Gregorius Magnus, Epistolae, 2, EPISTOLA LIV. INCIPIT EPISTOLA SANCTI LICINIANI EPISCOPI DE LIBRO REGULARUM, AD SANCTUM GREGORIUM PAPAM URBIS ROMAE DIRECTA. Librum Regulae pastoralis laudat: obiicit tamen non fore qui sacra mysteria celebrent, nisi ordinentur nonnunquam minus periti. Libros in Iob, aliosve morales a Gregorio conscriptos postulat.
| 1 | Domino beatissimo papae Gregorio Licinianus episcopus. |
| 2 | Librum Regularum a sanctitate tua editum, et ad nos divina gratia opitulante perlatum, tanto libentius legimus, quanto in eo spiritales regulas inesse cognoscimus. |
| 3 | Quis non libentius legat, ubi iugi meditatione medicinam animae suae inveniat; ubi contemptis huius saeculi rebus caducis in sua mutabilitate variantibus, ad aeternae vitae stationem oculos mentis aperiat? Liber hic tuus omnium est aula virtutum. |
| 4 | Illic prudentia inter bonum et malum discretionem limitis figit; iustitia unicuique sua tribuit, dum Deo animam corpus que animae subdit. |
| 5 | Illic fortitudo etiam in adversis et in prosperis reperitur semper aequalis, quae nec in contrariis frangitur, nec in prosperis exaltatur. |
| 6 | Illic temperantia furorem libidinis frangit, discreteque voluptatibus modum imponit. |
| 7 | Illic cuncta quae ad vitae aeternae participium pertinent comprehendis; et non solum pastoribus regulam vivendi describis, sed etiam his qui regiminis officium nullum habent, vivendi regulam tribuis. |
| 8 | Habent enim pastores in quadripartita tua distributione quales ad hoc officium veniant; qualem vitam gerant cum venerint; qualiter vel qualia doceant; et ne in tanto sacerdotali culmine extollantur, quid agant. |
| 9 | Attestantur huic eximiae doctrinae tuae sancti antiqui Patres, doctores, defensoresque Ecclesiae, Hilarius, Ambrosius, Augustinus, Gregorius Nazianzenus; hi omnes testimonium tibi praebent, sicut apostolis praebuerunt prophetae. |
| 10 | Hilarius sanctus dicit, exponens verba Apostoli doctoris gentium: « Ita etenim quae propriae disciplinae et morum sunt, ad sacerdotii meritum utilia esse significat, si etiam haec quae ad docendae ac tuendae fidei scientiam necessaria sunt, inter reliqua non deerunt; quia non statim boni atque utilis sacerdotis est, aut tantummodo scienter agere, aut tantummodo scienter praedicare, cum et innocens tantum sui sufficiat si doctus sit, et doctus nisi doctrina vivendo. |
| 11 | Attestatur huic libro tuo sanctus Ambrosius in illis libris quos fecit de Officiis. |
| 12 | Attestatur sanctus Augustinus, dicens: In actione non amandus est honor in hac vita, sine [Lege sive] potentia, quoniam omnia vana sub sole; sed opus ipsum quod per eumdem honorem vel potentiam fit, si recte atque utiliter fit, id est ut valeat ad eam salutem subditorum, quae secundum Deum est . . . Propter quod ait Apostolus: Qui episcopatum desiderat, opus bonum desiderat. |
| 13 | Exponere voluit quid sit episcopus [Forte episcopatus], quia nomen est operis, non honoris. |
| 14 | Graecum est enim, et inde ductum vocabulum, quod ille qui praeficitur eis quibus praeficitur superintendit, curam scilicet eorum gerens, episcopus [Forte episcopatus] quippe intentio est. |
| 15 | Ergo episcopum, si velimus, Latine superintendere possumus dicere. |
| 16 | Ut intelligat non se esse episcopum qui praeesse dixerit [Lege dilexerit], non prodesse. |
| 17 | Ita enim a studio cognoscendae veritatis nemo prohibetur quod ad laudabile pertinet otium; locus vero superior, sine quo regi populus non potest, etsi ita teneatur atque administretur ut decet, tamen indecenter appetitur. |
| 18 | Quamobrem otium sanctum quaerit charitas; percipiendae ac tuendae vacandum est veritati. |
| 19 | Si autem imponitur, suscipienda est propter charitatis necessitatem. |
| 20 | Sed nec sic commodo veritatis delectatio deserenda est, ne subtrahatur illa suavitas, et opprimatur ista necessitas. » (Lib. VIII de Trinit., num. 1.) Attestatur Gregorius sanctus, cuius stylum sequeris, cuius exemplo delitescere cupiebas, ut pondus sacerdotii declinares, quod quale sit in toto libro tuo liquide declaratur; tamen portas quod metuebas. |
| 21 | Pondus enim tuum sursum fertur, non deorsum; non quod te ad ima premat, sed quod ad astra sustollat; dum per Dei gratiam, et obedientiae meritum, operisque boni efficientiam, fit suave quod per imbecillitatem humanam videbatur habere gravedinem. |
| 22 | Dicis enim ea quae consonant apostolis, et apostolicis viris. |
| 23 | Pulcher enim pulchra dixisti, et in his pulchrum te esse ostendisti. |
| 24 | Nolo ergo te similare indecoro pictori pulchra pingenti, quia spiritalis doctrina a spiritali mente proficiscitur. |
| 25 | Plus plerisque aestimatur pictor homo, quam inanimata pictura. |
| 26 | Sed hoc non assentationi aut adulationi reputes, sed veritati; quia nec me decet mentiri, nec te decet falsum laudare. |
| 27 | Ergo plane licet fidus, et te et omnia tua pulchra conspexi, et memet in comparationem tui satis indecorum vidi. |
| 28 | Unde precor per gratiam Dei quae in te exuberat, ut non respuas deprecantem, sed libenter doceas quae me fateor ignorare. |
| 29 | Compellimur enim necessitate facere quod doceas. |
| 30 | Peritus enim dum non reperitur qui ad officium sacerdotale veniat, quid fiendum est, nisi ut imperitus ut ego sum ordinetur? Iubes ut non ordinetur imperitus. |
| 31 | Sed pertractet prudentia tua ne forte ad peritiam sufficiat ei scire Iesum Christum, et hunc crucifixum; si autem non sufficit, nemo erit in hoc libro qui peritus esse dicatur; nemo erit utique sacerdos, si nisi peritus esse non debet. |
| 32 | Bigamis enim aperta fronte resistimus, ne sacramentum utique corrumpatur. |
| 33 | Quid si unius uxoris vir, ante uxorem, mulierem tetigerit? Quid si uxorem non habuerit, et tamen sine mulieris tactu non fuerit? Consolare nos stylo tuo, ut non puniamur nec nostro nec alieno peccato. |
| 34 | Valde enim metuimus ne per necessitatem ea faciamus quae non debemus. |
| 35 | Ecce obediendum est praeceptis tuis, ut talis fiat, qualis apostolica decet auctoritas; et non reperitur qualis quaeritur. |
| 36 | Cessabit ergo fides, quae constat ex auditu; cessabit baptismus, si non fuerit qui baptizet; cessabunt illa sacrosancta mysteria, quae per sacerdotes fiunt et ministros. |
| 37 | In utroque periculum manet; aut talis ordinetur qui non debet, aut non sit qui sacra mysteria celebret vel ministret. |
| 38 | Ante paucos annos Leander episcopus Spalensis remeans de urbe regia, vidit nos praeteriens, qui dixit nobis habere homilias a vestra beatitudine editas de libro sancti Iob. |
| 39 | Et quia festinans pertransiit, minime eas petentibus nobis ostendit. |
| 40 | Postea vero scripsisti ei de trina tinctione, in qua epistola memorant displicuisse vobis illud opus (Lib. I ep. 43); sed hoc salubriori consilio statuisse, ut in librorum ductu eas transponeres. |
| 41 | Habemus sane libellos sex sancti Hilarii episcopi Pictaviensis, quos de Graeco Origenis in Latinum vertit; sed non omnia secundum ordinem libri sancti Iob exposuit. |
| 42 | Et satis miror hominem doctissimum et sanctum, ut de stellis naenias Origenis transferret; mihi, sanctissime Pater, nullo pacto suaderi potest ut credam astra coeli Spiritus rationales, quae neque cum angelis neque cum hominibus facta esse Scriptura sancta declarat. |
| 43 | Dignetur ergo beatitudo vestra opus ipsum de libro sancti Iob; sed et alios libros morales quos fecisse te memoras in hoc libro Regularum, exiguitati [Deest forte meae] transmittere. |
| 44 | Tui enim sumus, tua legere delectamur. |
| 45 | Optabile namque est mihi [Deest forte et] praeclarum, sicut tuus Gregorius ait, usque ad ultimam discere senectutem. |
| 46 | Incolumem coronam vestram ad erudiendam Ecclesiam suam sancta Trinitas Deus conservare dignetur, sicut optamus, beatissime Pater. |