Gregorius Magnus, Dialogi, 4, CAPUT XLVII Quod quidam ne in morte timeant, revelatione roborantur; et de Antonio, et Merulo, et Ioanne monachis.
| 1 | Nonnunquam vero omnipotens Deus trepidantium mentes quibusdam prius revelationibus roborat, ut in morte minime pertimescant. Nam quidam mecum in monasterio frater Antonius nomine, vivebat, qui multis quotidianisque lacrymis ad gaudia patriae coelestis anhelabat. Cumque studiosissime, et cum magno fervore desiderii sacra eloquia meditaretur, non in eis verba scientiae, sed fletum compunctionis inquirebat, quatenus per haec excitata mens eius inardesceret, et ima deserens, ad regionem coelestis patriae per contemplationem volaret. Huic per visionem nocturnam dictum est: Paratus esto, et quia Dominus iussit, migra. |
| 2 | Cumque ille non habere se sumptus ad migrandum diceret, responsum protinus audivit, dicens: Si de peccatis tuis agitur, dimissa sunt. Quod cum semel audisset, et magno adhuc metu trepidaret, nocte quoque alia eisdem verbis est admonitus. Tunc post quinque dies febre correptus, cunctis fratribus orantibus flentibusque, defunctus est. |
| 3 | Alius etiam frater in eodem monasterio Merulus dicebatur, vehementer lacrymis atque orationibus intentus: psalmodia vero ex ore illius pene nullo tempore cessare consueverat, excepto cum aut alimentum corpori, aut membra dedisset sopori. Huic nocturna visione apparuit quod ex albis floribus corona de coelo in caput illius descendebat. |
| 4 | Qui mox molestia corporis occupatus, cum magna securitate animi atque hilaritate defunctus est. Ad cuius sepulcrum dum Petrus, qui nunc monasterio praeest, sibi sepulturam facere post annos quatuordecim voluisset, tanta, ut asserit, de eodem sepulcro illius fragrantia suavitatis emanavit, ac si illic florum omnium fuissent odoramenta congregata. |
| 5 | Qua ex re manifeste patuit quam verum fuit quod per nocturnam visionem vidit. |
| 6 | In eodem quoque monasterio alius quidam Ioannes dictus est, magnae indolis adolescens, qui aetatem suam intellectu et humilitate, dulcedine et gravitate transibat. Huic aegrotanti atque ad extremum deducto, per nocturnam visionem quidam senex apparuit, et hunc virga tetigit, eique dixit: Surge, ex hac enim molestia modo minime morieris, sed paratus esto, quia longum tempus hic facturus non eris. |
| 7 | Qui dum iam esset a medicis desperatus, repente sanatus est, atque convaluit. Rem quam viderat narravit; seque per biennium in Dei servitio, sicut praedixi, ultra aetatis suae annos exhibuit. Ante hoc autem triennium, cum quidam frater fuisset mortuus, atque in eiusdem monasterii coemeterio a nobis sepultus, cunctis nobis ab eodem coemeterio exeuntibus, idem Ioannes, sicut postmodum pallens et tremens indicavit, illic nobis discedentibus inventus, ab eodem fratre qui mortuus fuerat de sepulcro vocatus est. |
| 8 | Quod mox etiam subsequens finis edocuit. Nam post dies decem, invasus febribus carne solutus est. |
| 9 | PETR. Doceri velim si hoc quod per nocturnas visiones ostenditur debeat observari. |
| 10 | ΚΕΦΑΛ. ΜΘ′. Ἐρώτησις πῶς τινες μὴ φοβεῖσθαι τὸν θάνατον δι᾽ ἀποκαλύψεως ἐπιστηρίζονται, καὶ περὶ Ἀντωνίου καὶ Μερούλλου τῶν μοναχῶν. |
| 11 | Πολλάκις δὲ καὶ πρὸ τῆς τελευτῆς ὁ παντοδύναμος Θεός τινων δειλιώντων τοὺς διαλογισμοὺς ἀποκαλύψεσί τισιν ἐπιστηρίζει, ἵνα ἐν τῷ θανάτω ἐρχόμενοι, μηδὲν φοβηθῶσιν. Ἀδελφὸς γάρ τις μετ᾽ ἐμοῦ ἐν τῷ μοναστηρίω ὑπάρχων, ὀνόματι Ἀντώνιος, ἐν καθημερινῷ πένθει καὶ δάκρυσιν ἀδιαλείπτοις ἠγωνίζετο περὶ τοῦ ἐπιτυχεῖν αὐτὸν τῆς χαρᾶς τῆς ἐν τῇ ἐπουρανίω πατρίδι ἐπικειμένης, μετὰ πολλοῦ πόθου καὶ ἐπιμονῆς τὰ ἱερὰ μελετῶν λόγια, οὐχὶ γνώσεως ῥήματα ἐν αὐτοῖς ἐπιζητῶν, ἀλλὰ κλαυθμοῦ καὶ κατανύξεως, ὅπως διὰ τούτων ὁ λογισμὸς αὐτοῦ ἀνανήψας, τὰ ἐπίγεια καταλιπὼν, ἐν τῇ ἐπουρανίω πατρίδι διὰ θεωρίας μετάρσιος γένηται. |
| 12 | Τούτω οὖν διὰ νυκτερινῆς ὀπτασίας ἐῤῥέθη· Ἕτοιμος γενοῦ. Ὁ γὰρ κύριος ἐκέλευσεν ἵνα μετάρῃς. Ἐκείνου δὲ εἰρηκότος μὴ ἔχειν ἐν ἑτοίμω τὰ δέοντα πρὸς τὸ μετάραι αὐτὸν, παρευθὺ ἀπολογίας ἤκουσε πρὸς αὐτὸν λεγούσης· Ἐὰν περὶ τῶν ἁμαρτιῶν σου ἐστὶν ὅπερ λέγεις, συνεχωρήθησάν σοι. |
| 13 | Τοῦτο δὲ ἅπαξ ἀκούσας, ἐν μεγάλω φόβω καὶ δειλίᾳ ἔτι ὑπῆρχεν. Ἐν δὲ ἑτέρᾳ νυκτὶ πάλιν τοῖς αὐτοῖς λόγοις ἐχρηματίσθη. Μετὰ δὲ πέντε ἡμέρας πυρετῷ συσχεθεὶς, πάντων τῶν ἀδελφῶν κλαιόντων καὶ εὐχομένων πρὸς κύριον ἐξεδήμησεν. |
| 14 | Ἕτερος δὲ ἀδελφὸς ἐν τῷ αὐτῷ μοναστηρίω Μέρουλλος λεγόμενος, σφοδροτάτοις δάκρυσι καὶ τῇ ἐλεημοσύνῃ προσεκαρτέρει. Ἡ δὲ ψαλμωδία ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ἐν οὐδενὶ καιρῷ διελίμπανε, πάρεξ τῆς ὥρας τοῦ μεταλαβεῖν αὐτὸν τροφῆς, καὶ διαναπαῦσαι ἐν τῷ ὕπνω τὸ σῶμα. |
| 15 | Τούτω διὰ νυκτερινῆς ὀπτασίας ἐφάνη, ὅτι ἐκ λευκῶν ἀνθέων στέφανος ἀπ᾽ οὐρανοῦ ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ κατήρχετο. Ὅστις εὐθέως τῇ τοῦ σώματος ἀῤῥωστίᾳ κατασχεθεὶς, μετὰ πολλῆς ἀμεριμνίας, καὶ ψυχῆς ἱλαρότητος ἐτελεύτησε. |
| 16 | Μετὰ δὲ χρόνους δεκατέσσαρας, πλησίον τοῦ μνήματος ἐν ᾧ ἐτάφη, Πέτρος ὁ νυνὶ τῆς αὐτῆς μονῆς προεστὼς, μνῆμα ἑαυτῷ ποιῆσαι ἐθέλησε. Κάμνοντος δὲ αὐτοῦ ἐκεῖσε, καθὼς λέγει, τοσαύτη ὄσφρησις εὐωδίας ἐκ τοῦ μνήματος ἀνῆλθεν, ὡς ὅτι παντοίων ἀνθῶν ἐκεῖσε συνηγμένων ἡ ὄσφρησις ἀπεπέμφθη. |
| 17 | Ἐξ οὗ πράγματος φανερὸν καθίσταται, ὅτι ἀληθὲς ὑπῆρχεν ὅπερ διὰ τῆς ὀπτασίας τῆς νυκτερινῆς ἐθεάσατο. |
| 18 | Ἕτερος δὲ ἐν αὐτῷ τῷ μοναστηρίω Ἰωάννης λεγόμενος, νέαν ἄγων τὴν ἡλικίαν ἐν πολλῇ γνώσει καὶ γλυκύτητι ταπεινώσεως καὶ μεγαλοπόνου ἀσκήσεως ὑπῆρχεν, ὥστε ὑπερβαίνειν τοὺς ἀγῶνας τὴν κῆραν αὐτοῦ. |
| 19 | Τούτου ἀσθενήσαντος, καὶ ἐν τοῖς ἐσχάτοις ἐλθόντος, διὰ νυκτερινῆς ὀπτασίας, γέρων τίς ὤφθη ῥᾶβδον κατέχων, καὶ τοῦτον τῇ ῥάβδω ἔνυξε, λέγων· Ἀνάστα, ἐκ ταύτης γὰρ τῆς ἀσθενείας ἀρτίως οὐχ ἀποθνήσκεις, ἕτοιμος δὲ γενοῦ, ἐπεὶ χρόνον ἐπίμηκον ἐνθάδε ποιῆσαι οὐκ ἔχεις. |
| 20 | Ἐν ᾧ δὲ λοιπὸν παρὰ τῶν ἰατρῶν ἀπελπισθεὶς ὑπῆρχε, παραχρῆμα ὑγίανεν, καὶ τὴν ὀπτασίαν ἣν ἐθεάσατο, διηγήσατο. Ἑαυτὸν δὲ εἰς τὴν τοῦ Θεοῦ δουλείαν, καθὼς προεῖπον, ὑπὲρ τὴν κῆραν αὐτοῦ ἀγωνιζόμενος μέχρι δύο ἐτῶν συνέσφιγξεν. |
| 21 | Πρὸ δὲ τῆς τριετίας ταύτης, ἑτέρου τινὸς ἀδελφοῦ τελευτήσαντος, καὶ ἐν τῷ κοιμητηρίω τοῦ αὐτοῦ μοναστηρίου παρ᾽ ἡμῶν ταφέντος, πάντων ἡμῶν ἐκεῖθεν ἐξελθόντων, ὁ αὐτὸς Ἰωάννης, καθὼς ἐν ὑστέρω ἀλλοχροῶν καί τρέμων διηγήσατο, παρὰ τοῦ ἀποθανόντος ἀδελφοῦ ἐκ τοῦ μνήματος ἐκλήθη. |
| 22 | Ὅνπερ λοιπὸν εὐθέως ἐπακολουθήσαντα τὸ τέλος ἔδειξε. Μεθ᾽ ἡμέρας γὰρ δέκα, πυρετῷ κατασχεθεὶς, τῶν δεσμῶν τοῦ σώματος ἀπελύθη. |
| 23 | ΠΕΤΡ. Διδαχθῆναι θέλω, ἐὰν τοῦτο, ὅπερ διὰ τῆς νυκτερινῆς ὁράσεως δείκνυται, παραφυλάττεσθαι ὀφείλει. |