Gregorius Magnus, Epistolae, 1, EPISTOLA XXXVI. AD PETRUM SUBDIACONUM. Commonitorium sibi datum assidue relegat. Quaedam addit monita summam spirantia aequitatem ac prudentiam.
| 1 | Gregorius episcopus servus servorum Dei Petro subdiacono. |
| 2 | Pergenti tibi ad Siciliam capitulare quod dedi assidue relegendum est, ut cura maxima esse de episcopis debeat, ne in causis saecularibus misceantur, nisi in quantum necessitas defendendorum pauperum cogit. |
| 3 | De monachis vero vel clericis quae in eodem capitulari sunt inserta, nequaquam existimo modo esse movenda. |
| 4 | Sed experientia tua tanta haec observatione custodiat, quanta meum desiderium ex hac re valeat adimplere. |
| 5 | Praeterea pervenit ad me ab Antonini defensoris temporibus nunc usque in hoc decennio multos a Romana Ecclesia quasdam violentias pertulisse, ita ut quidam publice conquerantur fines suos violenter invasos, mancipia abstracta, res etiam mobiles manu, non iudicio aliquo ablatas. |
| 6 | In quibus omnibus volo ut experientia tua vehementer invigilet, et quidquid per hoc decennium invenerit violenter ablatum, vel sub nomine Ecclesiae iniuste detineri, hoc ei cuius esse cognoverit ex praesentis praecepti mei auctoritate restituat; ne cogatur qui vim pertulit ad me venire, et tanti itineris laborem assumere cum utrum vera dicat hic apud me non possit edoceri. |
| 7 | Considerata ergo venturi iudicis maiestate, omnia cum peccato ablata restitue, sciens quod magnum mihi lucrum reportas, si mercedem potius quam divitias congregas. |
| 8 | Plerosque vero cognovimus de amissis mancipiis conqueri: dicentes quia si servus cuiuspiam fortasse Dominum suum fugiens, iuris ecclesiastici se esse professus est, rectores Ecclesiae protinus hunc ut servum ecclesiastici iuris habuerunt, nullo agentes iudicio, sed servi vocem manibus defendentes. |
| 9 | Quod mihi tantum displicet, quantum a veritatis iudicio abhorret. |
| 10 | Unde volo ut experientia tua quaecunque ita facta cognoverit, postposita tarditate corrigat, et talia quoque mancipia, si quae nunc in iure ecclesiastico habentur, sicut sine iudicio ablata sunt, restitui ante iudicium decet; ut si quid in eis sanctae Ecclesiae legitime competit, tunc eorum possessores debeant ordinata actione pulsari. |
| 11 | Cuncta. |
| 12 | haec irretractabiliter corrige, quia tunc vere beati Petri apostoli miles eris, si in causis eius veritatis custodiam etiam sine eius acceptione tenueris. |
| 13 | Si quid vero iuste conspicis iuri ecclesiastico posse competere, cave ne unquam hoc manu studeas defensare; maxime quia et decretum sub anathematis interpositione constitui ne unquam a nostra ecclesia urbano vel rustico praedio tituli debeantur imponi; sed quidquid ratione pauperibus competit, ratione etiam debet defendi, ne dum bona res non bene agitur, apud omnipotentem Deum quod iuste a nobis quaeritur, de iniustitia redarguatur. |
| 14 | Laici autem nobiles vel vir gloriosus precor pro humilitate te diligant, non pro superbia perhorrescant. |
| 15 | Et tamen cum eos fortasse contra quoslibet inopes iniustitiam aliquam agere cognoscis, humilitatem protinus in erectionem verte, ut eis semper, et bene agentibus subditus, et male agentibus adversarius existas. |
| 16 | Sed ita fac ut nec humilitas tua remissa sit, nec auctoritas rigida, quatenus et humilitatem rectitudo condiat, et ipsam tuam rectitudinem humilitas blandam reddat. |
| 17 | Praeterea sicut moris fuit ut ad natalem pontificis episcopi convenirent, ad ordinationis meae diem venire eos prohibe, quia stulta et vana superfluitas non delectat. |
| 18 | Sed si eos convenire necesse est, in beati Petri apostolorum principis natalem conveniant, ut ei ex cuius largitate pastores sunt gratiarum actiones solvant. |
| 19 | Bene valeas. |
| 20 | Datum sub die XVII Kalendarum Aprilium, imperatoris Mauricii anno nono. |