Gregorius Magnus, Epistolae, 4, EPISTOLA XI. AD MAXIMIANUM EPISCOPUM. Etiam novorum redituum quartae partes iuxta canonicam distributionem dispensandae. Presbyter aliusve clericus abbas non fiat, nisi relicta Ecclesiae cui ministrabat cura. Defuncto episcopo, Ecclesiae res diligenter, at gratis, describendae. Visitatoribus et eorum clericis tribuendum stipendium. Virgo nondum sexagenaria non fiat abbatissa.
| 1 | Gregorius Maximiano episcopo Syracusano. |
| 2 | Olim quidem fraternitati tuae nostra fuerat auctoritate commissum ut si qua in Siciliae excederentur Ecclesia caeterisque venerabilibus locis, vel incongrue gererentur, nostra vice corrigeres. |
| 3 | Sed quia post haec de quibusdam neglectis hactenus capitulis ad nos querela pervenit, rursus ad eorum correctionem tuam fraternitatem specialiter praevidimus excitandam. |
| 4 | Cognovimus namque (Grat. 12, q. 2, c. 19) de reditibus Ecclesiarum noviter acquisitis canonicam dispositionem quartarum minime provenire, sed episcopos locorum tantummodo distribuere quartam antiquorum redituum, nunc vero quaesita suis usibus retinere. |
| 5 | Quamobrem pravam subintroductamque consuetudinem fraternitas tua vivaciter emendare festinet, ut sive de praeteritis reditibus, sive de iis quae nunc obvenerunt vel obvenerint, quartae secundum distributionem canonicam dispensentur. |
| 6 | Incongruum namque est unam eamdemque Ecclesiae substantiam duplici quodammodo iure censeri, id est usurpationis et canonum. |
| 7 | Presbyteros (Grat. 16, q. 1, c. 38), diaconos, caeterosque cuiuslibet ordinis clericos, qui Ecclesiis militant, abbates per monasteria esse non permittas, sed aut omissa clericatus militia, monachicis provehantur ordinibus; aut si in abbatis loco permanere decreverint, clericatus nullatenus permittantur habere militiam. |
| 8 | Satis enim incongruum est si cum unum ex his pro sui magnitudine diligenter quis non possit explere, ad utrumque iudicetur idoneus, sicque invicem et ecclesiasticus ordo vitae monachicae, et ecclesiasticis utilitatibus regula monachatus impediat. |
| 9 | Illud quoque (Grat. 12, q. 2, c. 45) charitatem tuam commonere curavimus, ut si quispiam episcoporum de hac luce migraverit, vel, quod absit, pro suis fuerit remotus excessibus, convenientibus hierarchicis cunctisque cleri prioribus, atque in sui praesentia inventarium Ecclesiae rerum facientibus, omnia quae reperta fuerint subtiliter describantur, nec, sicut antea fieri dicebatur, species quaedam aut aliud quodlibet de rebus Ecclesiae, quasi pro faciendi inventarii labore tollatur. |
| 10 | Sic namque ea quae ad munitionem pauperum facultatis pertinent desideramus expleri, ut nulla penitus in rebus eorum ambitiosis hominibus venalitatis relinquatur occasio. |
| 11 | Visitatores Ecclesiarum, clericique eorum, qui cum ipsis per non suae civitatis parochias fatigantur, aliquod laboris sui capiant, te disponente, subsidium. |
| 12 | Iustum namque est ut illic consequantur stipendium, quo pro tempore suum commodare reperiuntur obsequium. |
| 13 | Iuvenculas abbatissas fieri vehementissime prohibemus (Grat. 20, q. 1, c. 12). |
| 14 | Nullum igitur episcopum fraternitas tua nisi sexagenariam virginem, cuius aetas hoc atque mores exegerint, velare permittat, quatenus tam prioribus quam praesenti capitulo tuae districtionis instantia Domino adiuvante correctis, et diu dissolutum rerum venerabilium statum canonicis nexibus religare festines, et divina negotia non per incongruas voluntates hominum, sed competenti possint districtione disponi. |
| 15 | Mense Octobri, indictione 12. (Cf. Ioann. Diac. l. IV, c. 34; lib. II, c. 54; l. III, c. 23.) |