Gregorius Magnus, Dialogi, 4, CAPUT XXXVII Quid sibi vult in amoenis locis domus constructio: et de Deusdedit, cuius domus sabbato videbatur aedificari: et de poena Sodomorum.
| 1 | GREGORIUS. Quis hoc, si sanum sapit, intelligat? Sed per hoc quod illic ostensum est, quisquis ille est cui mansio ista construitur, aperte datur intelligi quid est quod hic operatur. Nam qui praemium aeternae lucis eleemosynarum largitate promerebitur, nimirum constat, quia auro aedificat mansionem suam. |
| 2 | Quod enim superius memoriam fugit ut dicerem, idem miles, qui haec viderat, narrabat quod eosdem laterculos aureos ad aedificationem domus, senes ac iuvenes, puellae et pueri ferebant. Qua ex re colligitur, quia hi quibus hic pietas facta est, ipsi illic operatores esse videbantur. |
| 3 | Hic etiam quidam iuxta nos, Deusdedit nomine, religiosus, habitabat, qui calceamenta solebat operari, de quo alter per revelationem vidit quod eius domus aedificabatur, sed in ea constructores sui solo die sabbati videbantur operari. Qui eiusdem viri postmodum subtiliter vitam requirens, invenit quia ex his quae diebus singulis laborabat, quidquid ex victu atque vestitu superesse potuisset, die sabbato ad beati Petri Ecclesiam deferre consueverat, atque indigentibus erogare. |
| 4 | Qua ex re perpende, quia non immerito domus ipsius fabrica sabbato crescebat. |
| 5 | PETR. Hac de re mihi idonee video satisfactum: sed quaeso te, quid esse dicimus, quod quorumdam habitacula foetoris nebula tangebantur, quorumdam vero tangi non poterant: vel quid quod pontem, quid est quod fluvium vidit? |
| 6 | GREGOR. Ex rerum, Petre, imaginibus pensamus merita causarum. Per pontem quippe ad amoena loca transire iustos aspexit: Quia angusta valde est semita quae ducit ad vitam . Et foetentem fluvium decurrentem vidit, quia ad ima defluit quotidie carnalium hic putredo vitiorum. Et quorumdam habitacula fetoris nebula tangebat, quorumdam vero ab ea tangi non poterant: quia sunt plerique qui multa iam bona opera faciunt, sed tamen adhuc carnalibus vitiis in cogitationis delectatione tanguntur. |
| 7 | Et iustum valde est, ut illic nebula fetoris obsideat, quos hic adhuc carnis fetor delectat. Unde et eamdem delectationem carnis esse beatus Iob in fetore conspiciens, de luxurioso ac lubrico sententiam protulit, dicens: Dulcedo illius vermes [Iob XXIV, 20]. Qui autem perfecte cor ab omni delectatio e carnis excutiunt, constat nimirum quia eorum habitacula fetoris nebula non tanguntur. |
| 8 | Et notandum quod idem fetor esse et nebula visa sit, quia nimirum carnalis delectatio mentem quam inficit obscurat, ut veri luminis claritatem non videat, sed unde delectatur inferius, inde caliginem ad superna patiatur. |
| 9 | PETR. Putamusne hoc auctoritate sacri eloquii posse monstrari, ut culpae carnalium fetoris poena puniantur? |
| 10 | GREGOR. Potest; nam libro Geneseos attestante didicimus, quia super Sodomitas Dominus ignem et sulphur pluit , ut eos et ignis incenderet, et fetor sulphuris necaret. Quia enim amore illicito corruptibilis carnis exarserant, simul incendio et fetore perierunt, quatenus in poena sua cognoscerent quia aeternae mortis fetoris sui se delectatione tradidissent. |
| 11 | PETR. De his in quibus dubius fui, nihil mihi, fateor, quaestionis remansit. |
| 12 | ΚΕΦΑΛ. ΛΗ′. Περὶ Δεουσδέδιτ τοῦ τζαγγαρίου. |
| 13 | Ἀνήρ τις εὐλαβέστατος Δεουσδέδιτ ὀνόματι πλησίον ἡμῶν κατῴκει. Τέχνη δέ αὐτῷ ἡ τοῦ τζαγγαρίου ὑπῆρχε. Περὶ τούτου οὖν τις δι᾽ ἀποκαλύψεως σεθεάσατο, ὅτι οἶκος αὐτῷ ᾠκοδομεῖτο. |
| 14 | Ἐν δὲ τῇ τοῦ σαββάτου καὶ μόνον ἡμέρᾳ ἐθεωροῦντο οἱ οἰκοδόμοι ἐργαζόμενοι. Ὁ οὖν ταῦτα θεασάμενος περὶ τῆς τοῦ ἀνδρὸς τούτου πολιτείας ἐπὶ λεπτοῦ διερευνήσας, εὗρεν, ὅτι ἐξ αὐτῶν ὧν καθ᾽ ἑκαστὴν ἡμέραν εἰργάζετο, εἴ τι δ᾽ ἂν αὐτῷ περιέσσευεν ἀπό τε τροφῆς καὶ ἐνδύματος, τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου εἰς τὴν τοῦ μακαρίου Πέτρου τοῦ ἀποστόλου ἐκκλησίαν ἀποφέρειν εἴωθεν, καὶ τοῖς δεομένοις διαδιδόναι. |
| 15 | Ἐξ οὗ πράγματος κατανόησον, ὅτι οὐ παρὰ τὸ προσῆκον ἡ τοῦ ἴκου αὐτοῦ κτίσις ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου ηὔξανεν. |
| 16 | ΠΕΤΡ. Περὶ τοῦ πράγματος τούτου ἁρμοδίως ἑαυτὸν ὁρῶ πληροφορηθέντα. Ἀλλ᾽ αἰτῶ τί λέγομεν εἶναι τοῦτο, ὅτι τῶν μὲν οἰκημάτων ἡ ὁμίχλη καὶ ἡ δυσωδία καθήπτετο, τῶν δὲ καθάψασθαι οὐκ ἠδύνατο; τί δὲ καὶ ὁ ποταμὸς καὶ ἡ γέφυρα ἣν ἐθεάσατο; |
| 17 | ΓΡΗΓΟΡ. Ἐκ τῶν εἰκόνων τῶν πραγμάτων, Πέτρε, τὰ ἀξιώματα τῶν πραγμάτων ταλαντεύομεν. Διὰ τῆς γεφύρας οὖν περάσαι τοὺς δικαίους, καὶ εἰς τόπους τερπνοὺς ἀπελθεῖν ἑώρακεν· ἐπειδὴ σφόδρα στενή ἐστιν ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν. |
| 18 | Τὸν δὲ δυσώδη ποταμὸν ὑποτρέχοντα ἐθεάσατο, ὅτι καὶ καθ᾽ ἡμέραν ἐνταῦθα εἰς τὰ κάτω ὑποσύρει τῶν σαρκικῶν ἀνθρώπων τὸ φρόνημα ἡ τῶν παθῶν σηπεδών. Ὅτι δέ τινα τῶν οἰκημάτων ἡ δυσωδία καὶ ἡ ὁμίχλη καθήπτετο, τινῶν δὲ καθάψασθαι οὐκ ἠδύνατο, πολλοί εἰσιν ἔργα ποιοῦντες καλὰ, πλὴν ὅμως ἔτι τῶν σαρκικῶν παθῶν ἡ ἐπιθυμία τῆς διανοίας αὐτῶν καθάπτεται. |
| 19 | Καὶ δίκαιον λίαν ὑπάρχει, ἵνα ἡ ὁμίχλη τῆς δυσωδίας ἐκεῖσε ἐπεισέλθῃ, οἵσπερ ἔτι ἐνταῦθα ἡ τῆς σαρκὸς δυσώδια θέλγῃ. Ὁθεν καὶ ὁ μακάριος Ἰὼβ τὴν τῆς σαρκὸς ἡδυπάθειαν δυσωδίαν ὑπάρχειν ὁρῶν, περὶ τῶν πόρνων καὶ εὐολίσθων τὴν ψῆφον ἐπήγαγε, λέγων· Γλυκύτης αὐτῶν, σκώληξ. |
| 20 | Οἱ δὲ ὁλοκλήρως τὴν ἑαυτῶν καρδίαν ἐκ πάσης σαρκικῆς ἡδυπαθείας ἐκκαθάραντες, λίαν φανερῶς δείκνυνται ὅτι τούτων τὰ οἰκήματα ἡ ὁμίχλη καὶ ἡ δυσωδία οὐδαμῶς καθάπτεται. Ἀλληγορικῶς δὲ τὴν ὁμίχλην καὶ τὴν δυσωδίαν ὑποληπτέον τὴν σαρκικὴν ἡδυπάθειαν. |
| 21 | Ἥ τις τὸν λογισμὸν οὗτινος οὖν κατάσχῃ, θολοῖ καὶ σκοτίζει, ἵνα τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸς τὴν λαμπρότητα μὴ θεωρήσῃ, ἀλλ᾽ ὅθεν ἡδυπαθεῖ κάτωθεν, ἐν τοῖς ἄνω ἀμβλυωπίαν ὑπομένει. |
| 22 | ΠΕΤΡ. Δύναται ἐκ μαρτυρίας γραφικῆς τοῦτο ἀποδειχθῆναι, ὅτι τὰ πταίσματα τῶν σαρκικῶν τῇ βασάνω τῆς δυσωδίας παρεικάζονται; |
| 23 | ΚΕΦΑΛ. ΛΘ′. Περὶ τῆς κρίσεως τῶν Σοδομιτῶν. |
| 24 | ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Δύναται· ἀκηκόαμεν γὰρ βίβλου τῆς Γενέσεως μαρτυρούσης, ὅτι ἔβρεξε κύριος εἰς τοὺς Σοδομίτας πῦρ καὶ θεῖον, ἵνα τὸ μὲν πῦρ τούτους κατακαύσῃ, ἡ δὲ δυσωδία τοῦ θείου ἀποκτείνῃ. |
| 25 | Ἐπειδὴ γὰρ ὀρέξει μὴ ἀνηκούσῃ τῇ φθορᾷ τῆς σαρκὸς ἐξεκαύθήσαν, ὁμοίως τῷ ἐμπυρισμῷ καὶ τῇ δυσωδίᾳ ἀπώλοντο· ὅπως ἐν τῇ βασάνω αὐτῶν γνώσωνται, ὅτι τῷ αἰωνίω θανάτω ἑαυτοὺς παρεδώκασιν διὰ τῆς ἡδυπαθοῦς αὐτῶν δυσωδίας. |
| 26 | ΠΕΤΡ. Περὶ τούτων ὧν ἐν δειλίᾳ ὑπῆρχον, ὁμολογῶ, ὅτι οὐδὲν ἐν ἐμοὶ ἐκζητήσεως ἐναπέμεινεν. |