Gregorius Magnus, Dialogi, 4, CAPUT X De egressu animae Spei abbatis.
| 1 | Adhuc in monasterio meo positus cuiusdam valde venerabilis viri relatione cognovi quod dico. Aiebat enim quia venerabilis Pater nomine Spes, monasterium construxit in loco cui vocabulum Cample est, qui sexti ferme milliarii interiacente spatio a vetusta Nursiae urbe disiungitur. Hunc omnipotens et misericors Deus ab aeterno verbere flagellando protexit, eique dispensationis suae maximam severitatem servavit et gratiam; quantumque eum prius flagellando diligeret, postmodum perfecte sanando monstravit. |
| 2 | Eius namque oculos per quadraginta annorum spatium continuae caecitatis tenebris pressit, nullum ei lumen vel extremae visionis aperiens. Sed quia nemo in verbere illius gratia se destituente subsistit, et nisi idem misericors Pater qui poenam irrogat patientiam praestet, mox per impatientiam peccatum nobis ipsa auget correptio peccatorum, fitque modo miserabili ut culpa nostra unde sperare debuit terminum, inde sumat augmentum; idcirco nostra Deus infirma conspiciens, flagellis suis custodiam permiscet, atque in percussione sua electis filiis nunc misericorditer iustus est, ut sint quibus postea debeat iuste misereri. |
| 3 | Unde venerabilem senem dum exterioribus tenebris premeret, interna nunquam luce destituit. Qui cum flagello fatigaretur corporis, habebat per sancti Spiritus custodiam, consolationem cordis. Cum vero iam anni quadragesimi fuisset in caecitate tempus expletum, ei Dominus lumen reddidit, et vicinum suum obitum denuntiavit, atque ut monasteriis circumquaque constructis verbum vitae praedicaret admonuit, quatenus corporis recepto lumine, visitatis in circuitu fratribus, cordis lumen aperiret. |
| 4 | Qui statim iussis obtemperans, fratrum coenobia circuivit, mandata vitae quae agendo didicerat praedicavit. Quinto decimo igitur die ad monasterium suum peracta praedicatione reversus est, ibique fratribus convocatis astans in medio, sacramentum dominici corporis et sanguinis sumpsit, moxque cum eis mysticos psalmorum cantus exorsus est. Qui illis psallentibus orationi intentus animam reddidit. |
| 5 | Omnes vero fratres qui aderant ex ore eius exisse columbam viderunt, quae mox, aperto tecto oratorii egressa, aspicientibus fratribus, penetravit coelum. Cuius idcirco animam in columbae specie apparuisse credendum est, ut omnipotens Deus ex hac ipsa specie ostenderet quam simplici corde ei vir ille servisset. |
| 6 | ΚΕΦΑΛ. ΙΑ′. Περὶ ἐξόδου ψυχῆς Ἐλπιδίου ἀρχιμανδρίτου πόλεως Νουρσίας. |
| 7 | Ἔτι μοι ἐν τῷ μοναστηρίω ὑπάρχοντι, παρά τινος ἀνδρὸς σφόδρα εὐλαβεστάτου διηγουμένου μεμάθηκα, ὅπερ κἀγὼ διηγοῦμαι. Ἔλεγε γὰρ, ὅτι ὁ εὐλαβέστατος πατὴρ, ὁ ὀνομαζόμενος Σπὲς, μοναστήρια ἦν κτίσας, ἐν τῷ τόπω τῷ ὀνομαζομένω Κάμπλε, ὅστις ἕκτω μιλίω, ἢ καὶ προσένδον διάκειται ἀπὸ τῆς πόλεως τῆς καλουμένης παλαιᾶς Νουρσίας. |
| 8 | Τοῦτον ὁ παντοδύναμος καὶ ἐλεήμων Θεὸς ἐνταῦθα παιδεύσας, ἐκ τῶν αἰωνίων βασάνων ἐξείλατο. Τῆς γὰρ μεγίστης αὐτοῦ οἰκονομίας καὶ τὴν ἀπειλὴν ἔδειξε, καὶ τὴν συμπάθειαν. Πόσον γὰρ αὐτὸν τὸ πρότερον μαστίζων ἠγάπα, μετέπειτα ὁλοκλήρως αὐτὸν ἰασάμενος ἐπέδειξεν. |
| 9 | Τοὺς γὰρ αὐτοῦ ὀφθαλμοὺς μέχρι τεσσαρακονταετοῦς χρόνου διαστήματος, τῇ ἐπιμονῇ τοῦ σκότους τῆς τυφλώσεως ἐπλήρωσε, μηδὲν αὐτῷ φωτὸς κἂν μικρᾶς ὁράσεως αὐγὴν καταλείψας. |
| 10 | Οὐδεὶς δὲ τὴν μάστιγα ὑπενέγκαι δύναται, τῆς χάριτος αὐτὸν ἐγκαταλιμπανούσης, εἰ μὴ αὐτὸς ὁ ἐλεήμων πατὴρ ὁ τὴν βάσανον παρέχων ὑπομονὴν δωρήσηται. Διὰ γὰρ τῆς ἀνυπομονησίας ἁμαρτίαν ἡμῖν αὐτὴ ἡ παίδευσις προστίθησιν· ὅθεν λοιπὸν συμβαίνει, τρόπω ἐλεεινῷ γενέσθαι, ὅτι ὅθεν ὀφείλει τὸ πταῖσμα ἡμῶν συγχώρησιν λαβεῖν, ἐκεῖθεν προσθήκην ὀδύνης δέχεται. |
| 11 | Τούτου ἕνεκεν τὰ ἡμέτερα ἀσθενήματα ὁ Θεὸς ἐπιβλέπων, ταῖς μάστιξιν αὐτοῦ καὶ ὑπομονὴν ἀναμίσγει, ὥστε καὶ παιδεύων τὰ ἐκλεκτὰ αὐτοῦ τέκνα ἐλεήμων καὶ δίκαιος φανῇ οἷς μετέπειτα μέλλει δικαίως σπλαγχνίζεσθαι. |
| 12 | Ὅθεν καὶ τὸν εὐλαβέστατον γέροντα τοῦτον, εἰ καὶ τῷ ἔξωθεν σκότει ἠμαύρωσεν, ἀλλ᾽ οὖν τῷ ἔνδοθεν φωτὶ οὐδέποτε ἐνεκατέλιπεν. Ὅστις ἐν ὅσω τῇ τοῦ σώματος ἐχειμάζετο μάστιγι, εἶχε διὰ τῆς τοῦ ἁγίου πνεύματος σκέπης παράκλησιν καρδίας. |
| 13 | Ἐπεὶ δὲ λοιπὸν τεσσαρακοστὸν ἔτος ἐν τῇ τυφλώσει ὑπάρχων ἐπλήρωσεν, ὁ κύριος τὸ φῶς αὐτῷ ἀποδεδωκε, καὶ ἐγγίζειν τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐμήνυσε. Τοῖς δὲ ὑπ᾽ αὐτοῦ κτισθεῖσι μοναστηρίοις κύκλω κηρύξαι αὐτὸν τὸν τῆς ζωῆς λόγον ἐκέλευσε, καὶ ἵνα ὁ τοῦ σώματος ἀναλαβὼν τὸ φῶς, ἑπισκεψάμενος κύκλω τοὺς ἀδελφοὺς, τὸ τῆς καρδίας αὐτῶν διανοίξῃ. |
| 14 | Ὅστις παρευθὺ τῇ προστάξει τοῦ κελεύσαντος ὑπακούσας, τὰ τῶν ἀδελφῶν κοινόβια ἐγύρευσε, καὶ τὰς τῆς ζωῆς ἐντολὰς, ἃς πράττων μεμάθηκε, τούτοις παρέθετο. Μετὰ πεντεκαιδεκάτην δὲ ἡμέραν, πληρώσας τὸ κήρυγμα, ἐν τῷ μοναστηρίω αὑτοῦ ὑπέστρεψεν. |
| 15 | Ἐν δὲ τῷ εὐκτηρίω τοὺς ἀδελφοὺς προσκαλεσάμενος, καὶ σταθεὶς ἐν μέσω αὐτῶν, τοῦ δεσποτικοῦ σώματος καὶ αἵματος μετέλαβε, καὶ σὺν αὐτοῖς τὰς μυστικὰς τῶν ψαλμῶν ὑμνωδίας ἐπετέλεσεν. |
| 16 | Ἔτι δὲ αὐτῶν ψαλλόντων, αὐτὸς τῇ εὐχῇ ἐπιμείνας τὴν ψυχὴν παρέδωκε. Πάντες δὲ οἱ παρόντες ἀδελφοὶ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ περιστερὰν ἐξελθοῦσαν ἑώρακαν. Τοῦ δὲ κεράμου τοῦ εὐκτηρίου διανοιγέντος, τῶν ἀδελφῶν θεωρούντων, εὐθέως ἐν τῷ οὐρανῷ ἀνῆλθεν. |
| 17 | Ὅθεν τὴν τούτου ψυχὴν ἐν τῷ τῆς περιστερᾶς σχήματι ὀφθῆναι πιστεύομεν, ἵνα καὶ ἐν τούτω ὁ παντοδύναμος Θεὸς, διὰ τοῦ τοιούτου σχήματος δείξῃ αὐτοῖς ἐν ποίᾳ ἀκεραιότητι καρδίας οὗτος ὁ ἀνὴρ ἐδούλευσεν αὐτῷ. |