Gregorius Magnus, Epistolae, 5, EPISTOLA XLIII. AD EULOGIUM ET ANASTASIUM EPISCOPOS. Tum Pelagii decessoris sui, tum suas ad Ioannem, titulum universalis episcopi sibi arrogantem, epistolas mittit. Hortatur enixe ut communi consilio atque uno spiritu illius superbiam insequantur.
| 1 | Gregorius Eulogio episcopo Alexandrino, et Anastasio episcopo Antiocheno. |
| 2 | Cum praedicator egregius dicat: Quandiu quidem sum gentium apostolus, ministerium meum honorificabo (Rom. XI, 13). |
| 3 | Qui rursus alias dicit: Facti sumus ut parvuli in medio vestrum (I Thess. II, 7), exemplum procul dubio nobis sequentibus ostendit, ut et humilitatem teneamus in mente, et lamen ordinis nostri dignitatem servemus in honore, quatenus nec in nobis humilitas timida, nec erectio sit superba. |
| 4 | Ante hos siquidem annos octo, sanctae memoriae decessoris mei Pelagii tempore, frater et coepiscopus noster Ioannes in Constantinopolitana urbe ex causa alia occasionem quaerens synodum fecit, in qua se universalem appellare conatus est. |
| 5 | Quod mox idem decessor meus ut agnovit, directis litteris ex auctoritate sancti Petri apostoli eiusdem synodi acta cassavit. |
| 6 | Quarum videlicet epistolarum sanctitati vestrae exemplaria studui destinare. |
| 7 | Diaconum vero qui iuxta morem pro responsis Ecclesiae faciendis piissimorum dominorum vestigiis adhaerebat, cum praefato consacerdote nostro missarum solemnia celebrare prohibuit. |
| 8 | Cuius ego quoque sententiam sequens, similia praedicto consacerdoti nostro scripta transmisi, quorum exemplaria vestrae beatitudini censui transmittenda, hoc praecipue intendens, ut hac de re, qua ex nova superbia tota universalis Ecclesiae viscera perturbantur, prius saepe fati fratris nostri animum modesta intentione pulsemus. |
| 9 | Qui si nequaquam a suae elationis rigore voluerit inclinari, tunc quid fieri debeat, cum omnipotentis Dei solatio subtilius pertractetur. |
| 10 | Sicut enim veneranda mihi vestra sanctitas novit, per sanctam Chalcedonensem synodum pontifici sedis apostolicae, cui Deo disponente deservio, hoc universitatis nomen oblatum est. |
| 11 | Sed nullus unquam decessorum meorum hoc tam profano vocabulo uti consensit, quia videlicet si unus patriarcha universalis dicitur, patriarcharum nomen caeteris derogatur. |
| 12 | Sed absit hoc, absit a Christiani mente id sibi velle quempiam arripere, unde fratrum suorum honorem imminuere ex quantulacunque parte videatur. |
| 13 | Cum ergo nos hunc honorem nolumus oblatum suscipere, pensate quam ignominiosum sit hunc sibi quempiam violenter usurpare voluisse. |
| 14 | Propterea sanctitas vestra in suis epistolis neminem unquam universalem nominet, ne sibi debitum detrahat, cum alteri honorem offert indebitum. |
| 15 | Nec hac in re de serenissimis dominis animum vestrum mordeat sinistra suspicio, quia omnipotentem Dominum metuit, et contra statuta evangelica, contra sacratissimos canones agere aliquid nullo modo consentit. |
| 16 | Ego vero quamvis a vobis per longa terrarum atque maris intervalla disiunctus sim, sum tamen omnino vobis corde coniunctus. |
| 17 | Idque de vestra beatitudine erga me modis omnibus confido, quia cum me vicissim diligitis, a me non longe estis. |
| 18 | Unde magis gratias referimus grano illi sinapis (Matth. XIII, 31, 32), quia ex modici despicabilisque seminis specie ita est, ramis ex eadem radice surgentibus atque sese distendentibus usquequaque diffusus, ut in eis volatilia coeli cuncta nidificent. |
| 19 | Gratiaque sit fermento illi, quod tribus farinae satis totius humani generis massam in unitate conspersit (Matth. XIII, 33). |
| 20 | Atque parvo lapidi, qui abscissus de monte sine manibus, occupavit universam faciem orbis terrae (Dan. II, 35). |
| 21 | Qui ad hoc se usquequaque distendit, ut ex humano genere in unitatem redacto, totius corpus perficeretur Ecclesiae, atque ita ad totius compaginis pertineret commodum membrorum partialis ista distinctio. |
| 22 | Unde nos quoque a vobis non longe sumus, quia in illo qui ubique est unum sumus. |
| 23 | Agamus ergo ei gratias qui solutis inimicitiis, in carne sua fecit ut in omni orbe terrarum unus esset grex, et unum ovile sub se uno pastore, memores semper quid nos praedicator veritatis admoneat, dicens: Solliciti servate unitatem spiritus in vinculo pacis (Ephes. VI, 3). |
| 24 | Et: Pacem sectamini cum omnibus, et sanctimoniam, sine qua nemo videbit Deum (Hebr. XII, 14). |
| 25 | Qui aliis quoque discipulis dicit: Si fieri potest, quod ex vobis est, cum omnibus hominibus pacem habentes (Rom. XII, 18). |
| 26 | Vidit enim pacem bonos cum malis habere non posse; et idcirco, sicut nostis, praemisit, Si fieri potest. |
| 27 | Sed quia pax nisi in duabus partibus firmari non valet, cum hanc mali fugiunt, boni tenere medullitus debent. |
| 28 | Unde et mire dicitur, Quod ex vobis est, ut videlicet in nobis maneat, etiam cum a pravorum hominum mente repellitur. |
| 29 | Quam videlicet pacem tunc veraciter tenemus, cum superborum culpas charitate simul et iustitia insistente prosequimur, cum eos diligimus et eorum vitia odio habemus. |
| 30 | Opus quippe Dei homo est, sed opus hominis vitium. |
| 31 | Nos ergo discernamus quid Deus, quid item homo fecerit, neque propter errorem odio habeamus hominem, neque propter hominem diligamus errorem. |
| 32 | Unita ergo mente insequamur in homine malum superbiae, ut ab hoste suo, videlicet errore, prius ipse homo liberetur. |
| 33 | Praestabit vires omnipotens Redemptor noster charitati atque iustitiae, praestabit nobis longe a nobis positis unitatem spiritus sui, ipse cuius artificio quasi in arcae modum quatuor mundi constructa lateribus, atque imputribilium lignorum compage, et bitumine charitatis astricta, nullius adversitate spiritus, nullius venientis extrinsecus tumore fluctus perturbatur Ecclesia. |
| 34 | Sed quemadmodum illius gubernante gratia petendum est ut nulla nos superveniens exterius unda conturbet, ita ex totis orandum est visceribus, fratres charissimi, ut suae providentiae dextera cumulum sentinae in nobis interioris exhauriat. |
| 35 | Adversarius quippe diabolus qui contra humiles saeviens, sicut leo rugiens circuit quaerens quem devoret (I Petr. V, 8), non iam, ut cernimus, caulas circuit, sed ita valide in quibusdam Ecclesiae necessariis membris dentes figit, ut nulli sit dubium quia nisi unanimiter, favente Domino, cunctorum provida pastorum turba concurrat, omne, quod absit, citius ovile dilaniet. |
| 36 | Perpendite, fratres charissimi, quis e vicino subsequitur, cuius et in sacerdotibus erumpunt tam perversa primordia. |
| 37 | Quia enim iuxta est ille de quo scriptum est: Ipse est rex super universos filios superbiae (Iob, XLI, 25); quod non sine gravi dolore dicere compellor, frater et coepiscopus noster Ioannes mandata dominica, apostolica praecepta, regulas Patrum despiciens, cum per elationem praecurrere conatur in nomine. |
| 38 | Vestrae autem beatitudini indicet omnipotens Deus quam gravi considerationis huius gemitu torqueor, quod ille quondam mihi modestissimus, ille omnibus dilectus, ille qui in eleemosynis, orationibus, atque ieiuniis videbatur occupatus, ex eo in quo sedebat cinere, ex ea quam praedicabat humilitate, iactantiam sumpsit, ita ut universa sibi tentet ascribere, et omnia quae soli uni capiti cohaerent, videlicet Christo, per elationem pompatici sermonis eiusdem Christi sibi studeat membra subiugare. |
| 39 | Nec mirum, quod ille tentator, qui initium omnis peccati scit esse superbiam, et tunc ea in primo homine ante omnia usus est, et nunc eam quibusdam hominibus ponit in fine virtutum, ut qui aliquatenus bonis vitae studiis eius videbantur crudelissimas manus effugere, eis in ipsa meta boni operis, et in ipsa quodammodo apponat perfectionis conclusione tendiculum. |
| 40 | Unde magnopere orandum est, et omnipotens Deus assiduis precibus implorandus, ut hunc a mente illius avertat errorem, hoc ab unitate atque humilitate Ecclesiae malum superbiae et confusionis amoveat. |
| 41 | Et favente Domino omnibus viribus concurrendum atque providendum, ne in unius veneno sermonis viventia in Christi corpore membra moriantur. |
| 42 | Si enim hoc dici licenter permittitur, honor patriarcharum omnium negatur. |
| 43 | Et cum fortasse is in errore perit, qui universalis dicitur, nullus iam episcopus remansisse in statu veritatis invenitur. |
| 44 | Oportet ergo ut constanter ac sine praeiudicio servetis, sicut accepistis, Ecclesias, et nihil sibi in vobis haec tentatio diabolicae usurpationis ascribat. |
| 45 | State fortes, state securi: scripta cum universalis nominis falsitate nec dare unquam, nec suscipere praesumatis. |
| 46 | Omnes episcopos curae vestrae subiectos ab huius elationis inquinatione prohibete, ut universa vos Ecclesia patriarchas, non solum in bonis operibus, sed etiam in veritatis auctoritate cognoscat. |
| 47 | Si qua autem forsan adversa subsequuntur, unanimiter persistentes, etiam moriendo debemus ostendere, quia in damno generalitatis nostrum specialiter aliquid non amamus. |
| 48 | Dicamus cum Paulo: Mihi vivere Christus est, et mori lucrum (Philip. I, 21). |
| 49 | Audiamus quod primus omnium pastorum dicit: Si quid patimini propter iustitiam, beati eritis (I Petr. III, 14). |
| 50 | Mihi enim credite, quia honorem, quem pro praedicanda veritate suscepimus, si necessitatis causa exigat, securius pro eadem veritate relinquimus, quam tenemus. |
| 51 | Pro me autem, sicut vestram charissimam beatitudinem decet, orate, ut hoc quod vobis loqui audeo, operibus ostendam. |