Hieronymus, Commentarii, in Isaiam, 10, CAPUT XXXV
| 1 | (Vers. 1, 2.) Laetabitur deserta et invia, et exsultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit: et exsultabit laetabunda et laudans. Gloria Libani data est ei, decor Carmeli et Saron. Ipsi videbunt gloriam Domini: et decorem Dei nostri. LXX: Laetare desertum sitiens, et exsultet solitudo, et floreat quasi lilium. |
| 2 | Florebunt et exsultabunt deserta Iordanis: gloria Libani data est ei, et honor Carmeli: et populus meus videbit gloriam Domini, et altitudinem Dei nostri. Quoniam Ierusalem conversa est in picem et ascendit fumus illius sempiternus, et habitant in ea onocrotalus et hericius, ibis et corvus, dracones et struthiones, daemonia et onocentauri, lamia et pilosi: et Domini super eam impleta sententia est: Relinquetur vobis domus vestra deserta [Luc. XIII, 35]: propterea quae prius deserta fuerat, de qua in psalmo dicitur: Vox Domini concutientis solitudinem [Al. desertum], et commovebit Dominus desertum Cades. |
| 3 | Vox Domini praeparantis cervos; et revelabit condensa silvarum [Psal. XXVIII, 8, 9], mutabitur in rerum omnium abundantiam, et pugnantibus cervis, de universis saltibus nationum bestiae, quae eas prius possederant, expellentur, ut impleatur illud quod in hoc eodem Propheta dicitur: Laetare sterilis, quae non paris: erumpe et clama, quae non parturis; quoniam plures sunt filii desertae, magis quam eius quae habet virum [Isai. LIV. 1]. Haec erat prius sitiens, sive invia, non habens vitales aquas, et Dominus non gradiebatur [Al. ingrediebatur] per eam, quae nunc florebit in lilium, sive ut significantius expressit Aquila, καλύκωσις, quam nos tumentem rosam et necdum foliis dilatatis possumus dicere. Florebit autem, ut cum Apostolo pronuntiet: Christi bonus odor sumus in omni loco [II Cor. II, 15]. Et illud Cantici Canticorum: Flores visi sunt in terra : mandragorae dederunt odorem suum [Cant. VII, 12, 13]. Quodque in LXX ponitur, et exsultabunt deserta Iordanis, in Hebraico quidem non habetur, sed possumus dicere Ioannis: in Iordane fluvio poenitentiae baptismum demonstrari, quod Dominus suo lavacro signavit atque firmavit. |
| 4 | Et quia de solitudine figuraliter dicitur, quae refertur ad gentes, in qua fuit Ioannes, consequenter iungi potest Iordanis, ut per desertum gentium veniamus ad baptismum Salvatoris. Quodque sequitur, gloria Libani data est ei, et decor Carmeli et Saron, iuxta priorem explanationem debemus accipere, in qua diximus Libanum Templum sive Ierusalem intelligi, dicente Zacharia: Aperi, Libane, portas tuas [Zach. XI, 1]; et Ezechiel: Aquila magna magnarum alarum plena unguibus, quae habet ductum intrandi in Libanum et Carmelum [Ezech. XVII. 3]: priorem significare populum, de quo supra dictum est: Et erit desertum in Carmel, et Carmel in saltum reputabitur [Isa. XXIII, 9]; et Saron eamdem habere intelligentiam, Scriptura dicente: Factus est Saron sicut desertum. Omnis igitur candor, cultus Dei, et circumcisionis scientia, et loca uberrima atque campestria, quae appellantur Saron, pro quibus Symmachus interpretatus est campos, dabuntur desertae quondam Ecclesiae, et habitatores illius videbunt gloriam Domini, et decorem sive altitudinem Dei nostri. |
| 5 | (Vers. 3, 4.) Confortate manus dissolutas, et genua debilia roborate. Dicite pusillanimis (sive meticulosis), confortamini, et nolite timere, ecce Deus vester ultionem adducet retributionis: Deus ipse veniet, et salvabit vos (sive ut LXX transtulerunt, nos). Tunc aperientur oculi caecorum, et aures surdorum patebunt (vel audient). Tunc saliet sicut cervus claudus, et aperta erit lingua mutorum, quia scissae sunt in deserto aquae, et torrentes in solitudine, et quae erat arida in stagnum (sive paludes,), et sitiens in fontes aquarum. In cubilibus, in quibus prius dracones habitabant, orietur viror calami et iunci (pro quo LXX transtulerunt: Erit ibi laetitia avium, et caulae gregum). Et erit ibi semita et via (sive via munda) et via sancta vocabitur, non transibit per eam pollutus. |
| 6 | Et haec erit nobis directa via: ita ut stulti non errent per eam (vel ut LXX transtulerunt, neque erit ibi via immunda, qui autem dispersi sunt, transibunt per eam, et non errabunt. Non erit, inquit, ibi leo, et mala bestia non ascendet per eam, nec invenietur ibi, sed ambulabunt per eam, qui liberati fuerint. |
| 7 | Et redempti a Domino convertentur, et venient in Sion cum laude, et laetitia sempiterna super caput eorum. Gaudium et laetitiam obtinebunt: et fugiet dolor et gemitus. Utramque editionem miscuimus, ne in proponendis singulis, librorum magnitudo tendatur, quae [Al. quia] iam modum brevitatis excedit. |
| 8 | Apostolis, de quibus supra dictum est: Ipsi videbunt gloriam Domini et decorem Dei nostri, praecipitur, ut confortent manus in gentibus dissolutas, et genua debilia roborent; ut qui prius manibus dissolutis opus Dei facere non poterant, et aridam habebant dexteram, extendant eam ad bona opera. |
| 9 | Et qui dudum inter idola diversis erroribus claudicabant, firmo super veritatem incedant gradu: et pusillanimes sive formidolosos fide Domini confirmantes, faciant non timere, uniusque Dei metus universi erroris expellat timores. Causa autem est securitatis atque constantiae, quia venturus est Christus, cui Pater dedit omne iudicium: et reddet unicuique secundum opera sua [Ioan. V]. Ipse veniet et salvabit vos, quibus dicitur, nolite timere: sive nos, ut salutem cum credentibus Apostoli dicant sibi esse communem. |
| 10 | Tunc aperientur oculi caecorum, et aures surdorum patebunt. Tunc saliet sicut cervus, claudus: et aperta erit lingua mutorum. Quod quamquam signorum magnitudine completum sit, quando Dominus loquebatur discipulis Ioannis, qui ad eum missi fuerant: Euntes renuntiate Ioanni quae audistis et vidistis: caeci vident: claudi ambulant: leprosi mundantur: surdi audiunt: mortui resurgunt: pauperes evangelizantur [Luc. VII, 22]; tamen quotidie expletur in gentibus, quando qui prius caeci erant, et in ligna et lapides impingebant, veritatis lumen aspiciunt. Et qui Scripturarum verba surdis auribus audire non poterant, nunc ad Dei praecepta laetantur; quando qui prius claudi erant, et rectam viam non tenebant, saliunt sicut cervi, imitantes doctores suos, et aperta erit lingua mutorum, quorum Satanas ora concluserat, ne possent unum Dominum confiteri. |
| 11 | Idcirco autem aperientur oculi, aures audient, salient claudi, et aperta erit lingua mutorum, quia scissae sunt, sive eruperunt in deserto quondam Ecclesiae aquae baptismi salutaris, et torrentes ac rivi in solitudine, diversae scilicet gratiae spirituales: et quae erat arida, in stagnum paludesque conversa est, ut non solum careret ardore sitis sed navigabilis esset et irrigua, et haberet fontes plurimos, quos cervus desiderat, quos qui biberit, potest benedicere Domino, iuxta illud quod scriptum est: Benedicite Domino de fontibus Israel [Ps. LXVII, 27]. In cubilibus animarum gentilium, in quibus prius dracones habitabant, erunt calamus et iuncus, quibus scribatur fides Domini, et in quibus fessa prius membra requiescant; sive erit laetitia avium, et caulae gregum: ut assumant alas columbae, et humilia relinquentes, ad excelsa festinent, possintque cum Psalmista dicere, Dominus pascit me, et nihil mihi deerit: in loco pascuae ibi me collocavit: super aquas refectionis educavit me. Ibi erit semita, et via mundissima, quae sancta vocabitur, et quae dicit ipsa de se: Ego sum via [Ioann. XIV, 6], per quam qui pollutus est, transire non poterit. Unde et in psalmo dicitur, Beati immaculati in via [Ps. CXIII, 1]. Et haec via erit nobis, id est, Deus noster, tam recta et plana atque campestris, ut nullum habeat errorem: et stulti atque vecordes per eam ingredi valeant, quibus in Proverbiis loquitur Sapientia: Si quis est parvulus, veniat ad me. |
| 12 | Et insipientibus locuta est, venite et comedite panem meum, et bibite vinum quod miscui vobis. Relinquite infantiam, et vivite, et ambulate per vias prudentiae [Prov. V, 4-6]. Stulta enim mundi elegit Deus [I Cor. I]: quorum stultorum princeps loquitur in psalmo, Deus tu scis insipientiam meam. Et stultum Dei sapientius est hominibus [Ps. LXVIII, 6]. Unde LXX transtulerunt: Et qui dispersi fuerant [I Cor. II], et a societate Domini separati, nequaquam errabunt. Sequitur, Non erit ibi leo: adversarius noster diabolus, qui circuit rugiens, quomodo ovile Domini possit intrare [I Petr. V]. Et malae bestiae, satellites eius, non ascendent per eam. |
| 13 | Neque enim vestigium colubri in petra inveniri potest. Ambulabunt autem per eam qui liberati fuerint de vinculis peccatorum, et redempti sanguine Salvatoris, et egerint poenitentiam; et venerint in Sion, de qua saepius diximus: Accessistis ad Sion montem, et civitatem Dei viventis Ierusalem coelestem [Hebr. XII, 22]; ne more Iudaico auream quaeramus Sion, et gemmatam Ierusalem, quae iuxta prophetiam Danielis, in aeternos cineres dissoluta est [Daniel. IX]. Eritque laetitia sempiterna laudantium Dominum super caput eorum, ut postquam saeculum vicerint, possint cum Apostolo et Propheta dicere: Cursum consummavi, fidem servavi, de caetero reposita est mihi corona iustitiae [II Tim. IV, 7, 8]: et, Domine, ut scuto bonae voluntatis tuae coronasti nos [Ps. V, 13]. Tunc succedente gaudio atque laetitia, fugiet dolor et gemitus, quando venerit ex Sion qui eruat. |
| 14 | Quae omnia nos iuxta apostolum Paulum in primo Salvatoris interpretamur adventu: Iudaei autem et nostri Iudaizantes, ad secundum referunt, unius occasione versiculi, Convertentur et venient in Sion cum laude, hostiarum sanguinem, cunctarumque gentium servitutem, et uxorum pulchritudinem desiderantes. |