, autumnus hiems redeuntibus annis. |
| 217 | Per te fetat humus, per te, Deus, herba virescit, |
| 218 | Frondescunt silvae, spirat flos, germinat arbor. |
| 219 | Messis aristatas acuit per culmina fruges, |
| 220 | Palmite gemmato post pampinus admovet uvas. |
| 221 | Et nunquam caritura comis frondescit oliva. |
| 222 | Te fera, te pisces, pecudes, armenta, volucres, |
| 223 | Turba cerastarum laudat, genus omne veneni |
| 224 | Sibilat ore fero, lingua vibrante trisulca, |
| 225 | Et tibi, quidquid habet, reputans debere fatetur. |
| 226 | Auctorem vitae gaudet stridore minaci |
| 227 | Materies laudare necis, poterasque creator |
| 228 | Non angues, non omne nocens permittere nasci, |
| 229 | Ut vitas hominum tantum mors una tulisset. |
| 230 | Sed nos quaeque rei cognoscimus omnia quare |
| 231 | Fecerit ista dari: data sunt per crimina nostra, |
| 232 | Quod praecepta Dei passim contemnimus omnes, |
| 233 | Quod peccatorum retinent tot millia vincla. |
| 234 | Nec modo peccatumsubrepsit moribus, olim, |
| 235 | Olim primus homo transcendit iussa Tonantis. |
| 236 | Ingratus, quia factus erat coelestis imago, |
| 237 | Iura potestatis retinens super omnia solus, |
| 238 | Et semper, nisi iussa Dei contemneret audax, |
| 239 | Mox quam factus erat nullo peccante creatus, |
| 240 | Peccavit. Quid nos miseri de crimine nati? |
| 241 | Principio nostrae peccator originis auctor |
| 242 | Damnatur sub lege necis, vel clade perenni. |
| 243 | Contigit, ut nobis similis, heu! poena maneret, |
| 244 | Nec similis nos culpa tenet: semel incidit ille |
| 245 | Una lege reus, nos multis legibus error |
| 246 | Contemptis retinet captivos sorte reatus. |
| 247 | Illud praetereo, quod parvi pendimus omnes, |
| 248 | Quod coelo, tellure, fretis, atque aere toto, |
| 249 | Ignibus aethereis, et lunae dignior orbe |
| 250 | Est homo, quem libuit per se formare Tonantem. |
| 251 | Nam diversa Dei solo sermone creantur. |
| 252 | Illaec voce creat, nos autem operosius aptat. |
| 253 | Cur non debuimus sontes peiora mereri? |
| 254 | Addo, quod innumerae pestes, mortale minantes, |
| 255 | Membrorum de parte sua dant saepe salutem. |
| 256 | Vipera quid praestet, cauda. et cervice recisa, |
| 257 | Quid serpens maculosa iuvet, medicina fatetur. |
| 258 | Aspidis obliquae quid pinguia membra medentur, |
| 259 | Informis ursus, fulvus leo, quid lupus audax; |
| 260 | Et quodcunque malum vindex natura creavit, |
| 261 | Miscuit optandam dira cum morte salutem. |
| 262 | Quid quod mortiferis animalibus induit auctor, |
| 263 | Ut sentire queant, reddant sectantibus iras? |
| 264 | Et prorsus non sint non se vexantibus hostes? |
| 265 | Non pudet hoc homines: gens importuna probamur, |
| 266 | Iustitiam retinente fera; proh! dedecus ingens, |
| 267 | Anguis agit ira morsus, nos improba turba, |
| 268 | Quamvis iustitiam noscentes, temnimus actu |
| 269 | Plectibili: et veniam ignorantia iure meretur. |
| 270 | Forte sit et nobis haec excusatio certa. |
| 271 | Ne furtim noceant, angues quaeruntur in herbis, |
| 272 | Quaerimus immites et per deserta leones, |
| 273 | Ne gregibus pasti vastent cultoribus agros. |
| 274 | Sectatur venator aprum, cui retia figit, |
| 275 | Vinea ne pereat sub morsu dentis adunci. |
| 276 | Cervus ut occumbat, quaerit medicina medullas. |
| 277 | Quid nocuit passura lepus? quid dama, vel hircus? |
| 278 | Quos medicina iubet haec ut capiantur ad usus? |
| 279 | Ut sub fraude cadant venantum, aut cuspide ferri? |
| 280 | Quid pisces nocuere freti? quid turba volucrum? |
| 281 | Pervasit gens nostra fretum, pervaditur aer, |
| 282 | Ut capiantur aves ex nulla parte nocentes. |
| 283 | Quae natura negat, per nos elementa petuntur: |
| 284 | Per pelagus celebratur iter: seiunctus ab undis |
| 285 | Navigat, audaces quatiens super aequora remos. |
| 286 | Parva putant homines fluctus transire nocentes, |
| 287 | Insuper armati medias grassantur in undas; |
| 288 | Sollicitat glaucumque fretum mucrone cruento, |
| 289 | Et bellum ignotis transfert manus hospita terris. |
| 290 | Non sat erat, terrae tolerant quod bella cruenta, |
| 291 | Ut vel finitimus tantum produceret hostes. |
| 292 | Impatiens armata manus cur tela propinquis |
| 293 | Implicitant, peraguntque (nefas) civilia bella. |
| 294 | Nec solum civile sat est, socerosque, patresque, |
| 295 | Germanosque petunt saevo certamine fratres. |
| 296 | Nec modo tentatur noviter; primordia mundi |
| 297 | Horrendum doluere nefas, hominemque secundum |
| 298 | Conspexere pii perfusum sanguine fratris. |
| 299 | Gessit id impietas, cum primum conditur orbis, |
| 300 | Et quasi lex fuerit, miserum sic venit in usum. |
| 301 | Faucibus oblisis cadit a latrone viator. |
| 302 | Quid fur nocturnus pravo velatus in actu, |
| 303 | Ne capiatur, agat, ferro comitante per umbras, |
| 304 | Multorum nos saeva docent exempla priorum. |
| 305 | Quid quod adulterium dulces male venit in usus? |
| 306 | Incestique nefas agitat plectenda libido? |
| 307 | Invadunt plures alieni caespitis agros, |
| 308 | Et domibus iunxere domos non iure modesto, |
| 309 | Ac promissa fides non custoditur amico. |
| 310 | Nobilium plures decepti fraude clientes, |
| 311 | Canities despecta senum, laesique parentes. |
| 312 | Iam genitos utinam tantum fera dextra feriret |
| 313 | Et tantum parvis fecisset culpa reatum. |
| 314 | Et necdum natos properant in ventre ferire; |
| 315 | Externos, pariterque suos furit impia mater |
| 316 | Conceptus damnare, sui nec cura pericli est. |
| 317 | Quae bibit impietas truculenta impune venenum? |
| 318 | Repperit hoc quis grande nefas, ut non sibi mortem |
| 319 | Hauriat hoc quaecunque bibit? Minus ecce noverca |
| 320 | Audet in externos genitos, quam mater agit rem. |
| 321 | Dextra novercalis iam natos mittit ad umbras, |
| 322 | Ante mori genitrix, quam nasci, pignora cogit. |
| 323 | Ne mala sufficerent, faciunt peiora nocentes. |
| 324 | Mortua quin etiam non linquunt membra quieti, |
| 325 | Sollicitant animas mortis iam lege quietas |
| 326 | Cantibus infaustis, herbis, atque arte nefanda, |
| 327 | Et responsa petunt tenebris de voce sepulcri, |
| 328 | Ut cantavit agens animam in pythone prophetae |
| 329 | Infelix Saul. Cur non graviora mereri |
| 330 | Omnia debuimus, qui sic peccamus inique? |
| 331 | Sol, lux, clara dies, luna, stellaeque micantes, |
| 332 | Vel quaecunque Deo famulantur sidera magno, |
| 333 | Militia praeclara poli, vel pontus, et aer, |
| 334 | Et tellus accepta Dei praecepta reservant, |
| 335 | Ac devota pie per saecula mille morantur, |
| 336 | Nec tam longa movet diversi temporis aetas, |
| 337 | Ut legem servare negent, aut tempora mutent |
| 338 | Contra iura Dei, contra praecepta Tonantis |
| 339 | Splendet sole dies, illustrat Cynthia noctes, |
| 340 | Et quasi gemmatum distinguunt sidera coelum, |
| 341 | Aestuat undosum pelagus, ceu fluctibus astra |
| 342 | Impetat, et terram spumis operire minatur. |
| 343 | Nec tamen egreditur transgresso limite punctum: |
| 344 | In sua regna furens confringitur, et redit in se |
| 345 | Aestus, et unda maris, validus licet excitet aequor |
| 346 | Ventus, et insani feriant sub littora fluctus; |
| 347 | Pendula caeruleum non audet scindere tellus |
| 348 | Invasura fretum, tantum contenta moratur |
| 349 | Tramite iuncta suo, ripis mirantibus aequor, |
| 350 | In cumulos, montesque videns insurgere fluctus: |
| 351 | Nec pavet, invaditque, nec illa invaditur undis. |
| 352 | Est homo grande malum, legis transgressor, et audax, |
| 353 | Criminis inventor, scelerumque repertor, et auctor, |
| 354 | Immemor auctoris, mortis dux, germinis Evae, |
| 355 | Oblitusque sui patris, inimicus, et hostis |
| 356 | Omnibus, atque suus, solus sub tempore parvo |
| 357 | Transgreditur praecepta Dei: scelerata propago |
| 358 | Nascitur, ex fonte sceleris genus omne meamus, |
| 359 | Ex primo quicunque sumus nunc usque creati, |
| 360 | Non pietas, non ira Dei nos ulla coercet. |
| 361 | Saecula quod fuerant transacta ad tempora Noe, |
| 362 | Et scelus assiduum, vel saeva piacula mundus |
| 363 | Adderet, et nullus hominum retineret honestum, |
| 364 | Nec tamen ulla simul processit poena reorum, |
| 365 | Inde gigantaea moles praesumpta rebellat, |
| 366 | Sacrilega cervice tumens, quodcunque valebat, |
| 367 | Aut poterat, stolido sibi demens arrogat ausu, |
| 368 | Nil reputando Deo, per quem valet omne, quod exstat. |
| 369 | Despexit Dominum velut insuperabilis audax |
| 370 | Terrigena proles, meruitque infanda propago |
| 371 | Naufragium terrestre pati, dum littora nusquam |
| 372 | Terra, licet distenta, daret, quod flumina pontus |
| 373 | Obrueret, pontumque nocens absconderet imber, |
| 374 | Cum moribunda fretis silvestria cuncta natarent, |
| 375 | Et genus aequoreum pascens in montibus altis, |
| 376 | Ac pariter pelagus vastas gestiret in auras, |
| 377 | Agmina cum volucrum, quae protulit, unda necaret. |
| 378 | Cum grege nat per rura lupus, venator, et ursus |
| 379 | Mergitur, et nullos metuunt armenta leones. |
| 380 | Nam pavor unus erat, totum sors mortis habebat, |
| 381 | Nec qui fieret, erat, cunctos mors una tenebat. |
| 382 | Et solum emergens divino condita iussu |
| 383 | Enatat inter aquas cum mundi civibus arca, |
| 384 | Conceptu paritura simul iuvenesque, senesque, |
| 385 | Et pueros, matresque pias, tenerasque puellas. |
| 386 | Una dies produxit avum, serosque nepotes. |
| 387 | Excepit pariter tellus natosque, patresque, |
| 388 | Aequaevosque facit diversi temporis ortus. |
| 389 | Non homines tantum fecundior arca refundit. |
| 390 | Pace quidem modico ditata est tempore terra: |
| 391 | Nam postquam pelagi cecidit tumor, unda resedit, |
| 392 | Diluviumque nocens alta suscepit abyssus, |
| 393 | Littora nudantur, montes, mare, flumina, silvae, |
| 394 | Apparent fontes, paulatimque arida tellus |
| 395 | Redditur, et redeunt cunctis iraeque, metusque |
| 396 | Iam tecta tellure feris gregibusque, avibusque. |
| 397 | Impia gens hominum scelerum mox vota resumit, |
| 398 | Et facinus reparare cupit; ne perderet usum |
| 399 | Criminis illuvies, et tanquam damna subiret, |
| 400 | Sic haerent delicta malis grassante reatu, |
| 401 | Sic passim redeunt ad saeva piacula mores, |
| 402 | Pertulit et stadium princeps impune vagari, |
| 403 | Ut revocarentur sociati crimine multo. |
| 404 | Sed postquam in peius hominum procedere vidit |
| 405 | Pessima vota Deus, rursus ne perderet orbem, |
| 406 | Aut impune reos passim dimitteret omnes, |
| 407 | Eligit e cunctis, quos plus peccare videbat, |
| 408 | Supplicio censura Dei super astra coacta. |
| 409 | Et quia diluvium iam non dabit unda secundum, |
| 410 | Sulphureas his fundit aquas, nigrumque bitumen |
| 411 | Compluit, et flammis ultricibus imber adussit |
| 412 | Quinque cremans urbes, populos, et moenia damnat, |
| 413 | Ignibus aethereis succiso caespite cocto. |
| 414 | Pinguis et in cineres putrescit gleba soluta |
| 415 | Nos sumus auctores nostris, heu! cladibus omnes, |
| 416 | Pauperiem, gemitus, mortem, tormenta, dolores |
| 417 | Nos nobis facimus peccando sponte maligne. |
| 418 | Segregat Omnipotens merita pro moribus orbis, |
| 419 | Non sociant poenae, quos non iunxere reatus. |
| 420 | Loth iustus, famulusque Dei, sine fraude, fidelis, |
| 421 | Inter tot scelerum turbas pius unus, et insons |
| 422 | Eripitur de morte truci sine crimine visus, |
| 423 | Et servatus abit vitae melioris amator, |
| 424 | Qualiter ereptus Noe servatur in arca |
| 425 | Nec generale malum sensit specialior hospes. |
| 426 | Tot gens nostra malis nondum correpta vel audet |
| 427 | Criminibus laxare fores sine fronte pudoris, |
| 428 | Supplicia et scelerum non damnat prava, sed auget. |
| 429 | Hinc obscena fames, morbi, mors, luctus, egestas, |
| 430 | Taedia, bella, lues, clades, iactura, labores. |
| 431 | Nam sic factus homo fuerat, primordia nostra, |
| 432 | Ut volucres; pascendus erat sine clade laboris, |
| 433 | Vomere non terram proscinderet, atque ligone, |
| 434 | Non peregrina vagus rapidis deposceret undis, |
| 435 | Committens animam ventis, et fluctibus audax, |
| 436 | Sponte parans fructum, vinum et de fontibus uvae |
| 437 | In morem fluvialis aquae; longaeva liquores |
| 438 | Semper oliva virens, certo non tempore ferret, |
| 439 | Mella darent vepres, sentis sudaret amomum, |
| 440 | Omnis ager pigmenta daret vernantibus herbis, |
| 441 | Et rosulas proferret hiems, servaret et aestas |
| 442 | Lilia purpurea, flos omnis staret odore, |
| 443 | Nec marceret honos violae pallore decenti, |
| 444 | Non niger, aut albus tantum color esset in agnis, |
| 445 | Sed rubicunda daret pretiosus vellera sandix, |
| 446 | Lanigeras vestiret oves et muricis ostrum, |
| 447 | Fabula certa foret Phrixei velleris aurum, |
| 448 | Famam scenarum verax narratio ferret |
| 449 | Per populos, certamque fidem sine crimine tanto. |
| 450 | Viscera non terrae tantum pretiosa metallum |
| 451 | Servarent abstrusa nimis, nec gemma lateret; |
| 452 | Omnia sed passim facies telluris haberet, |
| 453 | Omnibus in terris regio non indiga mercis, |
| 454 | Vilior illa foret populis, portantibus euris. |
| 455 | At nunc plectibiles humanae mentis ubique |
| 456 | Dulcia subducunt mores, et amara ministrant. |
| 457 | Forsitan opponant homines delicta fatendo, |
| 458 | Angelicum peccasse genus, quod purior aer, |
| 459 | Et super astra polus, vel coeli regna tenebant. |
| 460 | Ante tribunal erant, ubi casta, et sancta viderent |
| 461 | Corporis expertes terreni ponderis omnes: |
| 462 | Et sic error eos tenuit, crimenque nefandum. |
| 463 | Quid homines miseri, fragili sub tegmine carnis |
| 464 | Captivos quos membra tenent, et corporis usus? |
| 465 | Sic vobis responsa dabo: Quid culpa aliena |
| 466 | Obiicitur? purgare potest, quod gessit iniquus, |
| 467 | Alterius quodcunque nefas? scelus omne peractum |
| 468 | Respicit auctorem, socios, cunctosque ministros |
| 469 | Implicat, et solos facinus, quos inquinat, urget. |
| 470 | Inde magis mens nostra rea est, quod poena secuta est |
| 471 | Coelestes famulos, his nec gravis ira pepercit. |
| 472 | Sideris innumeri cecidit pars tertia coelo, |
| 473 | Cum duce pulsa suo; superum vindicta coercet |
| 474 | Agmina coelicolum, pereuntia clade perenni. |
| 475 | Militiae pars tanta poli districta sine usu |
| 476 | Debuerat nostros ultro compescere mores: |
| 477 | Et tamen in nobis nullus timor exstitit unquam. |
| 478 | Quis canis allatret, vibices si ora leonis, |
| 479 | Colla, caputque ferant, et sanguine fulva rubescant? |
| 480 | An solis pereunte die, simul obiice terra, |
| 481 | Sidera despiciant umbram, qua cuncta teguntur, |
| 482 | Et superare putent crassas tenui igne tenebras? |
| 483 | Aut sitiente freto iactet se pellere rivus, |
| 484 | Quam nec magna sitim possunt sedare fluenta |
| 485 | Gurgitis aequorei, cunctus si fluctuet amnis? |
| 486 | Sed quia coelestis pietas veniale minatur, |
| 487 | Plusque coruscantes flammas, quam fulmina vibrat, |
| 488 | Aut si fulmen habet, montes, et culmina tangit, |
| 489 | Arboribusque caput, cedros, celsasque cupressos, |
| 490 | Ut terrore domet potius, quam clade profanos, |
| 491 | Est nobis contemptus atrox, animusque nocendi |
| 492 | Omnibus est nobis: pietas tamen alma Parentis |
| 493 | Indulgere volens cilo, quam punire parata, |
| 494 | Misit ab arce pium coeli per sidera Christum, |
| 495 | Qui virtute sua serpentis frangeret artes, |
| 496 | Per vexilla crucis hostis populando cohortes, |
| 497 | Praecipiti iactu quas celsa palatia coeli |
| 498 | Exsilio trusere gravi sub perpete culpa. |
| 499 | Expavit Iudaea Deum post viscera matris |
| 500 | Maxima tot populis dantem miracula Christum. |
| 501 | Invida continuo, semet laesura, profanam |
| 502 | Sacrilega tenet arte viam livoris iniqui, |
| 503 | Et quaerit peritura dolos, quibus improba perdat |
| 504 | Insontem, sanctum rea, noxia, callida, fallax. |
| 505 | Et pretium dat turba: Dei commercia fiunt, |
| 506 | Discipulo vendente suo, funesta duobus. |
| 507 | Venditor infelix, sed non felicior emptor, |
| 508 | Pars pretium perdit, perdit pars altera mercem. |
| 509 | Proficit in nobis, qui non contraximus, emptus: |
| 510 | Sanguine distracti maculatur venditor, emptor, |
| 511 | Quo meus nostra sacri mundabitur imbre cruoris. |
| 512 | Ah scelus atque nefas! insontem turba reorum |
| 513 | Supplicio, quo digna fuit, cruce, verbere, ferro |
| 514 | Affligit, lethique vias, et limina mortis |
| 515 | Ingerit aeterno, cui lex ab origine mundi |
| 516 | Nec fuit initium nasci, nec finis obisse. |
| 517 | Ergo salutaris quod passio membra peremit, |
| 518 | Fecit abire diem, solis restantibus horis, |
| 519 | Et noctem sub luce dedit, rediere tenebrae, |
| 520 | Sed sine more suo, violata lege polorum. |
| 521 | Tum niger axis erat, quem lurida palla tegebat, |
| 522 | Candida sanguineum monstravit luna ruborem, |
| 523 | Cardine sub gemino nox importuna pependit, |
| 524 | Et planxit natura Deum, monumenta piorum |
| 525 | Clausa patent, plures mundo rediere sepulti, |
| 526 | Et vitam mors ipsa dedit; dum vita perennis |
| 527 | Limina mortis adit, Stygii tremuere ministri, |
| 528 | Effugiunt tormenta reos, in vita pepercit |
| 529 | Tortorum metuenda manus, lux funditur umbris, |
| 530 | Descensum comitata Dei, simul orbe fugata. |
| 531 | Tartarus infelix nunquam satiabilis umbris, |
| 532 | Et solitus gaudere neci, turbatur amare, |
| 533 | Et supplex augmenta dolet, nam damna futura |
| 534 | Haec augmenta dabant; animas, quas claustra tenebant |
| 535 | Carceris aeterni, redituras lucis ad usus |
| 536 | Infremit, et legem violari deflet Averni. |
| 537 | Luminis impatiens, ut iam remearet ad auras |
| 538 | Aethereas, orat Dominum, regemque polorum, |
| 539 | Ne gravet omnem Hecaten iubar insuperabile Christus; |
| 540 | Aut spoliet toto nigros simul agmine manes, |
| 541 | Ad superos revocans animas virtute parentis. |
| 542 | Tertius interea processit lucifer astris |
| 543 | Oceano splendente die, redit almus ab umbris |
| 544 | Rex reduci vita, magna comitante caterva. |
| 545 | Discipuli reducem laeti videre magistrum. |
| 546 | Inde reversus habere petit sua regna triumphans, |
| 547 | Dexter in arce sedens, consors genitoris amatus; |
| 548 | Iudicio venturus erit post saecla futuro |
| 549 | Reddere mercedem cunctis, quam quisque meretur, |
| 550 | Ad dextram, laevamque iubens astare catervas, |
| 551 | Exigit ut meritum vitae pravaeque, bonaeque. |
| 552 | Si scelus est, et grande nefas tempsisse potentem, |
| 553 | Factorem temerasse suum quod crimen habetur? |
| 554 | Et tamen indultor mansit post funera carnis, |
| 555 | Poeniteat si forte reos, clementius audit, |
| 556 | Datque repente pius veniam, donatque reatum. |
| 557 | Iuda miser veniam si vel speraret, haberet: |
| 558 | Sed memor infandae tamen et sine nomine culpae |
| 559 | Credidit infelix nihil iam veniale mereri, |
| 560 | Iudicioque suo veniae subtractus abivit. |
| 561 | Redditur argentum, scelerata ad colla pependit, |
| 562 | Vix tandem iustus, nam nec permansit avarus, |
| 563 | Suspensus obiit, se mox ultore severo. |
| 564 | Vincula rumpuntur, cecidit, crepuitque cadaver, |
| 565 | Viscera fusa fluunt, hinc cor crudele patescit, |
| 566 | Funestatque diem de corpore tabe madenti. |
| 567 | Legimus, innumeras veniam meruisse catervas |
| 568 | Iudaea de gente reas, mortisque ministros |
| 569 | Optima perpetuae sumpsisse haec munera vitae, |
| 570 | Quorum Paulus erat caput exstans grande malorum: |
| 571 | Et tamen ipse fuit legis post crimina doctor; |
| 572 | Martyrium Stephano qui fecerat, inde recepit, |
| 573 | Et meruit plenam, quam contulit ante, coronam, |
| 574 | In se vera Dei confirmans verba probavit: |
| 575 | Hoc patietur homo, quod quisquam fecerit ulli. |
| 576 | Sed bonus excepit, quod tunc male fecit iniquus, |
| 577 | Quod populos, gentesque docens convertit eundo |
| 578 | Per mare, per terras, ut Christi nomen adorent, |
| 579 | Gentilesque deos, et cordibus idola pellant, |
| 580 | Mars cadat ex animo, pereant Saturnus et Arcas |
| 581 | Iuppiter, atque Venus, Titania, Iuno, Cupido, |
| 582 | Vel quicunque dii ficti sermone vetusto |
| 583 | Credantur nil posse, simul nihil esse probentur. |
| 584 | Solus ubique Deus, rerum fons, conditor, et spes, |
| 585 | Idem semper eris, quod et es, quod et ante fuisti, |
| 586 | Nil addens, minuensve tibi crescentibus annis. |
| 587 | Tempora mutantur, te nunquam saecula mutant, |
| 588 | Qualem prima dies, talem simul ultima noscet. |
| 589 | Cum te non caperent coeli, terraeque, fretumque, |
| 590 | Aeris et spatium, modico te corde reponis |
| 591 | Pectoris humani, conceptus mente fideli. |
| 592 | Exaudis, quod lingua tacet sub corde loquaci, |
| 593 | Ante futura vides, penes et te nulla futura, |
| 594 | Sint licet, Omnipotens, praesentia cuncta videntur, |
| 595 | Aut transacta magis nobis ventura creantur. |
| 596 | Sic peccaturos homines tu Spiritus auctor |
| 597 | Ante videns primum medicinam, sancte, parasti, |
| 598 | Quam faceres hominem: indulgentia prompta reatum |
| 599 | Praevenit, et facinus venia praecedit iniquum. |
| 600 | Christus enim datus est nobis, spes una salutis, |
| 601 | Qui nostra hic peccata lavet pius amne cruoris: |
| 602 | Et licet ipse ferat maculas et crimina nostra, |
| 603 | Immaculatus adest tamen agnus, et unicus haeres |
| 604 | Semper viventis, semper victurus et ipse. |
| 605 | Largitur peccata reis sine voce rogatus |
| 606 | Pectoris affectu, secreta mente, fide, spe. |
| 607 | Cum sit ubique Deus, semper praestare paratus, |
| 608 | Tardius accipimus heu! nostro corde morati. |
| 609 | Oderunt pia vota moras, festinus adoptat, |
| 610 | Ut praestet, si quae nos purget causa morandi. |
| 611 | Arbitrio posuit clemens Deus omnia nostro, |
| 612 | Libera mens hominum est peccare, aut vivere sancte, |
| 613 | Libera vota dedit, quando sperare velimus, |
| 614 | Credere si placeat, facile est nam posse mereri. |
| 615 | Credidit Abraham, Dominoque est factus amicus. |
| 616 | Confectus senio, membris marcentibus aevo, |
| 617 | Inter avos atavosque fuit, sed prolis egenus, |
| 618 | (Haud soboles Ismael erat) frustraque maritus |
| 619 | Officii genitoris iners; algente vapore |
| 620 | Germinis exstinctus cecidit genitalibus ignis, |
| 621 | Et fecundus amor, quem iam subduxerat aetas. |
| 622 | Nec solus steriles retinebat marcidus artus. |
| 623 | Femina deterius praemortua membra trahebat |
| 624 | Spes generis recidens, et vis materna peracta. |
| 625 | Augebat spem sola fides, praesumptio simplex. |
| 626 | Frigida progeniem senibus natura negarat. |
| 627 | Flebile coniugii portabant nomen inane, |
| 628 | Spes tantum iuvenilis erat, crescentibus annis. |
| 629 | Affuit his prolem spondens cum gente nepotum. |
| 630 | Non hos certa fides, nec spes incerta fefellit. |
| 631 | Fecundus per membra vapor discurrit utrique, |
| 632 | Dulcior et gelidis irrepsit flamma medullis, |
| 633 | Miranturque senes redivivo fomite venas |
| 634 | In sobolem caluisse suas: animatus anhelat. |
| 635 | Inter membra puer vinctus compagibus arctis. |
| 636 | Intumuere sinus rugis pereuntibus alvi, |
| 637 | Dum tantum sit mater anus paritura prophetam: |
| 638 | Et sterilis, fecunda parens miratur, et haeret, |
| 639 | Sic uterum crevisse suum, tenerasque puellas |
| 640 | Consulit, et trepidans tanquam nova nupta requirit. |
| 641 | Saepe verecundos faciunt nova gaudia vultus. |
| 642 | Fructus honestatis datus est de ventre pudoris. |
| 643 | Sic licet unius genitor post saecla creati, |
| 644 | Gentibus et populis tamen est pater unus origo. |
| 645 | Omnis arena maris, vel flammea sidera coeli |
| 646 | Aequantur numero benedicti germinis apte. |
| 647 | Nam cui terra datur, et coeli sancta parantur, |
| 648 | Rectius aequatis geminis hinc inde elementis. |
| 649 | Sara, socerque simul Dominum petiere rogantes, |
| 650 | Illa virum meruit stabilem post funera septem, |
| 651 | Hic visum, fugiunt cum paupertate tenebrae, |
| 652 | Et gemino capit orbe diem, reducesque sereno |
| 653 | Lumine sunt acies post nubila crassa micantes. |
| 654 | David adulterii facinus homicida peregit, |
| 655 | Sed scelus agnoscens culpas impune fatetur, |
| 656 | Sic reus et veniam sceleri sub voce meretur |
| 657 | Credulus, et Domini famulus post, atque fidelis, |
| 658 | Attestante Deo, coelesti voce vocatus, |
| 659 | In tantum ut regem faceret post crimina natum |
| 660 | Ex eadem muliere virum, cui tempore partus |
| 661 | Omnia concessit merito genitoris amati. |
| 662 | Fleverat Ezechias: sub puncto temporis uno, |
| 663 | Et prece primori vitam, et tria lustra meretur. |
| 664 | Murmure sub tacito sterilem defleverat Anna |
| 665 | Materiem; fecunda redit per vota priora, |
| 666 | Et non est ultra vox exspectata secunda. |
| 667 | Hi solas fudere preces, ieiunia nulla, |
| 668 | Nam nec tempus erat longum, quo vota piarent, |
| 669 | Cum nec plena fuit cunctis poscentibus hora, |
| 670 | Qua votum meruere suum pietate Tonantis |
| 671 | Quod vetus, atque novum duo Testamenta loquuntur, |
| 672 | Millia tot subito veniam meruisse reorum, |
| 673 | Pro quibus una semel vox est, aut nulla precata. |
| 674 | Exegit quid plena fides, et credula, dixi. |
| 675 | Quid non credentes mereantur, dicere cura est. |
| 676 | Incurrit culpam sancti pater ille Ioannis, |
| 677 | Pontificis loca sacra tenens, magnusque, sacerdos, |
| 678 | Credere cunctatus Domini promissa Tonantis, |
| 679 | Angelico senior monitus sermone repente. |
| 680 | Mox vindicta datur per longa silentia linguae, |
| 681 | Donec ventris onus bis quinis mensibus actis |
| 682 | Fundatur de ventre puer sub sorte beata. |
| 683 | Tu, Deus omnipotens, rerum coelestis origo, |
| 684 | Tu pius, et clemens, et consolator haberis, |
| 685 | Tempore tristitiae maior defensio pressis. |
| 686 | Erigit elisos, relevat tua dextra iacentes, |
| 687 | Confovet abiectos, et semper pascit egentes, |
| 688 | Pocula larga parans sitientibus alma ministrat. |
| 689 | Nescius irarum monitis, non clade coerces |
| 690 | Peccatum, sine clade reos clementior audis |
| 691 | Ante preces, veniaque iuvas; non ira furorem |
| 692 | Excitat, ut iubeas vel iuste occidere sontes. |
| 693 | Plus pius es quam iustus: agis non ergo severus, |
| 694 | Errantes punis, sed mitis corrigis omnes |
| 695 | Sub pietate bonus, poenae cessante flagello. |
| 696 | Et quoties commotus eris, placidissimus exstas, |
| 697 | Nil immite iubens, levis est sententia coeli: |
| 698 | Rex pie, supplicium cunctis revocabile dictas, |
| 699 | Ut, si peccantes agnoscant corde reatus, |
| 700 | Et damnent meliore animo delicta priora, |
| 701 | Sint, quibus ignoscas, sed non semel ista relaxas, |
| 702 | Saepius indulgens, ostendens limina mortis, |
| 703 | Et revocans a morte truci, quos culpa premebat |
| 704 | Faucibus inferni raptas inducere formas. |
| 705 | Hi soli pereunt, semper quos esse profanos |
| 706 | Constiterit, sine fine mali peccare volentes. |
| 707 | Criminis et poenae limes semel unus habetur. |
| 708 | Et poteras servare malos pius usque senectam, |
| 709 | Ut damnare simul horrenda piacula nossent, |
| 710 | Et veniam sperare tuam, sed maior habetur |
| 711 | Hic ratio, nam impune diu peccare nocentum |
| 712 | Si fuerit permissa manus, turbata repente |
| 713 | Mens insontis erit, mox poenitet esse modestum, |
| 714 | Optaturque nefas, et plus pia turba nocetur, |
| 715 | Improba quam rabies, atque improba vota fatigant. |
| 716 | Quid quod et erranti mora non brevis esse probatur, |
| 717 | Servaturque diu veniae, si desinat audax |
| 718 | Illicitum tentare nefas? nam gaudia coelo |
| 719 | Conversus dat quisque reus; sibi quisque medelas |
| 720 | Arbitretur homo, culpas sub voce relinquit. |
| 721 | Vox tua cum sileat, tua sed sententia clamat. |
| 722 | Erigis oppressos humiles, sternisque superbos, |
| 723 | Tu captivorum rumpendo noxia vincla, |
| 724 | Colla levas attrita iugis cervice soluta, |
| 725 | Et proceres servire facis, famulosque iubere, |
| 726 | Paupertate, iubes, opulentos turpis egestas |
| 727 | Urgeat, et ditas opibus bene largus egentes. |
| 728 | Ima levas, et celsa premis, praesumpta coercens |
| 729 | Atteris, et tenues adiecto robore firmas, |
| 730 | Iura potestatis retinens sub nomine vero, |
| 731 | Solus enim Dominus, Dominum qui non habet, exstat; |
| 732 | Vel cui cuncta patent, per quem sunt omnia, quot sunt, |
| 733 | Et transacta simul, quae sunt quandoque futura. |
| 734 | Qui dedit elysios iustis, et tartara pravis, |
| 735 | Qui placidis, saevisque iubet procedere solem, |
| 736 | Et lunam, stellasque vagas, et sidera cuncta, |
| 737 | Imperat et pluvias nullo discrimine fundi. |
| 738 | Nec ratione caret pietas generaliter una, |
| 739 | Mercedem iustis, iniustis munera nobis |
| 740 | Prorogat, ut vel sic nos convertamur ad illum. |
| 741 | Illectos donis, non poenis mutat adactos. |
| 742 | Exspectat pia vota Deus, non thura requirit, |
| 743 | Victima sola placet purgatae mentis honestas. |
| 744 | Nec tamen expensis, sed puro corde litandus. |
| 745 | Pectore contritos, genibus cum pectore flexos, |
| 746 | Suppliciterque suos pandentes fletibus actus |
| 747 | Exaudit: nam si quis erit miseratus egentis, |
| 748 | Texerit et nudos, inopes defenderit, insons, |
| 749 | Contentusque suis, alienis non inhiarit, |
| 750 | Si impetrare velit, velut impetrare meretur, |
| 751 | Effectus faciles oratio pura reportat, |
| 752 | Quam non impugnat cuiusque precatio tristis. |
| 753 | Et fortasse iuvat pauper, peccata relaxat |
| 754 | Pastus et indutus, viduae, pupillus et aeger, |
| 755 | Et defensus inops plus, quam scis, quaerere possunt. |
| 756 | Vestibus, expensis, epulis de more Tabitha |
| 757 | Expendebat opes, miseris alimenta ministrans. |
| 758 | Nunquid ad annorum numerum cuicunque modesta |
| 759 | Addidit, et vitam longum produxit in aevum? |
| 760 | Et meruit tamen ipsa iacens post funera vitam |
| 761 | Amissam reparare suam, testantibus illis, |
| 762 | Queis proprias fundebat opes miserata rogantum. |
| 763 | Petrus enim medicus fuerat, medicina catervae |
| 764 | Paupertatis erant; coelis extorsit egestas, |
| 765 | Quod voluit. Nos turba rapax calcamus egenos, |
| 766 | Conferimusque nihil: forsan spoliamus avari |
| 767 | Pauperiem, si forte ferat quodcunque decorum, |
| 768 | Exspectamus adhuc, det pauper xenia nobis, |
| 769 | Afferat et praedam potius: de nobile pauper |
| 770 | Iam modo dives eget, cui confert indiga dextra, |
| 771 | Non sibi mendicans, quod divitis usibus addit |
| 772 | Quidquid agamus ad haec sceleris, fraudisque, dolique |
| 773 | Supplicio dignum, differt punire benignus, |
| 774 | Ut, si poeniteat, magis indulgere paratus; |
| 775 | Qui facit angelicas flamma crepitare cohortes. |
| 776 | Nam pia turba Dei sunt spiritus igneus omnis: |
| 777 | Quamvis ipse Deus se prodidit igne loquaci, |
| 778 | Cum iubar ignitum Domini rubus asper haberet, |
| 779 | Et lacrymas populi pro libertate gementis |
| 780 | Diceret ante suum Deus ascendisse tribunal. |
| 781 | Se tamen asseruit sublimibus alma potestas |
| 782 | Descendisse polis, ut quae captiva iacebat, |
| 783 | Litera turba foret, domini victura superstes. |
| 784 | Mox sua promissor perfecit verba fidelis, |
| 785 | Excussoque iugo deduxit per mare Rubrum, |
| 786 | Candida dux fuerat nubes, flammaeque columna; |
| 787 | Fluctibus aequoreis gemina de parte ligatis, |
| 788 | In scopulum pelagi iam non latrantibus undis, |
| 789 | Transierat salsos ponti sine remige fluctus, |
| 790 | Et pedibus siccis iter est navale peractum. |
| 791 | Laudavere Deum populus de morte natantum, |
| 792 | Sexus uterque Deo magnis in laude choreis |
| 793 | Certatim resonant, et palmis tympana pulsant, |
| 794 | Et celebrant, vincente Deo, saltando triumphum. |
| 795 | Non gladiis, iaculisque datis, missisve sagittis |
| 796 | Gens oppressa perit; sed tantum surgere iussa |
| 797 | Arma elementa Deo, nullum fusura cruorem; |
| 798 | Et tamen innumeras faciunt sine sanguine mortes. |
| 799 | Una eademque die populis datur ecce duobus |
| 800 | Ira furens, pietasque simul: sine nubibus ullis |
| 801 | Diluvio periere gravi, splendente sereno. |
| 802 | Omnibus ostendit Domini sententia lata, |
| 803 | Quid peccata creent, quid iusti vita meretur, |
| 804 | Quid bona simplicitas, quid noxia vota reportent, |
| 805 | Quid pius, aut humilis, quid et impius, atque superbus, |
| 806 | Quid ferus, aut mitis, quid clemens, quidve cruentus, |
| 807 | Dapsilis, et largus, quid praedo, aut raptor avarus. |
| 808 | Agmina condemnant mores, atque agmina purgant. |