Gregorius Magnus, Dialogi, 4, CAPUT XXXIX An post mortem purgatorius ignis sit.
| 1 | GREGORIUS. In Evangelio dicit Dominus: Ambulate dum lucem habetis . Per Prophetam quoque ait: Tempore accepto exaudivi te, et in die salutis adiuvi te . Quod Paulus apostolus exponens, dicit: Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis . Salomon quoque ait: Quodcumque potest manus tua facere, instanter operare, quia nec opus, nec ratio, nec scientia, nec sapientia erit apud inferos, quo tu properas . David quoque ait: Quoniam in saeculum misericordia eius . Ex quibus nimirum sententiis constat quia qualis hinc quisque egreditur [Dict. 25, cap. Qualis], talis in iudicio praesentatur. Sed tamen de quibusdam levibus culpis esse ante iudicium purgatorius ignis credendus est, pro eo quod Veritas dicit, quia si quis in sancto Spiritu blasphemiam dixerit, neque in hoc saeculo remittetur ei, neque in futuro . In qua sententia datur intelligi quasdam culpas in hoc saeculo, quasdam vero in futuro posse laxari. |
| 2 | Quod enim de uno negatur, consequens intellectus patet, quia de quibusdam conceditur. Sed tamen, ut praedixi, hoc de parvis minimisque peccatis fieri posse credendum est, sicut est assiduus otiosus sermo, immoderatus risus, vel peccatum curae rei familiaris, quae vix sine culpa vel ab ipsis agitur, qui culpam qualiter declinare debeant sciunt; aut in non gravibus rebus error ignorantiae, quae cuncta etiam post mortem gravant, si adhuc in hac vita positis minime fuerint relaxata. |
| 3 | Nam cum Paulus dicat Christum esse fundamentum, atque subiungat: Si quis superaedificaverit super hoc fundamentum, aurum, argentum, lapides pretiosos, ligna, fenum, stipulam; uniuscuiusque opus quale sit, ignis probabit; si cuius opus manserit quod superaedificavit, mercedem accipiet; si cuius opus arserit, detrimentum patietur; ipse autem salvus erit, sic tamen quasi per ignem. Quamvis hoc de igne tribulationis in hac nobis vita adhibito possit intelligi, tamen si quis hoc de igne futurae purgationis accipiat, pensandum sollicite est quia illum per ignem dixit posse salvari, non qui super hoc fundamentum, ferrum, aes, vel plumbum aedificat, id est peccata maiora, et idcirco duriora, atque tunc iam insolubilia; sed ligna, fenum, stipulam, id est peccata minima atque levissima, quae ignis facile consumat. |
| 4 | Hoc tamen sciendum est, quia illic saltem de minimis nihil quisque purgationis obtinebit, nisi bonis hoc actibus in hac adhuc vita positus, ut illic obtineat, promereatur. |
| 5 | ΚΕΦΑΛ. ΜΑ′. Ἐρώτησις εἰ μετὰ θάνατον καθαρτικὸν πῦρ ὑπάρχει. |
| 6 | ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ὁ Κύριος ἐν τῷ εὐαγγελίω λέγει· Πορεύεσθε ἕως οὗ τὸ φῶς ἔχετε. Διὰ δὲ τοῦ προφήτου λέγει· Καιρῷ δεκτῷ ἐπήκουσά σου, καὶ ἐν ἡμέρᾳ σωτηρίας ἐβοήθησά σοι. Ὅπερ Παῦλος ὁ ἀπόστολος ἑρμηνεύων, λέγει· Ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας Ὁ δὲ Σολομὼν οὕτω λέγει· Εἴ τι δ᾽ ἂν δύναται ἡ χείρ σου ποιῆσαι, ὅση δύναμίς σου ἐργάζου. |
| 7 | Οὔτε γὰρ ἔργον, οὔτε εἴδησις οὔτε σοφία ἐν τῷ ᾅδῃ ὑπάρχει, ἐν ᾧ σὺ πορεύῃ. Καὶ ὁ Δαυὶδ λέγει, Ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ. Ἐκ πασῶν οὖν τῶν μαρτυριῶν τούτων φανερῶς δείκνυται, ὅτι οἷος ἐκ τῶν ἐνταῦθα ἐξέλθῃ ἕκαστος, τοιοῦτος καὶ ἐν τῇ κρίσει παραστήσεται. |
| 8 | Πλὴν ὅμως περί τινων ἐλαφροτέρων πταισμάτων καθαρτικὸν εἶναι πῦρ πρὸ τῆς κρίσεως πιστευτέον. Αὕτη γὰρ ἡ ἀλήθεια εἴρηκεν, ὅτι ἐάν τις βλασφημήσῃ εἰς τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, οὐκ ἀφεθήσεται αὐτῷ, οὔτε ἐν τῷ νῦν αἰῶνι, οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι. |
| 9 | Ἐκ ταύτης οὖν τῆς ψήφου νοῆσαι δίδοται, ὅτι τινὰ μὲν πταίσματα ἐν τούτω τῷ κόσμω, τινὰ ἐν τῷ μέλλοντι παραχωρηθῆναι δύνανται. Ὅπερ γὰρ περὶ ἑνὸς ἀρνητέον οὐκ ἔστιν, ἀκολούθως καὶ περὶ ἑτέρων νοῆσαι δύναται. Πλὴν ὅμως, καθὼς προεῖπον, τοῦτο περὶ ἐλαχίστων ἀμαρτημάτων γίνεσθαι δυνατὸν πιστευτέον ὑπάρχειν. |
| 10 | Οἷον, λόγος ἀργὸς, γέλως ἄτακτος, ἢ ἀμέλεια τῆς φροντίδος τῆς φαμιλίας, καὶ τὸ μὴ ἐπιγινώσκειν τὰ τούτων πταίσματα καὶ ὅπως αὐτὰ διακρίνειν ὠφείλησαν. Ταῦτα γὰρ ἅπαντα διὰ πλάνην ἀγνοίας οὐ δοκοῦσι βαρέα τυγχάνειν, ἅπερ μετὰ θάνατον βαρέα εὑρίσκονται, ἐάν τις ἔτι ἐν ταύτῃ τῇ ζωῇ ὑπάρχων παραχωρήσῃ αὐτά. |
| 11 | Καὶ ὅπερ δὲ ὁ Παῦλος λέγει Ξριστὸν εἶναι θεμέλιον, καὶ προσθεὶς, ἔφη· Ὅστις ἐποικοδομεῖ ἐπὶ. τὸν θεμέλιον τοῦτον χρυσὸν, ἄργυρον, λίθους τιμίους, ξύλα, καλάμην, χόρτον, ἑκάστου τὸ ἔργον οἷόν ἐστι τὸ πῦρ αὐτὸ δοκιμάσει. |
| 12 | Εἴ τινος τὸ ἔργον μένει ὃ ἐπωκοδόμησε, μισθὸν λήψεται. Εἴ τινος τὸ ἔργον κατακαήσεται, ζημιωθήσεται, αὐτὸς δὲ σωθήσεται, οὕτως δὲ ὡς διὰ πυρός. Τοῦτο καὶ περὶ τοῦ τῆς θλίψεως τῆς ἐν ταύτῃ ἡμῶν τῇ ζωῇ προτεθὲν νοηθείη ἄν· πλὴν ὅμως ἐάν τις αὐτὸ καὶ περὶ τοῦ πυρὸς τῆς μελλούσης καθάρσεως λάβῃ, νηφόντως κατανοῆσαι δεῖ, ὅτι ἐκεῖνον εἶπε διὰ πυρὸς δύνασθαι σωθῆναι, οὐχὶ τὸν ἐπὶ τὸν θεμέλιον τοῦτον, σίδηρον, ἢ χαλκὸν, ἢ μόλιβδον οἰκοδομοῦντα, τουτέστιν ἁμαρτίας μεγάλας καὶ σκληρὰς καὶ μὴ διαλυομένας τότε, ἀλλὰ ξύλα, χόρτον, καλάμην, τουτέστιν ἐλαφρὰ καὶ ἐλάχιστα ἁμαρτήματα, ἅπερ εὐκόλως τὸ πῦρ κατεσθίει. |
| 13 | Τοῦτο δὲ γνωστὸν ἔστω, ὅτι οὔτε περὶ ἐλαφρῶν καὶ ἐλαχίστων ἁμαρτιῶν ἐκεῖσέ τις εὐκόλως τοῦ καθαρισμοῦ τυγχάνει, εἰ μὴ διὰ πράξεων ἀγαθῶν ἔτι ἐν ταύτῃ τῇ ζωῇ ὑπάρχων ἑαυτὸν ἐκκαθαίρει, ἵνα κἀκεῖσε ἐπιτυχεῖν τούτου ἀξιωθῇ. |