Hieronymus, Commentarii, in Zachariam, 1, Caput II
| 1 | (Vers. 1, 2.) Et levavi oculos meos, et vidi: et ecce vir, et in manu eius funiculus mensorum. Et dixi: Quo tu vadis? Et dixit ad me, ut metiar Ierusalem, et videam quanta sit latitudo eius, et quanta longitudo eius [Al. altitudo illius]. LXX: Et levavi oculos meos, et vidi: et ecce vir, et in manu eius funiculus geometrae, et dixi ad eum: Quo tu vadis? Et dixit ad me, ut dimetiar Ierusalem, et videam quanta sit latitudo eius, et quanta longitudo. Qui prius oculis elevatis in quatuor cornibus tristia viderat, nunc rursum oculos levat, ut videat virum, de quo scriptum est: Ecce vir, Oriens nomen eius [Zach. VI, 12]; de quo et supra legimus: Et ecce vir ascendens super equum rufum, et stabat inter myrteta quae erant in profundo, sive, inter montes umbrosos [Zach. I, 8]. Et de quo Pater loquitur: Hic aedificavit civitatem meam [Heb. XI], cuius artifex et conditor, Deus est. |
| 2 | Hic et ab Ezechiele cernitur, habens funiculum in manu, et calamum ad mensuram cubiti virilis, ut metiatur Ierusalem, cuius descriptionem, id est, latitudinem, et longitudinem, idem propheta mystico sermone prosequitur [Ezech. XL]. Quidam putant hoc ex parte completum sub Zorobabel, et Iesu, et Esdra, et Nehemia, et caeteris ducibus sive regibus, qui usque ad adventum Domini Salvatoris populum rexerunt Israel. |
| 3 | Alii vero, et maxime Iudaei in mille annorum regno interpretantur, corporales corporalia requirentes. Nostrorum autem plerique referunt ad coelestem Ierusalem, et hanc dicunt iterum exstruendam, quae ruina animarum peccatricum fuerat destituta. Hoc haeretici suspicentur. Caeterum nos montem Sion, et matrem primitivorum atque sanctorum interpretemur Ecclesiam, quae aedificata est in passione Domini et resurrectione, et quotidie aedificatur ab eo qui novit mensuras, et merita singulorum. |
| 4 | Quod de Ecclesia diximus, potest et de animabus accipi credentium, quae quotidie aedificantur a Domino, et cernunt pacem eius quae apostolis est relicta. |
| 5 | (Vers. 4 seqq.) Et ecce angelus qui loquebatur in me, egrediebatur; et angelus alius egrediebatur in occursum eius, et dixit ad eum: Curre, loquere ad puerum istum, dicens: Absque muro habitabitur Ierusalem, prae multitudine hominum et iumentorum in medio eius. Et ego ero ei, ait Dominus, murus ignis in circuitu, et in gloria ero in medio eius. LXX: Et ecce angelus qui loquebatur in me stabat, et angelus alius egrediebatur in occursum eius, et dixit ad eum dicens: Curre et loquere adolescentulo illi, dicens: Frugifera habitabitur Ierusalem a multitudine hominum et iumentorum in medio eius. |
| 6 | Et ego ero illi, dicit Dominus, murus ignis in circuitu, et in gloriam ero in medio eius. Angelum qui loquebatur in propheta, et stabat, sive ut in Hebraico legitur, egrediebatur, hoc enim significat IASA, Hebraei Michaelem putant. Et alterum angelum qui egrediebatur et veniebat in occursum eius, Gabrielem suspicantur, qui loquitur ad Michaelem, ut loquatur prophetae, quantam rerum omnium abundantiam, et multitudinem hominum, et iumentorum, firmitatemque murorum habitura sit Ierusalem, quae in praesentiarum usque ad favillam, et cineres videatur esse destructa. |
| 7 | Nos autem iuxta spiritualem sensum, haec omnia interpretemur in Ecclesia, quae absque muro, sive ut Septuaginta transtulerunt, κατάκαρπος, id est, frugum omnium abundantia habitetur, et habeat multitudinem hominum, ac iumentorum, et Dominus ignis sit in circuitu eius, et ipse in medio illius versetur in gloria. Ista est civitas de qua alibi legimus: Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei [Ps. LXXXVI, 2]. Et rursum: Magnus Dominus et laudabilis nimis, in civitate Dei nostri, in monte sancto eius [Ps. VII, 1]. In hac quicumque habitat, dicere potest: Ego autem sicut oliva frugifera in domo Dei [Ps. LI, 10]. Et: Dominus regit me, et nihil mihi deerit: in loco pascuae ibi me collocavit. |
| 8 | Super aquas refectionis educavit me [Ps. XXII, 1]. Et habitabitur, inquit, Ierusalem prae multitudine hominum et iumentorum absque muro, sive frugum omnium abundantia. Quidam, homines et iumenta duos populos interpretantur, Iudaeorum atque Gentilium, quod illi qui in Lege versati venerint ad fidem Christi, homines appellati sint: nos autem qui post idololatriam quasi in deserto Legis et solitudine fuimus prophetarum, et eius recepimus passionem, iumenta dici debeamus. |
| 9 | Alii autem rationabiles quosque et Scripturarum eruditos scientia, homines intelligi volunt: iumenta vero simplices quosque credentium, et de his dici: Homines et iumenta salvos facies [Al. salvabis], Domine [Ps. XXXV, 7]. Haec iumenta, et haec animantia audiunt boni pastoris vocem, et cognoscunt, et sequuntur eum: qui ipse est et pastor, quia regit nos; et ostium, quia per illum in Ecclesiam, et ad Patrem ingredimur [Ioan. X]; et murus ignis in circuitu, ut credentes et habitantes in medio calefaciat [Al. calefiant], qui prius frigore charitatis intepuerant, et possint spiritu esse ferventes. |
| 10 | Lupos autem et saevissimas bestias (de quibus scriptum est: Ne tradas bestiis animam confitentem tibi [Ps. LXXIII, 19]: et quorum fructus est, fenum, ligna, stipula [I Cor. III, 12]: et afferunt tribulos et spinas) suo igne consumat; et qui adversariis ignis est, sit in medio credentium gloria. Quod autem murus Ierusalem sit Dominus, et in alio loco legimus: Montes in circuitu eius, et Dominus in circuitu populi sui [Ps. CXXIV, 2]. Haec omnia Iudaei sub ἠλειμμένω, quem sibi spe vanissima repromittunt, putant carnaliter esse ventura, quod tantam Ierusalem habitura sit beatitudinem, ut prae multitudine hominum et omnium iumentorum, murum habere non possit; sed murus sit ipsius Domini defensio, et illius in medio habitantis gloria perfruatur. |
| 11 | (Vers. 6 seqq.) O o fugite de terra Aquilonis, dicit Dominus: quoniam in quatuor ventos [Al. ventis] coeli dispersi vos, dicit Dominus. O Sion, surge quae habitas apud filiam Babylonis. Quia haec dicit Dominus exercituum, post gloriam misit me ad gentes, quae spoliaverunt vos: qui enim tetigerit vos, tangit pupillam oculi eius. |
| 12 | Quia ecce ego levo manum meam super eos, et erunt praedae his qui serviebant sibi, et cognoscetis quia Dominus exercituum misit me. LXX: O o fugite de terra Aquilonis, dicit Dominus, quia de quatuor ventis coeli congregabo vos, dicit Dominus. In Sion salvamini, qui habitatis filiam [Al. in filia] Babylonis. Haec enim dicit Dominus omnipotens: post gloriam misit me ad gentes quae spoliaverunt vos: quia qui tetigerit vos, quasi qui tangat pupillam oculi eius: Ecce ego inferam manum meam super eos, et erunt praedae his qui servierant eis, et cognoscetis quia Dominus omnipotens misit me. Plagae orbis, quas Graeci appellant κλίματα, iuxta situm Ierusalem intelliguntur et templi. |
| 13 | Assyrii ergo et Babylonii, qui Dei populum vastaverunt, habitant in terra Aquilonis. Denique in Ieremia [Ier. I], olla quae iuxta Ezechiel [Ezech. XXIV] plena est carnibus (intelligitur autem urbs Ierusalem) a facie Aquilonis accenditur. Quia igitur angelus praeceperat qui occurrerat angelo prophetanti in Zacharia, ut loqueretur ad puerum (ad comparationem enim angelicae dignitatis, omnis humana natura pueritia nuncupatur, quia non angeli in nos, sed nos in angelos proficimus), et diceret ei: Absque muro habitabunt [Al. habitabitur] Ierusalem, et reliqua. |
| 14 | Nunc idem ad eos fit sermo Domini qui habitant in Aquilone: ut a ventis quatuor congregentur, in quos fuerant in toto orbe dispersi, et revertantur in Sion qui habitabant in Babylone. Vel certe ita: Qui in quatuor plagis [Al. partes] coeli dispersi estis, fugite de terra Aquilonis, et, o Sion, quae nunc habitas in Babylone, fuge et revertere ad pristinam sedem. |
| 15 | Quod autem tertio, casu vocativo dicitur o, exhortatio ad fugam est, ut non semel, sed crebrius ad fugiendum sciant se esse commonitos. Dicendum et aliter: Aquilo ventus durissimus est, qui durissima habitatorum suorum corda facit, et a quo succenduntur mala super omnes qui habitant in terra, et ad quem iuxta hunc ipsum Zachariam prophetam, egrediuntur equi nigri, ut in sua regione consistant [Zach. I ] [et VI]. Ille quoque qui in Isaia gloriabundus dixerat: In coelum ascendam, super sidera coeli ponam thronum meum, sedebo in monte sublimi, super montes excelsos in Aquilone [Isai. XIV, 13], in frigidissimo terrarum loco regnum habere se iactat. |
| 16 | Legimus in alio loco: Ecce fumus ab Aquilone venit [Isai. XIV, 31]: et qui procul a sancta urbe discesserant, dicitur de eis: Ecce isti de longe veniunt ab Aquilone et mari [Isai. XLIX, 12]. Et per Ieremiam Spiritus sanctus loquitur, provocans eos qui in captivitate sunt, ut redeant Ierusalem: Vade et lege sermones meos istos ad Aquilonem, et dices: Reverte ad me, habitatio Israel, dicit Dominus [Ier. XLVI]. Praecipitur itaque nobis qui habitavimus ad Aquilonem, et calorem Dominici fervoris amisimus, qui dispersi sumus in orbe terrarum, et de quibus Evangelium praedicat, quod in quatuor ventos mittat angelos suos Dominus [Marc. XIII], et congreget nos, et qui in huius saeculi vitiis et confusione versamur: ut fugiamus in Sion Ecclesiam Domini, et humilia relinquentes, in specula eius et sublimitate dogmatum consistamus. |
| 17 | Quod autem sequitur: Haec dicit Dominus exercituum, post gloriam misit me, et reliqua, vox Salvatoris loquentis inducitur, qui omnipotens Deus a Patre omnipotente missum se esse dicit, non iuxta id quod omnipotens est; sed iuxta id quod post gloriam missus est. Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est aequalem se esse Deo, sed semetipsum exinanivit formam servi accipiens, et factus est obediens Patri usque ad mortem, et mortem crucis [Philip. II, 6]. Nec mirum quod Christus dicatur omnipotens, ex cuius persona legimus in Apocalypsi Ioannis: Haec dicit testis fidelis, initium creaturae Dei, qui est, et erat, et venturus est, Dominus Deus omnipotens [Apoc. I, 4, 5]. Illud quoque quod in vicesimo tertio psalmo legimus: Levate portas, principes, vestras, et elevamini, portae aeternales, et introibit rex gloriae (Vers. 7): rursumque ab aliis angelis dicitur ignorantibus mysterium carnis [Al. incarnationis) assumptae: Quis est iste rex gloriae? Dominus virtutum ipse est rex gloriae, refertur ad Christum. |
| 18 | Ubi enim nos legimus Dominus virtutum, in Hebraico scriptum est SABAOTH, quod a LXX interpretibus in omnipotentem vertitur. Ex quo intelligimus, ubicumque Dominus vertutum de Christo dicitur, omnipotentem eum debere intelligi. Nec mirum si Christus dicatur omnipotens: Cui tradita est omnis potestas in coelo et in terra [Mat. XXVIII, 18]. Et qui dicit: Omnia quae Patris sunt, mea sunt [Ioan. XVII, 10]. Si autem omnia, id est, Deus ex Deo, Dominus ex Domino, lumen de lumine, ergo et ex omnipotente omnipotens: neque enim fieri potest, ut quorum una natura est, diversa sit gloria. |
| 19 | Missus est ergo post gloriam divinae maiestatis ad gentes, quae spoliaverunt populum Dei, ut qui eos fuerant ante praedati, praedae sint servientibus sibi, et omnis quondam servientium turba cognoscat, quoniam omnipotens Deus miserit eum. Quod autem dicit: Qui tetigerit vos, tangit pupillam oculi eius; tactum pro vexatione et iniuria accipe, iuxta illud quod legimus: Nolite tangere christos meos, et in prophetis meis nolite malignari [Ps. CIV, 15]. Qui enim sanctos Domini tetigerit, sic est quasi vexare cupiat pupillam oculi eius, et illum nitatur clara luce privare, de qua loquitur in Evangelio: Vos estis lux mundi [Mat. V, 14]. Elevat autem Deus manum suam, ut percutiat gentes adversarias, et populum suum, vel in Ierusalem reducat, vel in Ecclesiam. |
| 20 | Gentes adversarias iuxta tropologiam, contrarias accipe fortitudines, quae quotidie peccatores suae subiiciunt potestati, et sibi eos servire compellunt. |
| 21 | (Vers. 10 seqq.) Lauda et laetare, filia Sion, quia ecce ego venio, et habitabo in medio tui, ait Dominus. Et applicabuntur gentes multae ad Dominum in die illa, et erunt mihi in populum, et habitabo in medio tui, et scies quia Dominus exercituum misit me ad te. Et possidebit Dominus Iudam partem suam in terra sanctificata, et eliget adhuc Ierusalem. LXX Laetare et gaude, filia Sion, quia ecce veniam, et habitabo in medio tui, dicit Dominus: et confugient gentes multae ad Dominum in die illa, et erunt ei in populum, et habitabunt in medio tui: et scies quoniam Dominus omnipotens misit me ad te, et possidebit Dominus Iudam partem suam in terra sancta, et eliget adhuc Ierusalem. Et haec adhuc ex persona Domini intelligenda: quod hortetur populum suum de captivitate in sedem pristinam restitutum gaudere atque laetari, quod ipse Dominus veniat, et habitet in medio eius, et multae gentes crediturae sint in eum, de quibus dicitur: Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae [Ps. II, 8]: et habitet in medio eius loquens ad discipulos: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummationem saeculi [Mat. XXVIII, 20]. Et possideat Dominus Iudam partem suam confitentem, et credentem nomini suo, et non alibi possideat, nisi in terra sancta, quae interpretatur Ecclesia, et eligat adhuc Ierusalem, quam tentationi in persecutionibus dereliquerat. Iudaeorum alii putant sub Zorobabel et Iesu, Esdra et Nehemia, haec ex parte completa, maxime quoniam Ierusalem eligitur, et possidetur Iudas: duae videlicet tribus quae reversae sunt de captivitate Babylonica, et appellatae sunt Iudas, et non Israel, qui [Al. quia] apud Medos huc usque versantur. |
| 22 | Alii vero in futurum differunt, quod tunc crediturae sint gentes in eum qui mittatur a Domino, et eligenda sit Ierusalem, cum utique iam omnes gentes crediderunt in Dominum Salvatorem, nec possit eligi quae omnino destructa est. Recte autem post captivitatem filia Sion provocatur ad gaudium, de qua et in psalmo dicitur: Cum converterit Dominus captivitatem populi sui, exsultabit Iacob, et laetabitur Israel [Ps. LII, 7]. |
| 23 | (Vers. 13) Sileat omnis caro a facie Domini, quia consurrexit de habitaculo sancto suo. LXX: Timeat omnis caro a facie Domini, quoniam surrexit de nubibus sanctis suis. Cum haec ita se habeant, et possessurus sit Dominus Iudam partem suam, et electurus Ierusalem, omne hominum genus Domini formidet adventum, quia surrexit de habitaculo sancto suo. Surgere autem Dominus dicitur, et quasi evigilare de somno, quando consurgit in vindictam populi sui, iuxta illud quod scriptum est: Exsurge, ut quid dormis, Domine [Ps. XLIII, 23]? sive iuxta LXX qui dixerunt, surrexit de nubibus sanctis suis, patriarchas, prophetas, et apostolos intellige, quibus mandavit Dominus ne pluant super Israel imbrem. |
| 24 | Istae sunt nubes, de quibus scriptum est: Et nubes spargant iustitiam [Isai. XLV, 8]: neque enim nubes istae corporeae, in quas aer densior cogitur, possunt pluere iustitiam. In his et cum his nubibus Dominus in Evangelio venturum se esse dicit [Luc. XXI]. Et in Isaia legimus, quod Dominus in Aegyptum venerit in nube levi [Isai. XIX]. Aegyptus mundus accipitur, in quem Dominus descendisse memoratur in carne, quae edita de utero virginali, nullo humani seminis et peccatorum pondere gravabatur. |
| 25 | Quod autem omnis caro, non absolute hominum, et bestiarum, et volatilium, et piscium; sed specialiter hominum accipiatur, illa Scriptura significat: Exaudi orationem meam, ad te omnis caro veniet [Ps. LXIV, 3]. Neque enim ad Dominum omnis caro irrationabilium ventura est animantium; sed illa quae donum sancti Spiritus susceptura est, et de qua dicitur: Effundam de spiritu meo super omnem carnem, et prophetabunt filii vestri et filiae vestrae [Ioel. II, 28]. |