monumenta.ch > Hieronymus > 13
Hieronymus, in Daniele, XII <<<     >>> XIV

Hieronymus, Commentarii, in Danielem, Caput XIII

1	(Vers. 1, 2.) Et erat vir habitans in Babylone, et nomen eius Ioacim, et accepit uxorem nomine Susannam filiam Helciae, pulchram nimis, et timentem Dominum [Vulg. Deum]. Expositis, ut potui [Al. potuimus], quae in Danielis libro iuxta Hebraicum continentur, ponam breviter quid Origenes in decimo Stromatum suorum libro de Susannae et Belis fabulis dixerit.
2	Cuius haec verba sunt, [Neque isthaec verba, quae locis suis subnotabis, norunt mss. nostri. Porro nec Hieronymus totidem videtur Origenem verbis Latine expressisse.] quae locis suis subnotabis.
3	(Vers. 3.) Et parentes eius iusti [Vulg. cum essent iusti erudierunt] edocuerunt filiam suam iuxta legem Moysi. Hoc utendum est testimonio ad exhortationem parentum, ut doceant iuxta legem Dei, sermonemque divinum non solum filios, sed et filias suas.
4	(Vers. 4.) Et [Pro hoc versiculo, quem mss. nostri substituunt, alius proponebatur: Erat autem Ioacim dives valde, et erat ei pomarium vicinum domui suae: qui nihil ad subnexam expositionem pertinet. Caeterum eadem Origenis sunt pene verba in epistola ad Africanum de Susannae historia num. 7: Μέμνημαι μέν τοί γε φιλομαθεῖ Ἑβραίῳ, καὶ χρηματίζοντι παρ᾽ αὐτοῖς Σοφοῦ υἱῷ . . . . συμμίξας περὶ πλειόνων· ἀφ᾽ οὗ ὡς μὴ ἀθετουμένης τῆς περὶ Σωσάννης ἱστορίας, ἐμάνθανον καὶ τὰ τῶν πρεσβυτέρων ὀνόματα, ὡς παρὰ τῷ Ἰερεμίᾳ κείμενα τοῦτον ἔχοντα τὸν τρόπον· ποιήσαι σε Κύριος, etc. Memini certe me cum studioso Hebraeo, vocatique apud illos viri sapientis filio . . . . collocutum ab ipso perinde ac si Susanna historia vera sit, didicisse etiam seniorum nomina pro ut exstant in Ieremia, et hoc modo se habent: Te faciat Dominus ut Sedeciam et ut Achiab, quos, etc.] constituti sunt duo senes de populo [Vulg. tacet de populo] iudices in anno illo. Referebat Hebraeus istos esse Ahab et Sedeciam [Al. Alchiam et Sedechiam], de quibus scribit Ieremias: Faciat te Dominus sicut Ahab et Sedeciam, quos frixit rex Babylonis in igne, propter iniquitatem quam fecerant in Israel, et adulterarant [Al. adulterabant] uxores civium suorum [Ierem. XXIX].
5	(Vers. 5.) De quibus locutus est Dominus: quia egressa est iniquitas de Babylone a senibus iudicibus, qui videbantur regere populum. Isti frequentabant domum Ioacim, etc. Pulchre de presbyteris peccatoribus non ait: Qui regebant populum: sed, qui videbantur regere. Qui enim bene praesunt populo, regunt populum: qui autem tantum nomen habent iudicum, et iniuste praesunt populo, regere videntur populum, magis quam regant.
6	(Vers. 8.) Et exarserunt in concupiscentiam [Hic denuo ut et saepe alibi propositum Scripturae textum ex mss. fide ad subnexam expositionem supplemus.] eius, et everterunt sensum suum, et declinaverunt oculos suos, ut non viderent coelum, neque meminissent iudiciorum iustorum. Quod Graeci vocant πάθος, nos perturbationem magis quam passionem rectius interpretamur. Haec igitur perturbatio, et cupido libidinis titillavit, immo percussit corda seniorum.
7	Sed ut in animis eorum iaceret fundamentum, et cogitarent desiderata complere, ipsi everterunt sensum suum: quo subverso, oculi eorum inclinati sunt, ut coelestia non viderent, nec recordarentur iudiciorum iustorum, sive Dei, sive honestatis, sive naturae: quae omnibus ad bonum insita est.
8	Et ecce Susanna inambulabat, iuxta consuetudinem. Ante iam dictum est quod facto mane inambularet Susanna. Nec incongruum est ad placandos eos qui omnium quae gerimus de Scripturis sanctis quaerunt exempla, hunc inambulandi locum assumere: quod recte quis ad vegetandum corpusculum deambulet. Quem locum, inquit, de Septuaginta editione nunc posui: quo dicto Origenes ostendit caetera se non iuxta Septuaginta interpretes disseruisse.
9	(Vers. 19.) Ingemuitque Susanna et ait: Angustiae mihi sunt undique. Qui ad summitatem perfectae virtutis venerit, numquam dicit sibi imminere discrimen, si adulterorum manus non effugerit, dicentium: Assentire nobis, et commiscere nobiscum. Alioquin, et si nolueris, dicemus testimonium contra te, quod fuerit tecum iuvenis, et hac de causa dimiseris puellas a te. Humanae quippe fragilitatis est, mortem timere, quae infertur pro iustitia: nisi forte angustiam interpretabimur, non imminentis mortis, sed opprobrii et ignominiae, qua perfundenda erat illis accusantibus atque dicentibus: Fuit cum illa iuvenis, et idcirco dimisit puellas.
10	(Vers. 22.) Si enim hoc egero, mors mihi est: si autem, non, etc. Peccatum mortem vocat. Sicut ergo ei qui facit adulterium, mors est adulterium: sic omne peccatum quod ducit ad mortem, mors appellandum est. Et toties mori credimur, quoties peccamus ad mortem. Unde econtrario toties resurgimus et vivificamur, quoties vitae digna opera facimus.
11	(Vers. 23.) Sed melius mihi est absque opere incidere in manus vestras, quam peccare in conspectu Domini. In Graeco non habet, αἰρετώτερον, id est, melius, sed αἰρετὸν, quod bonum interpretari possumus. Unde eleganter non dixit: Melius mihi est incidere in manus iniquorum presbyterorum, quam peccare in conspectu Domini: ne videretur comparatione peccati, quod non erat bonum, hoc appellare melius. Sed bonum est, inquit, mihi non facere malum, et incidere in manus vestras, ne peccem in conspectu Domini.
12	Non ergo per comparationem legendum est: Melius mihi est incidere in manus vestras, quam peccare in conspectu Domini: sed absolute: Bonum mihi est non facere malum et incidere in manus vestras, ne peccem in conspectu Domini.
13	(Vers. 24.) Et exclamavit voce magna Susanna, etc. Magna vox erat, non aeris percussione, et clamore faucium, sed pudicitiae magnitudine, per quam clamabat ad Dominum. Unde et sancta Scriptura in exclamatione seniorum non apposuit magnam vocem. Sequitur enim: Clamaverunt et senes adversum eam.
14	(Vers. 42.) Exclamavit autem Susanna voce magna, etc. Cordis affectus, et mentis pura confessio, et bonum conscientiae, vocem eius fecerant clariorem. Unde magna erat exclamatio eius Deo, quae ab hominibus non audiebatur.
15	(Vers. 44.) Cumque duceretur ad mortem, suscitavit Dominus Spiritum sanctum pueri iunioris. Quo sermone ostenditur, non intrasse in Danielem Spiritum sanctum: sed eum qui erat in illo, et quiescebat propter aetatis infirmitatem, nec sua poterat opera demonstrare, data occasione pro sancta femina a Domino suscitatum.
16	(Vers. 46.) Et exclamavit voce magna: Mundus ego sum a sanguine huius, etc. Suscitato in se Spiritu sancto, et quae puer deberet dicere suggerente, vox eius magna erat. Et notandum sicubi in Scripturis sanctis, peccatoris vox magna vocatur [Al. dicatur].
17	(Vers. 58, 59.) Dic sub qua arbore videris eos loquentes sibi. Qui ait sub schino, dixitque ei Daniel: Recte mentitus es in caput tuum; ecce enim Angelus Dei accepta sententia ab eo scindet te medium. Et post modicum alter senior ait, sub prino, dixitque ad eum Daniel: Recte mentitus et tu in caput tuum. Manet autem Angelus Dei gladium habens ut secet te medium. Quia Hebraei reprobant historiam Susannae, dicentes eam in Danielis volumine non haberi, debemus diligenter inquirere nomina, σχίνου καὶ πρίνου, quae Latini ilicem et lentiscum interpretantur, si sint apud Hebraeos, et quam habeant etymologiam, ut a σχίνω, scissio, et a πρίνω, sectio, sive serratio dicatur lingua eorum.
18	Quod si non fuerit inventum, necessitate cogemur et nos eorum acquiescere sententiae, qui Graeci tantum sermonis hanc volunt esse περικοπὴν, quae Graecam habeat tantum etymologiam, et Hebraicam non habeat. Quod si quis ostenderit [Rectius multo colligit in laudata ad Africanum epistola num. 6 et 7, ubi ita propositae obiectioni respondet, ut quamquam in Hebraeo qui interciderat textu illa etymologia duarum arborum scissionis et sectionis exhiberi nequeat, nihil tamen dubitari velit, quin esse potuerit, cum id genus alii in Scripturis occurrant verborum lusus. Et vero libet quaedam eius responsi saltem ex Latina interpretatione describere. «Videamus, inquit, quae in oratione ipsa criminaris. Et primum incipiamus ab eo quod deterrere queat, ne admittatur historia, nempe ab ea quam ἀπὸ τοῦ πρίνου πρίσις, et ἀπὸ τοῦ σχίνου σχίσις habet, derivatione, de qua tu pronuntiasti, ac si compertum haberes, quo modo Graece quidem haec consonare contingat, Hebraice autem distent penitus. Ego vero etiamnum dubito. Nam et ego de hoc loco sollicitus, cum et ipse dubius haererem, non paucos Hebraeos consului, sciscitans quomodo apud ipsos nominetur πρίνος, et quomodo dicant πρίζειν, item qua voce reddant σχίνον, arborem, et quomodo dicatur eis σχίζειν. Illi autem dicebant ignorare se Graecas voces πρίνου et σχίνου, et ipsas sibi poscebant ostendi arbores, ut scirent quasnam eis tribuant voces. Ego vero non dubitavi (amica enim veritas) ipsa ligna in eorum conspectum adducere. Alius autem dicebat quae nusquam nominata sunt in Scripturis, se non posse affirmare quemadmodum dicantur Hebraice; in promptu autem esse, ut qui dubitat, Syriaca utatur voce loco Hebraicae. Item dicebat etiam a sapientissimis dictiones nonnullas aliquando quaeri. Si ergo, inquiebat, alicubi potes ostendere nominatam in aliqua Scriptura Prinum, vel Schinum, ibi certe invenietur quod quaerimus, et ea quae inde oritur, nominum derivatio. Si vero nullibi nominatae sunt, id quoque nos latet. Haec igitur cum ab Hebraeis quibuscum consuetudinem habui, historiam non agnoscentibus dicta sint, religio mihi est pronuntiare utrum apud Hebraeos similis nominum derivatio servetur necne. Tu vero cur non esse affirmaris, fortasse nosti.»] duarum istarum arborum scissionis et sectionis in Hebraeo stare etymologiam: tunc poterimus etiam hanc Scripturam recipere.
19	(Vers. 60.) Exclamavit autem omnis synagoga [Vulg. coetus] voce magna, et benedixerunt Deum qui salvat sperantes in se, etc. Si interfecit eos omnis synagoga, videtur illa opinio refutari [Hanc ex Hebraeorum sensu difficultatem urget impendio magis Hieronymus in Commentariis in Ieremiae cap. XXIX. ad illud Prophetae, Faciat te Dominus sicut Sedeciam, et sicut Achab, etc. «Aiunt, inquit, Hebraei hos esse presbyteros, qui fecerint stultitiam in Israel, et moechati sunt uxores civium suorum, quorum uni loquitur Daniel: Inveterate dierum malorum: Et alteri: Semen Chanaam, et non Iuda, species decepit te, et concupiscentia subvertit cor tuum . . . . Sed illud quod in praesentiarum dicitur: quos frixit rex Babylonis in igne, videtur Danielis historiae contraire. Ille enim asserit eos ad sententiam Danielis a populo esse lapidatos: hic vero scriptum est, quod frixerit eos rex Babylonis in igne. Unde et a plerisque ac pene omnibus Hebraeis, ipsa quasi fabula non recipitur, nec legitur in synagogis eorum. Qui enim, inquiunt, fieri poterat, ut captivi lapidandi principes et prophetas suos haberent potestatem? Et magis hoc esse verum affirmant, quod scribit Ieremias, convinctos quidem esse presbyteros a Daniele, sed latam in eos sententiam a rege Babylonis, qui in captivos, ut victor et dominus, habebat imperium.»], de qua supra diximus, secundum Ieremiam [Ierem. XXIX], quod ipsi essent presbyteri Abab et Sedecias: nisi forte hoc, quod scriptum est: Interfecerunt eos, sic interpretemur pro eo, quod est, regi Babylonis occidendos tradiderunt.
20	Sicut et nos dicimus, quod Iudaei interfecerint Salvatorem: non quo ipsi percusserint, sed quo tradiderint occidendum, et succlamantes dixerint: Crucifige, crucifige eum [Ioan. XIX, 15].
21	(Vers. 63.) Helcias autem et uxor eius laudaverunt Deum pro filia sua Susanna, etc. Digne [Al. Digni] quasi sancti laudant Deum: non quia liberata est de manu presbyterorum Susanna, hoc enim non satis laudabile est, nec magni discriminis, si non esset liberata, sed quia non est inventa in ea res turpis.

Hieronymus HOME


Hieronymus, in Daniele, XII <<<     >>> XIV
monumenta.ch > Hieronymus > 13