Gregorius Magnus, Homiliae in Ezechielem, 2, HOMILIA II. [Al. XIV. In duobus cap., quarto videlicet ac quinto, XL versibus explicandis, de activa et contemplativa vita fuse disserit sanctus Doctor, et plurima, suo more, documenta moralia inspergit.]
| 1 | Ne quidam me fortasse tacita cogitatione reprehendant quod Ezechielis prophetae tam profunda mysteria a magnis expositoribus intentata discutere praesumo, qua mente id faciam agnoscant. Non enim hoc temeritate aggredior, sed humilitate. Scio enim quia plerumque multa in sacro eloquio quae solus intelligere non potui coram fratribus meis positus intellexi. Ex quo intellectu et hoc quoque intelligere studui, ut scirem ex quorum mihi merito intellectus daretur. Patet enim quia hoc mihi pro illis datur quibus mihi praesentibus datur. Ex qua re, largiente Deo, agitur ut et sensus crescat, et elatio decrescat, dum propter vos disco quod inter vos doceo, quia (verum fateor) plerumque vobiscum audio quod dico. Quidquid ergo in hoc propheta minus intellexero, meae caecitatis est; si quid vero intelligere apte potuero, ex divino munere vestrae venerationis est. Saepe autem per omnipotentis Domini gratiam in eius eloquio quaedam intelliguntur melius cum sermo Dei secretius legitur, atque animus, culparum suarum conscius, dum recognoscit, quod audierit, doloris se iaculo percutit, et compunctionis gladio transfigit, ut nihil ei nisi flere libeat, et fluentis fletuum maculas lavare. Inter quae etiam aliquando ad sublimiora contemplanda rapitur, et in eorum desiderio suavi fletu cruciatur. Dolet se hic esse anima, ubi adhuc prostrata per infirmitatem iacet, atque illic adhuc non esse ubi illuminata fortiter vigeat, et iam mentis oculum ad mortalitatis tenebras non reducat. Hinc itaque, hinc ardor nascitur in mente, luctus oboritur ex ardore. Et quia inhaerere coelestibus necdum valet, fervore suo in lacrymis fessa requiescit. Sed aliud est cum de unius profectu res agitur, aliud cum de aedificatione multorum. Ea itaque doctrinae sermone, largiente Deo, proferenda sunt quae vitam audientium moresque componunt. Nunc ergo quidquid nos ad studium bonae operationis aedificet in prophetae verbis, sicut coepimus, exsequamur. [Ezech. XL, 4] Fili hominis, vide oculis tuis, et auribus tuis audi. |
| 2 | Ad. testimonium spiritalium rerum deducto, quid est quod cum dicitur: Vide oculis, additur tuis, et cum subditur Audi auribus, adiungitur tuis? Sed sciendum quia oculi atque aures corporis adsunt etiam carnalibus, eisque sunt in usu rerum quae corporaliter videntur. Oculi vero atque aures cordis solummodo spiritalium sunt, qui invisibilia per intellectum vident, et laudem Dei sine sono audiunt. Has omnipotens Dominus aures quaerebat, cum diceret: Quis habet aures audiendi audiat [Luc. VIII, 8]. Quis namque in illo populo esse tunc poterat, qui aures corporis non haberet? Sed cum dicitur: Qui habet aures audiendi audiat, aperte monstratur quod illas aures quaereret quas omnes habere non poterant. Dicatur ergo: Fili hominis, vide oculis tuis, et auribus tuis audi [Sup., hom. 12, n. 21]. In priori autem locutionum nostrarum parte iam diximus cur propheta, quoties ad videnda spiritalia ducitur, filius hominis appellatur. Sed ne hoc mente excesserit, breviter replico, quia hac appellatione memoratur semper quid est ex infirmitate, ne extollatur de contemplationis magnitudine. Et notandum quia diversa sunt ut dicatur, Oculis tuis vide, auribus tuis audi, et tamen filius hominis vocetur. Sed per haec verba quid ei aliud aperte dicitur, nisi, spiritalia spiritaliter aspice, et tamen carnales infirmitates tuas memorare? |
| 3 | Hinc est etiam quod plerumque qui plus in contemplatione rapitur, contingit ut amplius in tentatione fatigetur; sicut quibusdam saepe contingere bene proficientibus solet, quorum mentem dum aut compunctio afficit, aut contemplatio super semetipsam rapit, statim etiam tentatio sequitur, ne de his ad quae rapta est extollatur. Nam compunctione vel contemplatione ad Deum erigitur, sed tentationis suae pondere reverberatur ad semetipsam, quatenus tentatio aggravet, ne contemplatio inflet; et item contemplatio elevet, ne tentatio demergat. Si enim sic contemplatio attolleret, ut tentatio funditus deesset, in superbiam animus caderet. Et si sic tentatio premeret ut contemplatio non elevaret, plene in culpam laberetur. Sed mira dispensatione, in quodam medio anima libratur, ut neque in bonis superbiat, neque in malis cadat. Unde et per beatum Iob de Domino dicitur: Et aquas appendit mensura [Iob XXVIII, 25] [Iob XIX, 25]. Aquas quippe Deo mensura appendere est inter prospera et adversa, inter dona et tentationes, inter summa et infima animarum sensum in humilitate custodire. Sic Elias ignem de coelo deposuerat, aquas coelo ligaverat, et tamen pavore unius mulieris territus, per deserta fugiebat [Reg. XVIII, 38;XVII, 1;XIX, 3]. Apparet fugienti angelus, cibum praebet, quia longum iter restat praedicit, et tamen timorem de corde non excutit [III Reg. XIX, 7, 8], quia in prophetae mente magna erat custodia fortitudinis, illa infirmitas timoris. Sequitur. VERS. 4.---Pone cor tuum in omnia quae ego ostendam tibi, quia ut ostendantur tibi adductus es huc. Annuntia omnia quae tu vides domui Israel. |
| 4 | Pone cor tuum. Ac si dicatur: Considera. Quia ut ostendantur tibi adductus es huc, et annuntia omnia quae vides. Id est, ideo adductus es ut videas, et ideo vides ut annunties, quia quisquis spiritalia videndo proficit, oportet ut haec loquendo etiam aliis propinet. Videt quippe ut annuntiet, qui in eo quod in se proficit etiam de profectu proximi praedicando curam gerit. Unde et alibi scriptum est: Qui audit dicat: Veni [Apoc. XXII, 17]. Cui enim iam vox vocantis Dei efficitur in corde, necesse est ut proximis per praedicationis officium erumpat in voce; et idcirco alium vocet, quia iam ipse vocatus est. Unde et sponsus quoque in Canticis canticorum loquitur, dicens: Quae habitas in hortis, amici auscultant, fac me audire vocem tuam [Cant. VIII, 13]. In hortis enim sancta Ecclesia, in hortis unaquaeque anima habitat, quae iam viriditate spei est et bonorum operum charitate repleta. Sicca quippe spes est huius saeculi, quia omnia quae hic amantur cum festinatione marcescunt; et Petrus nos apostolus festinare admonet, dicens: In haereditatem incorruptibilem, incontaminatam, immarcescibilem [I Petr. I, 4]. Quae ergo iam in hortis habitat, oportet ut sponsum suum vocem suam audire faciat, id est canticum bonae praedicationis emittat, in qua ille delectetur quem desiderat, quia amici auscultant, videlicet omnes electi, qui, ut ad coelestem patriam reviviscant, verba vitae audire desiderant. Sed iam propheta ea nobis quae videt aperiat. Sequitur: VERS. 5.---Et ecce murus forinsecus in circuitu domus undique. |
| 5 | Plerumque in sacro eloquio ex protectionis suae munimine murus dici ipse incarnatus Dominus solet, sicut de sancta Ecclesia per prophetam dicitur: Ponetur in ea murus, et antemurale [Isai. XXVI, 1]. Ipse enim nobis murus est, qui nos undique custodiendo circumdat. Antemurale autem muri nostri prophetae omnes fuerunt, qui priusquam Dominus appareret in carne, ad construendam fidem prophetando missi sunt. In sancta ergo Ecclesia Dominus murus nobis et prophetae eius antemurale sunt positi, quia ad nos, quos ipse perfecte protegit, etiam prophetarum verba in fidei constructione venerunt. Unde et bene prius murus, et post antemurale ponitur, quia vocati ex gentibus, nisi prius Dominum cognosceremus, prophetarum illius dicta minime suscepissemus. Et notandum quod iste murus spiritalis aedificii esse forinsecus dicitur. Murus quippe qui ad munitionem aedificii construitur, non interius, sed exterius poni solet. Quid ergo necessarium fuit ut diceretur forinsecus, cum nunquam poni murus intrinsecus soleat? quia necesse est ut exterius positus ea quae intus sunt defendat. Sed in hoc verbo quid aperte nisi ipsa dominica incarnatio demonstratur? Murus enim nobis intus est Deus, murus vero foris est Deus homo. Unde ei per quemdam prophetam dicitur: Existi in salutem populi tui, ut salvos facias christos tuos [Habac. III, 13]. Iste etenim murus incarnatus, videlicet Dominus, murus nobis non esset, si forinsecus non fuisset, quia intus nos non protegeret, si exterius non appareret. Sed neque hoc negligenter praetereundum est, quod idem murus positus dicitur in circuitu domus undique. Domus quippe Dei non solum angeli sancti, de quibus Psalmista ait: Domine, dilexi decorem domus tuae, et locum tabernaculi gloriae tuae [Psal. XXV, 8], sed etiam nos sumus, quorum mentes inhabitare dignatur. Et murus iste undique in circuitu domus est, quia Unigenitus Patris, qui sursum est firmitas angelorum, ipse deorsum factus est redemptio hominum. Illis fortitudo ne cadant, nobis adiutorium ut surgamus post casum. |
| 6 | Si vero per domum Dei hoc loco sola redemptorum hominum multitudo signatur, undique nobis Dominus et per circuitum murus est, quia, ut nos perfecte custodiret, omnia quae docuit ostendit, sicut scriptum est: Quae coepit Iesus facere et docere [Act. I, 1]. Quia enim vocare nos ad coelestem patriam venit, nimirum despicere nos bona transitoria docuit, et mala temporalia non timere. Unde et opprobria non despexit, iniurias pertulit, mortem non timuit, crucis patibulum non refugit; et cum hunc voluissent rapere, et regem constituere, statim fugit [Ioan. VI, 15]; quid nobis aliud his exemplis innuens, nisi ut debeamus huius mundi et adversa non metuere, et prospera vitare? quia plus plerumque eius bona occupant animum quam mala perturbant. Ante passionem vero suam contumelias audivit, nec tamen contumelias reddidit; traditorem suum diu tacitus pertulit, eique ficte salutanti dare osculum non recusavit; suscepit mortem, ne mori timeremus; ostendit resurrectionem, ut nos resurgere posse crederemus. Post passionem quoque suam de his qui se crucifixerant ad fidei gratiam vocavit, donum pro iniquitate reddidit. Qui ergo nos exemplo suo de omnibus instruxit, murus nobis per circuitum et undique factus est. Sequitur: [Ioan. VI, 15] Et in manu viri calamus mensurae sex cubitorum et palmo. |
| 7 | Praeterita lectione [Hom. sup. n. 14] iam diximus quia per calamum Scriptura sacra signatur. Qui calamus mensurae esse dicitur, quia in ipsa omnem vitae nostrae actionem metimur, ut scilicet videamus vel quantum proficimus, vel quantum longe a profectu distamus. Nam saepe aliquid agentes, iam cuiusdam meriti esse nos credimus; sed cum ad verba Dei recurrimus, praecepta sublimia audimus, ibi cognocimus quantum a perfectione minus habeamus. Calamus ergo mensurae est, quia per manus scribentium vita mensuratur auditorum. Qui calamus in manu viri esse dicitur, sive quia sacrum eloquium in potestate est Mediatoris Dei et hominum, hominis Christi Iesu, seu certe quia hoc quod scribi voluit operando complevit. Idem vero calamus sex cubitorum et palmo esse describitur. Duae etenim vitae sunt, in quibus eos omnipotens Deus per sacrum eloquium erudit, activa videlicet et contemplativa. Et per sex cubitos quid aliud quam activa vita exprimitur? quia sexto die perfecit Deus omnia opera sua [Genes. II, 1]. Palmus vero, qui super sex cubitos esse dicitur, iam de septimo est, sed tamen cubitus non est. Activa ergo vita signatur per sex cubitos, contemplativa per palmum, quia illam opere perficimus, de ista vero etiam cum contendimus, vix parum aliquid attingere valemus. |
| 8 | Activa enim vita est, panem esurienti tribuere, verbum sapientiae nescientem docere, errantem corrigere, ad humilitatis viam superbientem proximum revocare, infirmantis curam gerere, quae singulis quibusque expediant dispensare, et commissis nobis qualiter subsistere valeant providere. Contemplativa vero vita est charitatem quidem Dei proximi tota mente retinere, sed ab exteriore actione quiescere, soli desiderio conditoris inhaerere, ut nil iam agere libeat, sed, calcatis curis omnibus, ad videndam faciem sui Creatoris animus inardescat; ita ut iam noverit carnis corruptibilis pondus cum moerore portare, totisque desideriis appetere illis hymnidicis angelorum choris interesse, admisceri coelestibus civibus, de aeterna in conspectu Dei incorruptione gaudere. In palmo itaque manus et digiti tenduntur. Sed parum quid de mensura cubiti per palmum contingitur, quia quantolibet amore animus ardeat, quantalibet virtute se in Deum cogitatione tetendit, non iam quod amet perfecte videt, sed adhuc inchoat videre quod amat, quia sicut fortissimus praedicator dicit: Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem [I Cor. XIII, 12]. Et, Nunc cognosco ex parte, tunc autem cognoscam sicut et cognitus sum [Ibid.]. De septimo ergo cubito palmum tangimus, quia in hac vita positi contemplationis intimae sola initia degustamus. Activa enim vita quia perfecte teneri potest, et sexto die homo est conditus [Genes. I, 27], qui bona debet operari, sex cubitos calamus habet. |
| 9 | Bene has utrasque vitas duae illae mulieres signaverunt, Martha videlicet et Maria [Luc. X, 40]: quarum una satagebat circa frequens ministerium, alia vero sedebat ad pedes Domini, et audiebat verba de ore eius. Cumque contra sororem Martha quereretur quod se adiuvare negligeret, respondit Dominus, dicens: Martha, occuparis et satagis circa multa; porro unum est necessarium. Maria autem optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea [Ibid., 41, 42]. Ecce pars Marthae non reprehenditur, sed Mariae laudatur. Neque enim bonam partem elegisse Mariam dicit, sed optimam, ut etiam pars Marthae indicaretur bona. Quare autem pars Mariae sit optima, subinfertur cum dicitur: Quae non auferetur ab ea. Activa etenim vita cum corpore deficit. Quis enim in aeterna patria panem esurienti porrigat, ubi nemo esurit? Quis potum tribuat sitienti, ubi nemo sitit? Quis mortuum sepeliat, ubi nemo moritur? Cum praesenti ergo saeculo vita aufertur activa, contemplativa autem hic incipitur, ut in coelesti patria perficiatur, quia amoris ignis qui hic ardere inchoat, cum ipsum quem amat viderit, in amore ipsius amplius ignescet. Contemplativa ergo vita minime aufertur, quia subtracta praesentis saeculi luce perficitur. |
| 10 | Has utrasque vitas, sicut et ante nos dictum est [Ab August., l. XXII contra Faustum, c. 54, 55], duae beati Iacob mulieres signaverunt, Lia videlicet et Rachel [Genes. XXIX, 16]. Lia quippe interpretatur laboriosa, Rachel vero ovis, vel visum principium. Activa autem vita laboriosa est, quia desudat in opere; contemplativa vero simplex ad solum videndum principium anhelat, videlicet ipsum qui ait: Ego principium, propter quod et loquor vobis [Ioan. VIII, 25]. Beatus autem Iacob Rachel quidem concupierat, sed in nocte accepit Liam, quia videlicet omnis qui ad Dominum convertitur, contemplativam vitam desiderat, quietem aeternae patriae appetit; sed prius necesse est ut in nocte vitae praesentis operetur bona quae potest, desudet in labore, id est Liam accipiat, ut post ad videndum principium in Rachel amplexibus requiescat. Erat autem Rachel videns, sed sterilis; Lia vero lippa, sed fecunda; Rachel pulchra et infecunda, quia contemplativa vita speciosa in animo est, sed dum quiescere in silentio appetit, filios non generat ex praedicatione. Videt et non parit, quia dum quietis suae studium diligit, minus se in aliorum collectione succendit; et quantum introrsus conspicit, aperire aliis praedicando non sufficit. Lia vero lippa et fecunda est, quia activa vita, dum occupatur in opere, minus videt, sed dum modo per verbum, modo per exemplum ad imitationem suam proximos accendit, multos in bono opere filios generat. Et si in contemplatione mentem tendere non valet, ex eo tamen quod agit exterius, gignere sequaces valet. Recte ergo in mensura calami prius sex cubiti, et postmodum palmus dicitur, quia ante activa agitur, ut ad contemplativam postmodum veniatur. |
| 11 | Sed sciendum est quia sicut bonus ordo vivendi est ut ab activa in contemplativam tendatur, ita plerumque utiliter a contemplativa animus ad activam reflectitur, ut per hoc quod contemplativa mentem accenderit, perfectius activa teneatur. Debet ergo nos activa ad contemplativam transmittere, et aliquando tamen ex eo quod introrsus mente conspeximus contemplativa melius ad activam revocare. Unde et idem Iacob post Rachelis amplexus ad Liae rediit, quia et post visum principium laboriosa vita boni operis non est funditus deserenda. |
| 12 | Est autem in contemplativa vita magna mentis contentio, cum sese ad coelestia erigit, cum in rebus spiritalibus animum tendit, cum transgredi nititur omne quod corporaliter videtur, cum sese angustat ut dilatetur. Et aliquando quidem vincit, et reluctantes tenebras suae caecitatis exsuperat, ut de incircumscripto lumine quiddam furtim et tenuiter attingat; sed tamen ad semetipsam protinus reverberata revertitur, atque ab ea luce, ad quam respirando transiit, ad suae caecitatis tenebras suspirando rediit. Quod bene sacra historia designat, quae beatum Iacob cum angelo luctatum narrat. Cum enim ad parentes proprios rediret, in via angelum invenit, cum quo in luctamine magnum certamen habuit [Genes. XXXII, 24]. Is enim qui certat in luctamine, aliquando superiorem se, aliquando vero eum cum quo contenderit inferiorem invenit. Designat ergo angelus Dominum, et Iacob qui cum angelo contendit uniuscuiusque perfecti viri et in contemplatione positi animam exprimit. Quae videlicet anima cum contemplari Deum nititur, velut in quodam certamine posita, modo quasi exsuperat, quia intelligendo et sentiendo de incircumscripto lumine aliquid degustat; modo vero succumbit, quia et degustando iterum deficit. Quasi ergo vincitur angelus, quando intellectu intimo apprehenditur Deus. |
| 13 | Sed notandum quod idem victus angelus nervum femoris Iacob tetigit, eumque marcescere statim fecit, atque ab eo tempore Iacob uno claudicavit pede, quia scilicet omnipotens Deus cum iam per desiderium et intellectum cognoscitur, omnem in nobis voluptatem carnis arefacit. Et qui prius quasi duobus pedibus innitentes, et Deum videbamur quaerere, et saeculum tenere, post agnitionem suavitatis Dei unus in nobis pes sanus remanet, atque alius claudicat, quia necesse est ut, debilitato amore saeculi, solus convalescat in nobis amor Dei. Si ergo tenemus angelum, uno claudicamus pede, quia dum crescit in nobis fortitudo amoris intimi, infirmatur procul dubio fortitudo carnis. Omnis quippe qui uno pede claudicat soli illi pedi innititur quem sanum habet, quia cui desiderium terrenum iam arefactum fuerit, in solo pede amoris Dei tota virtute se sustinet. Et in ipso stat, quia pedem amoris saeculi quem ponere in terra consueverat, iam a terra suspensum portat. Et nos ergo si ad parentes proprios, id est ad spiritales patres redimus, teneamus in via angelum, ut suavitate intima apprehendamus Deum. Contemplativae etenim vitae amabilis valde dulcedo est, quae super semetipsam animam rapit, coelestia aperit, terrena autem debere esse contemptui ostendit, et spiritalia mentis oculis patefecit, corporalia abscondit. Unde bene Ecclesia in Canticis canticorum dicit: Ego dormio, et cor meum vigilat [Cant. V, 2]. Vigilanti etenim corde dormit, quia per hoc quod interius contemplando proficit, ab inquieto foris opere quiescit. |
| 14 | Sed inter haec sciendum est quia quandiu in hac mortali carne vivitur, nullus ita in contemplationis virtute proficit, ut in ipso iam incircumscripto luminis radio mentis oculos infigat. Neque enim omnipotens Deus iam in sua claritate conspicitur, sed quiddam sub illa speculatur anima, unde refota pronciat, et post ad visionis eius gloriam pertingat. Sic namque Isaias cum se Dominum vidisse fateretur, dicens: Anno quo mortuus est rex Ozias, vidi Dominum sedentem super solium excelsum et elevatum, protinus adiunxit: Et ea quae sub eo erant implebant templum [Isai. VI, 1]. Quando Ozias rex superbus ac praesumptor moritur, Dominus videtur, quia cum mundi huius elatio a desiderio mentis occiditur, tunc ipsa mens Dei gloriam contemplatur. Et notandum quod Dominus super solium excelsum et elevatum sedet. Quid namque est eius solium, nisi creatura angelica vel humana, cui per intellectum quem dedit praesidet? Quod videlicet solium excelsum et elevatum dicitur, quia et natura humana ad coelestem gloriam elevata proficit, et creatura angelica dum multis spiritibus cadentibus iam solidata est in coelo ne cadat, inde elevata est unde et confirmata. Templum vero eius hoc est quod solium, quia aeternus Rex ibi habitat ubi sedet. Nos ergo templum illius sumus, in quorum mentibus habitare dignatur. Sed ea quae sub eo erant implebant templum, quia quidquid de illo modo conspicitur, adhuc non est ipse, sed sub ipso est. Sic Iacob angelum vidit, et vidisse se Dominum fatetur [Genes. XXXII, 30], quia cum ministeria eius conspicimus, iam multum est quod super nosmetipsos levamur. Notandum vero quod dicitur: Implebant templum, quoniam etsi angelus apparet, infirmae tamen mentis desiderio satisfacit, ut si adhuc maius non potest, iam tamen minus quod videt admiretur. Ea ergo quae sub eo sunt implent templum, quia, sicut dictum est, et cum mens in contemplatione profecerit, non iam quod ipse est, sed id quod sub ipso est contemplatur. In qua videlicet contemplatione iam quietis internae gustus contingitur. Cuius quia quaedam quasi pars est, et perfecta nunc esse non potest, recte in Apocalypsi scriptum est: Factum est silentium in coelo, quasi media hora [Apoc. VIII, 1]. Coelum quippe est anima iusti, sicut per prophetam Dominus dicit: Coelum mihi sedes est [Isai. LXVI, 1]. Et, Coeli enarrant gloriam Dei [Psal. XVIII, 1]. Cum ergo quies contemplativae vitae agitur in mente, silentium fit in coelo, quia terrenorum actuum strepitus quiescit a cogitatione, ut ad secretum intimum aurem animus apponat. Sed quia haec quies mentis esse in hac vita perfecta non potest, nequaquam hora integra factum in coelo silentium dicitur, sed quasi media hora, ut neque ipsa media hora plene sentiatur, cum praemittitur quasi, quia mox ut se animus sublevare coeperit, et quietis intimae lumine perfundi, redeunte citius cogitationum strepitu, de semetipso confunditur, et confusus caecatur. Vita igitur contemplativa quae illic hora quasi media dicitur, apud Ezechielem prophetam non cubitus, sed palmus appellatur. Ecce, fratres charissimi, dum uniuscuiusque vitae causas exprimere cupimus, paulo latius per excessum locuti sumus. Sed bonis mentibus, quibus utraque eadem vita est ad agendum amabilis, esse non debet ad audiendum gravis. Sequitur: [Psal. XVIII, 1] Et mensus est latitudinem aedificii calamo uno, altitudinem quoque calamo uno. |
| 15 | Omnipotens Deus, qui nec in magnis tenditur, nec in minimis angustatur, sic de tota simul Ecclesia loquitur ac si de una anima loquatur. Et saepe quod ab eo de una anima dicitur nil obstat si de tota simul Ecclesia intelligatur. Latitudo itaque aedificii ad charitatem pertinet, de qua Psalmista dicit: Latum mandatum tuum nimis [Psal. CXVIII, 96]. Nil enim latius quam omnes in sinu amoris recipere, et nullas odii angustias sustinere. Sic quippe lata est charitas, ut in amplitudine dilectionis suae capere etiam inimicos possit. Unde et praecipitur: Diligite inimicos vestros, benefacite iis qui oderunt vos [Luc. VI, 27]. Considerandum quoque nobis est quia latitudo in aequalitate, altitudo vero in sublimitate tenditur. Latitudo ergo pertinet ad charitatem proximi, altitudo ad intelligentiam conditoris. Sed latitudo et altitudo aedificii uno calamo mensuratur, quia videlicet unaquaeque anima quantum lata fuerit in amore proximi, tantum et alta erit in cognitione Dei. Dum enim se per amorem iuxta dilatat, per cognitionem se superius exaltat; et tantum super semetipsam excelsa fit, quantum se iuxta se in proximi amorem tendit. Et quia aedificium quod inhabitat Deus ex angelica simul et humana natura perficitur, per hoc quod angelica creatura sursum est, et humana adhuc deorsum, potest per latitudinem atque altitudinem aedificii utraque haec creatura significari, quia ista adhuc in imis degit, illa vero in sublimibus permanet. Sed uno calamo mensuratur utraque, quia humilitas hominum quandoque ad aequalitatem perducitur angelorum. Unde scriptum est: Neque nubent, neque nubentur, sed erunt sicut angeli Dei in coelo [Matth., XXII, 30]. Et unde per Ioannem dicitur: Mensura hominis quae est angeli [Apoc. XXI, 17]. Quia usque ad illam altitudinem gloriae homo perducitur, in qua solidatos se angeli laetantur. Latitudo ergo aedificii tanta est, quanta et altitudo, quia electi quique qui modo in imis laborant, quandoque illis beatissimis spiritibus non erunt inaequales. Sed nos inter haec redeamus ad mentem, ac totis medullis cordis Deum diligamus et proximum. Dilatemur in affectu charitatis, ut exaltemur in gloria celsitudinis. Compatiamur per amorem proximo, ut coniungamur per cognitionem Deo. Condescendamus fratribus minimis in terra, ut coaequemur angelis in coelo, quia vir qui sua imagine Redemptorem signat, mensus est latitudinem aedificii calamo uno, altitudinem quoque calamo uno. Nunc igitur metitur mores, pensat opera, cogitationes considerat, ut sine fine postmodum retributionem reddat Iesus Christus Unigenitus Patris, qui cum eo vivit et regnat in unitate Spiritus sancti, per omnia saecula saeculorum. Amen. |