Gregorius Magnus, Dialogi, 4, CAPUT XI De egressu animae Nursini presbyteri.
| 1 | Sed neque hoc sileam quod vir venerabilis abbas Stephanus, qui non longe ante hoc tempus in hac urbe defunctus est, quem ipse etiam bene nosti, in eadem provincia Nursiae contigisse referebat. Aiebat enim quod illic presbyter quidam commissam sibi cum magno timore Domini regebat Ecclesiam [Dist. 32, can. Presbyter]. Qui ex tempore ordinationis acceptae presbyteram suam ut sororem diligens, sed quasi hostem cavens, ad se propius accedere nunquam sinebat, eamque sibimet propinquare nulla occasione permittens, ab ea sibi communionem funditus familiaritatis absciderat. |
| 2 | Habent quippe sancti viri hoc proprium; nam ut semper ab illicitis longe sint, a se plerumque etiam licita abscindunt. Unde idem vir, ne in aliquam per eam incurreret culpam, sibi etiam per illam ministrari recusabat necessaria. Hic ergo venerabilis presbyter cum longam vitae implesset aetatem, anno quadragesimo ordinationis suae inardescente graviter febre correptus, ad extrema deductus est. |
| 3 | Sed cum eum presbytera sua conspiceret solutis iam membris, quasi in morte distentum, si quod adhuc ei vitale spiramen inesset, naribus eius apposita curavit aure dignoscere. Quod ille sentiens, cui tenuissimus inerat flatus, quantulo adnisu valuit, ut loqui potuisset, infervescente spiritu collegit vocem atque erupit, dicens: Recede a me, mulier, adhuc igniculus vivit, paleam tolle. |
| 4 | Illa igitur recedente, crescente virtute corporis, cum magna coepit laetitia clamare, dicens: Bene veniant domini mei; bene veniant domini mei; quid ad tantillum servulum vestrum estis dignati convenire? venio, venio, gratias ago, gratias ago. Cumque hoc iterata crebro voce repeteret, quibus hoc diceret noti sui, qui illum circumsteterant, requirebant. |
| 5 | Quibus ille admirando respondit, dicens: Nunquid hic convenisse sanctos apostolos non videtis? beatum Petrum et Paulum primos apostolorum non aspicitis? Ad quos iterum conversus, dicebat: Ecce venio, ecce venio; atque inter haec verba animam reddidit. Et quia veraciter sanctos apostolos viderit, eos etiam sequendo testatus est. |
| 6 | Quod plerumque contingit iustis, ut in morte sua sanctorum praecedentium visiones aspiciant, ne ipsam mortis suae poenalem sententiam pertimescant, sed dum eorum menti internorum civium societas ostenditur, a carnis suae copula sine doloris et formidinis fatigatione solvantur. |
| 7 | ΚΕΦΑΛ. ΙΒ′. Περὶ ἐξόδου ψυχῆς τοῦ ἀπὸ Νουρσίας πρεσβυτέρου. |
| 8 | Οὐδὲ τοῦτο παρασιωπῆσαι δίκαιον ἡγοῦμαι, ὅπερ ὁ εὐλαβέστατος ἀνὴρ ἀββᾶς Στέφανος, ὅστις οὐ πρὸ πολλοῦ χρίνου ἐν ταύτῃ τῇ πόλει ἐτελειώθη ἓν καὶ αὐτὸς καλῶς ἐπίστασαι, ἐν τῇ αὐτῇ τῆς Νουρσίας χώρᾳ συμβεβηκέναι διηγεῖτο. |
| 9 | Ἔλεγε γὰρ, ὅτι πρεσβύτερός τις ἐκεῖσε τὴν ἐμπιστευθεῖσαν αὑτῷ ἐκκλησίαν μετὰ μεγίτου φόβου τοῦ κυρίου ἐποίμαινεν. Ὅστις ἀπὸ τοῦ καιροῦ τῆς χειροτονίας αὑτοῦ τὴν ἑαυτοῦ σύμβιον, ὡς μὲν ἀδελφὴν ἠγάπα, ὡς δὲ ἐχθρὸν φοβούμενος ταύτην πρὸς ἑαυτὸν προσεγγίσαι οὐδέποτε παρέασεν ἐν οὐδεμιᾷ προφάσει. |
| 10 | Παντελῶς δὲ τὴν ἐκ τῆς κοινωνίας γνησιότητα ἐξ αὐτῆς ἀπέτεμεν. Μετὰ πάντων γὰρ τῶν ἀγαθῶν καὶ τοῦτο τὸ ἰδίωμα ἔχουσιν οἱ ἅγιοι ἄνδρες, ὥστε οὐ μόνον ἐκ τῶν μὴ ἁρμοζόντων πάντοτε ἐκ μήκους εἶναι, ἀλλὰ καὶ τὰ ἁρμόζοντα πολλάκις ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἀποτέμνουσιν. |
| 11 | Ὅθεν ὁ αὐτὸς ἀνὴρ, ἵνα μὴ ἐν οἱωδηποτοῦν πταίσματι δι᾽ αὐτῆς περιέλθῃ, οὔτε εἰς τὸ ἐπάναγκες διακονηθῆναι παρ᾽ αὐτῆς κατεδέχετο. Οὗτος τοίνυν ὁ εὐλαβέστατος πρεσβύτερος ἐν πολλοῖς ἔτεσι τὴν ζωὴν διανύσας, καὶ εἰς βαθὺ γῆρας ἐληλακὼς, τῷ τεσσαρακοστῷ χρόνω τῆς χειροτονίας αὐτοῦ ἐκκαύσει βαρυτάτου πυρετοῦ συσχεθεὶς, ἐν τοῖς ἐσχάτοις ἀπηνέχθη. |
| 12 | Θεασαμένη δὲ ἡ αὐτοῦ γενομένη σύμβιος, ὅτι ἅπαντα αὐτοῦ τὰ μέλη ἀπενεκρώθησαν, καὶ λοιπὸν τῷ θανάτω προσήγγισε, τὴν ἀκοὴν αὑτῆς ταῖς ῥισὶν αὐτοῦ ἐπιθείσασα, ἔσπευδε διαγνῶναι, ἐὰν αὐτῷ τις ἔτι πνοὴ ζωτικὴ ὑπῆρχεν. |
| 13 | Ὅπερ ἐκεῖνος ἐπιγνοὺς, καὶ τι λίαν λεπτοτάτης αὐτῷ πνοῆς ὑπαρχούσης, τῇ ἐπινεύσει δὲ μᾶλλον θερμανθέντος τοῦ πνεύματος, ὅσην ἠδυνήθη σωρεῦσαι πνοὴν τοῦ λαλῆσαι, τὴν φωνὴν διήνοιξε, λέγων· Ἀπόστα ἀπ᾽ ἐμοῦ, γύναι. |
| 14 | Τὸ γὰρ πῦρ ἔτι ζῇ, ἔπαρον τὸ ἄχυρον. Ἐκείνης δὲ ὑποχωρησάσης, καὶ τῆς τοῦ σώματος αὐτοῦ δυνάμεως αὐξησάσης, μετὰ μεγάλης εὐφροσύνης ἤρξατο κράζειν καὶ λέγειν· Καλῶς ἔρχονται οἱ κύριοί μου· τί πρὸς τὸν ἀνάξιον ὑμῶν δοῦλον ἐλθεῖν κατηξιώσατε; Ἔρχομαι, ἔρχομαι, εὐχαριστῶ, εὐχαριστῶ. |
| 15 | Ἐν δὲ τῷ συχνῇ τῇ φωνῇ τὸν αὐτὸν λόγον προσφέρειν αὐτὸν, οἱ γνωστοὶ αὐτοῦ, οἵτινες ἐκεῖσε παρίσταντο, τίσι τοῦτο ἔλεγεν ἠρώτων. Πρὸς οὓς ἐκείνος θαυμάζων ἀπεκρίθη, λέγων· Οὐ θεωρεῖτε τοὺς ἁγίους ἀποστόλους συνεληλυθότας ἐνταῦθα; Οὐ θεωρεῖτε τοὺς μακαρίους Πέτρον καὶ Παῦλον τοὺς πρώτους τῶν ἀποστόλων; Πρὸς οὓς πάλιν ἐπιστραφεὶς, εἶπεν· Ἰδοὺ ἔρχομαι, ἰδοὺ ἔρχομαι. |
| 16 | Ἐν τούτοις οὖν τοῖς ῥήμασι τὴν ψυχὴν ἀπέδωκεν. Ἐπ᾽ ἀληθείας τοιγαροῦν τοὺς ἀποστόλους ἐθεάσατο, οἷς καὶ ἀκολουθεῖν ἐμαρτύρησεν. Ὅθεν λοιπὸν συμβαίνει ἐν τοῖς δικαίοις, ὥστε ἐν τῷ θανάτω αὐτῶν, ἁγίων προλαμβανόντων, ὀπτασίας αὐτοὺς θεάσασθαι, ἵνα μὴ ἐν τῇ ἀποφάσει τοῦ θανάτου βάσανον δειλιάσωσιν. |
| 17 | Ἀλλ᾽ ἐν τῷ ἐπιδείκνυσθαι αὐτοῖς τῷ ἔνδοθεν λογισμῷ μετὰ τίνων συμμέτοχοι ὑπάρχουσιν, ἐκ τοῦ δεσμοῦ τῆς σαρκὸς αὐτῶν ἄνευ πόνου καὶ φόβου ἀπολυθῶσιν. |