Hieronymus, Commentarii, in Ezechielem, 14, Caput XLVIII
| 1 | (Vers. 1 seqq.) Et haec nomina tribuum, a finibus Aquilonis iuxta viam Ethalon pergentibus Emath atrium Enon, terminus Damasci ad Aquilonem iuxta Emath, et erit ei a plaga Orientali [Vulg. plaga orientalis] mare, Dan una. Et a termino Dan a plaga Orientali usque ad plagam maris, Aser una. |
| 2 | Et super terminum Aser a plaga Orientali usque ad plagam maris, Nephthali una. Et super terminum Nephthali a plaga Orientis usque ad plagam maris, Manasse una. Et super terminum Manasse a plaga Orientali usque ad plagam maris, Ephraim una. Et super terminum Ephraim a plaga Orientali usque ad plagam maris, Ruben una. Et super terminum Ruben a plaga Orientali usque ad plagam maris, Iuda una. Descripta terrae sanctae possessione, tam iuxta praesentem Ezechielis prophetiam, quam iuxta Numerorum librum: nunc singularum tribuum a plaga Orientali, usque ad plagam Occidentis, id est, maris possessio describitur: et primum fines accipiunt ab Aquilone iuxta viam Ethalon pergentibus Emath, atrium sive Aser-Enon terminum Damasci ad Aquilonem iuxta Emath, de quibus ante iam diximus. Incipit autem primum tribus Dan: secunda Aser: tertia Nephthali: quarta Manasse: quinta Ephraim: sexta Ruben: septima Iudae, hoc est, a sinistra parte, et completur numerus septenarius. |
| 3 | Deinde primitiae sacerdotum, et Levitarum, et sanctuarium Domini in medio, sanctumque sanctorum. Urbs quoque ipsa describitur per singula latera in quadrum, quatuor milia et quingentos habens calamos. Suburbana quoque sacerdotum et Levitarum per ordinem describuntur, et possessio principis. Rursumque a parte dextera succedunt quinque tribus a plaga similiter Orientis, usque ad plagam Occidentis, quarum prima est Beniamin: secunda Simeon, suam specialiter habens possessionem, et nequaquam ut prius mixtam cum Iuda: tertia Isachar: quarta Zabulon: quinta Gad: portaeque civitatis ternae per singulas plagas: et nomen ipsius civitatis, quod in fronte Pontificis auri lamina continetur. |
| 4 | De quibus universis in suis disseremus locis. Hocque notandum, quod quadraginta octo civitatum, quae in Numerorum volumine tribui Leviticae dantur ad habitandum cum suburbanis suis, hic silentur nomina, et civitates fugitivorum: quarum tres trans Iordanem, Bosor videlicet, et Ramoth, et Gaulon in duabus et dimidia tribu datae sunt: et tres intra Iordanem, Cades videlicet, et Sichen, et Cariatharbe. |
| 5 | Neque enim opus erat in descriptione mystica, et habitatione sanctorum, et conversatione perfecta, fugitivorum describi auxilia, quibus Israel indiguit adhuc in terra positus, et per multos labores atque discrimina ad hanc civitatem venire festinans, et in singulis sanctis loquens: Advena sum atque peregrinus sicut omnes patres mei [Ps. XXXVIII, 13]. Et in alio loco: Habitavi cum habitantibus Cedar, multum peregrinata est anima mea [Ps. CXIX, 5]. |
| 6 | (Vers. 8, 9.) Et super terminum Iuda a plaga Orientali usque ad plagam maris, erunt primitiae quas separabitis, viginti quinque millia latitudinis et longitudinis: sicut singulae partes a plaga Orientali usque ad plagam maris, et erit sanctuarium in medio eius. Primitiae quas separabitis Domino, longitudo viginti quinque millibus, et latitudo decem millibus. Superfluum est disserta disserere, et in quibus supra laboravimus, quasi non sint dicta, iterum laborare. Post septem tribuum terminos, ab Oriente usque ad Occidentem describuntur primitiae; quarum latitudo teneat vigintiquinque millia calamorum: longitudo vero sicuti tenent singulae tribus ab Oriente, usque ad mare, cuius longitudinis incertus est numerus. |
| 7 | Neque enim in singularum descriptione tribuum, mensura descripta est. Sin autem latitudo habet vigintiquinque millium calamorum, coniici datur, multo maiorem esse numerum longitudinis, quae semper maior est latitudine. In medio autem sanctuarium ponitur iuxta primitias, quae sunt Domino separatae, longitudinis viginti quinque millium calamorum, et latitudinis decem millium: quae legens nihil aliud possum dicere, nisi illud Apostoli: O profundum divitiarum sapientiae et scientiae Dei! quam inscrutabilia iudicia eius et investigabiles viae eius [Rom. XI, 33]! Et in alio loco: Ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis quae sit latitudo et longitudo, et sublimitas, et profundum: scire etiam supereminentem scientiae charitatem Christi, ut impleamini in omnem plenitudinem Dei [Ephes. III, 18]: Vigesimum quintum autem numerum referri ad sensus, de quibus dictum est: Sensum divinum possidebitis, et decem millium, ad perfectam consummatamque virtutem, quae Decalogo veteris Instrumenti, ad Evangelicum perveniat sacramentum, et prius brevi sermone perstrinximus, et hic ex parte commonebimus. |
| 8 | Si enim ab uno addens numero, ad quatuor pervenias, denarium implebis numerum; atque ita fiet, ut et vetus Testamentum constringatur in novo, et novum in veteri dilatetur. |
| 9 | (Vers. 10 seqq.) Haec autem erunt primitiae sanctuarii Sacerdotum; ad Aquilonem longitudinis viginti quinque millium, et ad mare latitudinis decem millia, sed et ad Orientem latitudinis decem millia, et ad Meridiem longitudinis viginti quinque millia: et erit sanctuarium Domini in medio eius. Sacerdotibus erit sanctuarium de filiis Sadoc, qui custodierunt caeremonias meas, et non erraverunt cum errarent filii Israel, sicut erraverunt Levitae. Et erunt [Vulg. addit eis] primitiae de primitivis [Vulg. primitiis] terrae sanctum sanctorum, iuxta terminum Levitarum. Quatuor primitiarum sanctuarii describuntur plagae, quae non ad populum, nec ad vulgus ignobile, neque ad Levitas, inferiorem gradum, sed proprie ad cultum pertinent sacerdotum: Aquilonis videlicet, et Occidentis, et Orientis, et Austri: et per partes profectuum ordo narratur, ut Aquilonis frigora relinquentes, veniamus ad Occidentem: quod scilicet occidant nobis vitia atque intereant, et inde transeamus ad Orientem: ortoque nobis sole iustitiae, veniamus ad Meridiem, in quo clarissimum lumen, atque perfectum est: et tam ab Aquilone usque ad mare, quam ab Oriente usque ad Meridiem, viginti quinque millia longitudinis, et latitudinis decem millia sint: ut ubique eadem longitudinis, et latitudinis mensura servetur. |
| 10 | Sanctuarium autem, id est, Templum Domini, in medio erit primitiarum Sacerdotalium, et aequo latere ex omni parte vallabitur. Et quod dixerat: Hae autem erunt primitiae sanctuarii Sacerdotum, ne communi vocabulo omnes Sacerdotes vindicarent sibi huius loci possessionem, et caeremonias observandas, ponit specialiter inferens: Sacerdotibus sanctuarium erit de filiis Sadoc, qui interpretatur, iustus; de quo dicitur: Iustus Dominus, et iustitias dilexit: aequitatem vidit vultus eius [Ps. X, 8]. Pro quo Sadoc, LXX scribunt Sadduc. Iste Sadoc loquitur in Evangelio: Non enim Pater iudicat quemquam, sed omne iudicium dedit Filio [Ioan. V, 22]. Et de hoc sub nomine Salomonis mystice Propheta decantat: Deus, iudicium tuum regi da, et iustitiam tuam filio regis [Ps. LXXI, 1]. Illi autem sacerdotes Domini sanctuarium possidebunt, et custodient caeremonias eius: qui non erraverunt cum errarent filii Israel atque Levitae, de quibus in superioribus disputatum est: qui non offerunt victimas, sed privilegio nominis, et erroris sui humilitate contenti, semper loquuntur in corde: Iniquitatem meam ego agnosco, et peccatum meum contra [Al. coram] me est semper [Ps. L, 4]. Audiat hoc sacerdotalis gradus, et Arianae persecutionis ardore superatus, ac verae postea fidei, ne opibus careat, potentia colla submittens, sufficere sibi si non expellatur ex templo, si pristini nominis umbram quamdam et imaginem teneat, et non resupinus ructans delicias, quasi immaculatus et purus de excelso throno nobis imperitiae suae, et barbarae garrulitatis ructet nauseam. |
| 11 | Erunt, inquit, eis primitiae de primitiis terrae, hoc est sacerdotibus: et qui non erraverunt, cum errarent filii Israel et Levitae. Primitiae autem de primitiis, sicut decimarum decimae, sanctumque sanctorum, iuxta terminum Levitarum: ut habent quidem Levitae confinia sacerdotum, sed umbilicum, id est, medium eius, et ipsam possessionem tenere non valeant. |
| 12 | (Vers. 13 seqq.) Sed et Levitis similiter iuxta fines sacerdotum viginti quinque millia longitudinis, et latitudinis decem millia: omnis longitudo viginti quinque millium, et latitudo decem millium. Et non venundabunt ex eo, neque mutabunt (sive metientur) nec transferentur primitiae terrae (sive auferentur), qui sanctificatae sunt Domino. |
| 13 | Quinque millia autem quae supersunt in latitudine per viginti quinque millia, profana erunt urbis in habitaculum, et in suburbana: et erit civitas in medio eius. Quod nos vertimus in profanum, pro quo Aquila βέβηλον, Symmachus et Theodotio λαἳκὸν transtulerunt; LXX dixere προτείχισμα quod antemurale possumus dicere. |
| 14 | Profanum autem est et laicum, id est, vulgare, quod omni populo habitare passim licet. Illud autem quod dixerunt LXX: Nec mensurabitur, nec auferetur, pro eo quod nos diximus, non mutabitur, nec transferetur, sensum non habere, perspicuum est. Describitur quoque Levitarum possessio, quae vicina quidem est finibus sacerdotum, et eadem habet spatia in longitudine, et in latitudine pro multitudine Levitarum, quae habet pancitas Sacerdotum, sed tamen propriis utitur terminis, et intelligit se a Sacerdotali gradu esse disiunctam: ad decutiendam superbiam ministrorum, qui ignorantes humilitatem status sui, ultra Sacerdotes, hoc est presbyteros, intumescunt, et dignitatem non merito, sed divitiis existimant. Certe qui primus fuerit ministrorum, quia [Al. qui] per singula concionatur in populos, et a Pontificis latere non recedit, iniuriam putat, si presbyter ordinetur: et non meminit mensarum et viduarum minister, in obsequium se et ministerium non solum Sacerdotum, sed et viduarum, et pauperum delegatum. Et non venundabunt, inquit, ex eo, neque mutabunt, ut permaneat Leviticae distributionis aeterna possessio, nec vincatur pretio meritum dignitatis, nec ab alio transferamus ad alium: quia quae sanctificata sunt Domino, non eorum quibus data sunt, sed eius cuius nomine possidentur. |
| 15 | Quinque millia autem quae supersunt in latitudine, per viginti quinque millia, subauditur longitudinis, profana erunt urbis: ut cunctis habitare liceat Israelitis, omnique de plebe: non quod immunda sint, aut aliquid in habitatione terrae sanctae contaminatum, putridum putetur et sordidum; sed quod praeter Sacerdotes omnibus in eis habitare permissum sit. |
| 16 | Per quae intelligimus cuncta quae referimus ad sensus, hoc est, ad corporis voluptates, quae visu, et auditu, tactu, odore et sapore capimus, esse profana, et templi sanctimoniam non habere, nec sacerdotale esse privilegium [Al. sacerdotalis et privilegii], sed laicae vilitatis. Civitas autem erit in medio, de qua scriptum est: Fluminis impetus laetificat civitatem Dei [Ps. XLV, 4]. Et: Non potest civitas abscondi super montem posita [Matth. V, 14]: de qua dicemus in consequentibus. Προτείχισμα, hoc est, antemurale, et διάστημα, id est, spatium, quod LXX pro suburbanis interpretati sunt, quem sensum in hoc loco habeant, ignoramus. |
| 17 | (Vers. 16.) Et hae mensurae eius, ad plagam Septentrionalem, quingenti et quatuor millia: et ad plagam Meridianam, quingenti et quatuor millia, et ad plagam Orientalem, quingenti et quatuor millia: et ad plagam Occidentalem, quingenti et quatuor millia. Quod dicit: Et hae mensurae eius, subaudiendum est, civitatis. |
| 18 | In fine enim praeteriti capituli positum est: Et erit civitas in medio eius, id est, terrae. Primumque a plaga Septentrionali incipit, et e regione ponit plagam Meridianam. Rursumque par reddit pari: ut Orientali plagae e contrario ponat Occidentalem, id est, mare: singulaque latera civitatis habeant quatuor millia et quingentos calamos; qui faciunt supputatim [Al. supputati] undecim millia passuum et octoginta quinque, ut simul omnis urbs, sicut in fine huius voluminis scribitur, per circuitum habeat decem et octo millia calamorum, qui faciunt quadraginta quatuor millia passuum, et trecentos quadraginta. Unde et quadragesimus quartus Psalmus, qui inscribitur, In finem pro his qui commutabuntur, et pertinet ad Idida, id est, ad amabilem Domini, sive ut interpretatus est Aquila, pro liliis, Symmachusque pro floribus, Ecclesiae, quae urbs Domini est, continet sacramenta, de qua scribitur in eodem psalmo: Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumdata varietate [Psal. XLIV, 10]. Et iterum: Omnis gloria filiae regis intrinsecus [Psal. XLIV, 14]: ut non sit similis sepulcris forinsecus dealbatis, sed et intus et foris omnia lavet paropsidis [Matth. XXIII]. Cumque recesserimus ab Aquilone, vento frigidissimo, transimus ad meridiem, et post ortum in nobis lumen scientiae, occasum fortitudinum formidamus, nequaquam praeterita, sed futura considerantes, nec habentes certam virtutis possessionem, sed quotidie in oratione dicentes: Ne inducas nos in tentationem, quam ferre non possumus [Matth. LXXXVI, 13]. |
| 19 | (Vers. 17.) Erunt autem suburbana civitatis ad Aquilonem, ducenti quinquaginta: et ad meridiem, ducenti quinquaginta: et ad Orientem, ducenti quinquaginta: et ad mare, ducenti quinquaginta. Pro suburbanis, quae Hebraice dicuntur MAGRAS , rursum LXX διάστημα, id est, spatium transtulerunt. Quod autem dicitur, ducenti quinquaginta per singulas plagas, subauditur calami, qui sena cubita habent, et unum palmum; et per singula latera faciunt passus sexcentos decem et septem paulominus, et in communi mille calamos, habentes passus duo millia quadringentos sexaginta octo: quae spatia muros per circuitum ambiunt civitatis, ut inter urbem et ea quae reliqua sunt, dividant. |
| 20 | Ex hoc ostenditur nullum de his spatiis ad exercendum opera civitatis, capiendorumque fructuum habere licentiam, sed vacare ab usu et opere hominum: ut circummuralia urbis, sponte nascentium virgultorum atque herbarum, et caeterorum quae terra gignit, habeant amoenitatem. |
| 21 | Quod autem reliquum fuerit in longitudine secundum primitias sanctuarii, decem millia in Orientem, et decem millia in Occidentem, erunt sicut primitiae sanctuarii: et erunt fruges eius in cibum (vel in panes) his qui serviunt (vel operantur) civitati. Servientes autem (vel operantes) civitati, servient (vel operabuntur) ex omnibus tribubus Israel. |
| 22 | Omnes primitiae viginti quinque millium per viginti quinque millia in quadrum, separabuntur in primitias sanctuarii, et possessionem civitatis. Post urbis sanctae descriptionem, et suburbana eius, reliquam partem primitiarum sanctuarii decem millia calamorum in Orientem, et alia decem millia ad Occidentem tendentium, delegari vult his, qui opera civitatis exercent ad varios usus, quibuscumque urbs indiget: ut scilicet serantur, et ex frugibus quae in hoc terrae nascuntur spatio, vescantur operarii, qui vel moenia urbis exstruunt, vel interrupta et ruinosa restituunt, ut habeat civitas cultum suum, et sarta tecta, cum poposcerit necessitas, instaurentur. Et haec [Al. hoc] non solum in Israel, vel in possessione terrae sanctae spiritaliter Ecclesiae mysterio continetur: sed in Romano quoque fieri probamus imperio, ut quaedam villae sint pertinentes ad iura urbium, vel regia munificentia, vel haereditatibus et donatione [Al. dona] multorum, ne scilicet paulatim aedificia collabantur, et aedes publicae, quae ornamento sunt civitati, longa vexentur incuria. |
| 23 | Operarii autem, inquit, sive qui serviunt in operibus civitatis, erunt ex omnibus tribubus Israel: ut nullus se ab opere civitatis immunem putet, sed omnes certatim exstruant Ecclesiam. Quod in tabernaculo quoque factum legimus, ut pro varietate virium, alius aurum et argentum, coccum, byssum, et purpuram, variaque et diversa subtegmina: alii pelles et caprarum offerant pilos: et cum essent dona diversa pro qualitate substantiae, unum donantium esset praemium: immo maius eorum qui parva quidem obtulerint, sed maiora pro viribus, in exemplum viduae pauperis, quae duo minuta in gazophylacii dona mittebat; Domini est iudicio laudata, dicentis: Vere dico vobis, quia vidua haec pauper plusquam omnes misit: Nam omnes hi ex abundantia sibi miserunt in munera Dei: haec autem ex eo quod deest illi, omnem victum suum quem habuit misit [Luc. XII]. Sicut ergo diximus de operibus civitatis, sic illud breviter perstringendum est, quod omnes primitiae sanctuarii, et possessio civitatis pariter supputata per quadrum contineat, millia ducenta quadraginta sex, et partem tertiam. |
| 24 | Si enim viginti quinque millia calamorum, qui senos cubitos habent et palmum unum, faciunt nostra, hoc est, Romana sexaginta, et unum millia, et sexcentos sexaginta septem passus; nulli dubium est, haec in quadruplum supputata superiorem efficere numerum. Ex quo perspicimus omnia intelligenda spiritaliter, Ecclesiae possessionem multo latiorem esse, quam quondam fuit in Iudaea, qui ne accepere quidem partes terrae sanctae: sed ex singulis tribubus quadraginta octo civitatum, non ex pleno possessionem, sed habitationem et hospitia susceperunt: ut ipsi quoque qui videntur laici, nec pervenisse ad sacerdotalem et Leviticum gradum: tamen si operentur in Domini civitate, vescantur de sancta terra, terra mitium, terraque credentium, quorum unus loquebatur: Credo videre bona Domini, in terra viventium [Ps. XXVI, 13]. |
| 25 | (Vers. 21, 22.) Quod autem reliquum fuerit, principis erit ex omni parte, sive hinc, sive inde [Vulg. tacet sive hinc, sive inde] primitiarum sanctuarii et possessionis civitatis e regione (sive contra faciem) viginti quinque millium primitiarum usque ad terminum orientalem, sed et a mari [Vulg. ad mare] e regione (sive contra faciem) viginti quinque millium usque ad terminum maris similiter in partibus principis erit, et erunt primitiae sanctuarii et sanctuarium templi in medio eius. |
| 26 | De possessione quoque Levitarum, et de possessione civitatis in medio partium principis erit inter terminum Iuda et inter terminum Beniamin, et ad principem pertinebit. De hoc principe supra plenius disputatum est, et quod tantum solus acciperet quantum una tribus. Nunc autem aliud discimus, quod ex cunctis tribubus quidquid reliquum fuerit, hic solus accipiat: ut nulla tribus sit, quae principi dona non offerat: non aliunde, sed ex primitiis quae templo et sanctuario et delegatis urbis partibus serviunt. |
| 27 | Hoc est enim quod dicit: E regione, sive contra faciem viginti quinque millium primitiarum usque ad terminum orientalem, sive usque ad terminum maris: ut sint primitiae inter septem et quinque tribus, et in ipsis primitiis civitas, et suburbana eius, et in medio civitatis sanctuarium templi. Sed et de possessione Levitarum et de possessione civitatis quidquid reliquum est, principi deputabitur: eritque pars extrema septem tribuum vicina primitiis et civitati, et templo in tribu Iuda; et pars extrema quinque tribuum eodem iure quo supra in tribu Beniamin, ipsa extrema pars ad principem pertinebit. |
| 28 | Ex quo Scripturae sanctae sacramenta miranda sunt, et cogitanda magis, quam eloquio proferenda [Dan. XXXII]. In priori enim divisione terrarum trans Iordanem per Moysen duabus tribubus Ruben, et Gad, et dimidiae tribui Manasse terra divisa est (Iosue, XIII): intra Iordanem autem per Iosue filium Nun, et Eleazar filium Aaron, Iudas possedit ab Austro (Iosue, XV); et Ephraim, et Manasse tribus dimidia, ab Aquilone (Iosue, XVIII). Postea vero de Silo missis exploratoribus per singulas tribus, et descriptione terrae allata ad Iosue et Eleazar, Beniamin iuxta Iudam ab Austro, et iuxta Ephraim et dimidiam tribum Manasse accepit possessionem. |
| 29 | Secunda tribus Simeon haereditatem accepit in [Al. de] tribu Iuda: ut impleretur quod scriptum est de Levi et Simeon: Dividam eos in Iacob, et dispergam eos in Israel [Gen. XLIX, 7]. Tertia Zabulon Galilaeam accepit, in qua est mons Thabor. Quarta Isachar, ubi est Iezrael, usque ad Iordanem. Quinta Aser, usque ad montem Carmelum, qui imminet mari magno, Tyrumque et Sydonem. |
| 30 | Sexta Nephthali, in Galilaea usque ad Iordanem, ubi Tyberias, quae olim appellabatur Chenereth. Septima Dan usque Ioppem, ubi sunt turres Ailon, et Selebi, et Emaus, quae nunc appellatur Nicopolis: licet postea legerimus, quod ceperint sibi, transcensis aliis tribubus, urbem Lesem in tribu Dan, quae hodie appellatur Paneas. Cum haec se ita habeant, et inter priorem tribuum descriptionem et quae nunc habetur, tanta diversitas sit, hoc consideremus quomodo et in praesenti descriptione, et in praeterita inter tribum Iuda et Beniamin urbs, et Templum collocatum sit. Et in priori quidem descriptione Iudas erat ab Austro, et Beniamin ab Aquilone: hic vero econtrario fit, ut Iudas sit ab Aquilone, et Beniamin ab Austro: post quem secundus est Simeon, tertius Isachar, et quartus Zabulon, quintus Gad: quinque videlicet tribus, sicut in consequentibus dicitur; scriptum est enim: |
| 31 | (Vers. 23 seqq.) Et reliquis tribubus, a plaga Orientali usque ad plagam Occidentalem, Beniamin una. Et contra terminum Beniamin a plaga Orientali usque ad plagam Occidentalem, Simeon una. Et super terminum Simeonis, a plaga Orientali usque ad plagam Occidentis, Isachar una. Et super terminum Isachar, a plaga Orientali usque ad plagam occidentalem, Zabulon una. |
| 32 | Et super terminum Zabulon, a plaga Orientali usque ad plagam maris, Gad una. Et super terminum Gad ad plagam Austri in Meridiem, et erit finis de Thamar usque ad aquas contradictionis Cades: haereditas contra mare magnum. Haec est terra quam metiemini [Vulg. mittetis in sortem] tribubus Israel, et hae partitiones earum, ait Dominus Deus. Quod in quinque et septem tribubus semper in fine ponitur una, subintelligitur vel pars, vel possessio, vel haereditas: licet Aquila et Symmachus interpretentur genere neutrali τὸ ὅριον, quod significat terminum. Illudque breviter attendendum, in extrema quinque tribuum, tribum Gad, quae in priori descriptione fuit trans Iordanem, poni in eam partem quam prius Iudas tenuit, ad plagam videlicet Austri in meridiem, et esse terminum de Thamar usque ad aquas contradictionis Cades, haereditatem contra mare magnum: Thamar ipsam, de qua iam diximus, quam nunc Palmyram vocant, et olim a Salomone constructa est: palma enim Hebraeo sermone Thamar appellatur, et ab eo quod ibi palmeta sint plurima, quidam putant hoc sortitam vocabulum. |
| 33 | Quodque sequitur: Usque ad aquas contradictionis Cades, haereditas contra mare magnum; pro quo LXX transtulerunt de Theman, et aqua Mariboth, [Al. Marimoth] Cades, haereditas usque ad mare magnum, illud est observandum in Hebraico eumdem sermonem NEHELA, quia ambiguus sit, et haereditatem sonare, et torrentem: et hic magis torrentem accipi debere, quam haereditatem. Iste est enim torrens qui ingreditur mare magnum Rhinocorurae, ut ante iam diximus. |
| 34 | Cades autem quae in libro Iosue appellatur Cades-Barne, in deserto est, quod extenditur usque ad urbem Petram: Mariboth vero quod interpretatur contradictionis, non vocabulum loci est, ut plerique aestimant, sed aquarum, in quibus populus Domino contradixit, et Moyses offendit Deum, dicente Psalmo: Tentaverunt eum ad aquam contradictionis, et afflictus est Moyses propter eos [Ps. CV, 32]. Omnisque terrae sanctae haereditas ab Australi plaga iuxta terminos Aegypti, Rhinocorura et torrente finitur. |
| 35 | Et quia Gad interpretatur tentatio, in possessione eius de palmetis transimus ad aquas contradictionis usque Cades, quae interpretatur sancta, ut intelligamus nos etiam post victoriam mundi debere esse sollicitos, et semper in metu, et recordari illius versiculi: Tentatio est vita hominum super terram [Iob. VII, 1]; et ad sanctitatem, adversariis impugnantibus, pervenire: sicque obtinere victoriam, ut e vicino torrentem plenum imbrium contemplemur. |
| 36 | (Vers. 30 seqq.) Et egressus civitatis a plaga Septentrionali quingentos et quatuor millia mensurabis. Et portae civitatis ex hominibus [Al. omnibus, Vulg. in nominibus] tribuum Israel: portae tres a Septentrione. Porta Ruben, una: porta Iudae, una; porta Levi, una. Et ad plagam Orientalem quingentos et quatuor millia, et portae tres. |
| 37 | Porta Ioseph, una: porta Beniamin, una: porta Dan, una: Et ad plagam Meridianam quingentos et quatuor millia metieris, et portae tres. Porta Simeonis, una: porta Issachar, una: porta Zabulon, una. Et ad plagam Occidentalem, quingentos et quatuor millia, et portae eorum tres. Porta Cad, una: porta Aser, una: porta Nephthali, una: per circuitum decem et octo millia, et nomen civitatis ex illa die, et Dominus ibidem. De ambitu civitatis, quod per latera singula in quadrum quatuor millia quingentos calamos habuerit, praeteritus sermo narravit: qui faciunt decem et octo millia calamorum, ut in praesenti capitulo quoque positum est, id est, quadraginta quatuor millia passuum, et trecentos quadraginta passus. |
| 38 | Nunc scribitur per singula latera, hoc est, per undecim millia passuum et octoginta quinque passus, ternas fuisse portas, quas Aquila, Symmachus, et Theodotio διεξόδους, LXX διεκβολὰς vocant: nos interpretati sumus, egressus et exitus civitatis. Illudque primum breviter admonendum, easdem tribus in circuitu tabernaculi ita castrametatas, ut ad Orientem fuerit Iudas, Issachar, et Zabulon, filii Liae: et ad Meridiem, Ruben, Simeon Gad, duo filii Liae, et tertius filius Zelphae ancillae Liae. |
| 39 | Ad Occidentem vero Ephraim, et Manasses, et Beniamin, duo videlicet filii Rachelis: quia Ioseph pro tribu Levi, quae sacrificiis deputata est, in duas tribus Ephraim et Manasse divisa est. Ad Aquilonem autem Dan, et Aser, et Nephthali, quorum primus et tertius filii sunt Balae ancillae Rachelis, secundus filius Zelphae ancillae Liae ignobiles, et ad Aquilonem positi: quippe qui ex ancillarum inter se dissidentium stirpe generati sint. |
| 40 | Hoc iuxta Numerorum librum, et descriptionem tabernaculi, quae, iubente Deo, Moysi ore dictata est [Num. XXXIV]. Nostra vero urbs, quae est civitas magni regis, cuius artifex et conditor est Deus, de qua et Psalmista canit: Numquid Sion dicet homo, et homo natus est in ea, et ipse fundavit eam Altissimus [Ps. LXXXVI, 5], aliam habent tribuum in terra sancta descriptionem, et mensuram civitatis et possessionis ordinem, et plagas tribuum singularum. |
| 41 | Primum enim plagae Aquilonis opponuntur tres portae, sive exitus civitatis, quorum est primogenitus Ruben, et Iudas regiae stirpis auctor, et Levi super cuius nomine, in tabernaculo et sacrorum descriptione nil dictum est: ut primogenita possidentes, quasi genus regale et sacerdotale, Aquilonis frigora contemnamus. Secundo vero ad Orientem est Ioseph, Beniamin, et Dan: ambo filii Rachel, et unus Balae ancillae eius. |
| 42 | Ad Meridiem vero Simeon, Issachar et Zabulon, qui tres Liae filii sunt. Porro ad Occidentem Gad, Aser et Nephthali: quorum priores duo filii Zelphae sunt ancillae Liae, tertius filius Balae ancillae Rachelis. Quis sapiens et intelligit haec: intelligens et cognoscet ea? Quia rectae viae Domini, et iusti ambulabunt in eis: praevaricatores vero corruent in illis (Osee, XIV, 10). Has duodecim portas, sive exitus, pro qualitate meritorum atque virtutum singulis tribubus sub Apostolicis et Patriarcharum nominibus arbitror delegatas: de quibus et in Apocalypsi Ioannis apertius scribitur, et multa divinarum Scripturarum sacramenta testantur [Apoc. XXI]. Et necesse est, ut talis civitas decem et octo millium per circuitum teneat calamorum: sub quo numero, et in duodevigesimo psalmo lex naturalis est scripta, gratiaque Evangelii describitur: quibus Ecclesia, id est, urbs Salvatoris exstructa est. |
| 43 | Nomen quoque ipsius civitatis nequaquam erit, ut prius Ierosolyma, quae interpretatur visio pacis, sed ADONAI SAMA [Al. ADONAISAN et ADONAISAMIA] quod in Latinum sermonem vertitur, Dominus ibidem, qui recedat numquam ab ea, ut a priori populo ante discessit dicens ad discipulos: Surgite, abeamus hinc [Ioan. XIV, 31]. Et ad Iudaeos: Relinquetur vobis domus vestra deserta [Matth. XXIII, 38]: sed aeternam habeat possessionem, et sit ei ipse possessio, iisdem discipulis repromittens: Ecce ego vobiscum sum usque ad consummationem saeculi [Matth. XXVIII, 20]. |