Gregorius Magnus, Dialogi, 3, CAPUT IV De Datio Mediolanensi episcopo.
| 1 | Eiusdem quoque principis tempore cum Datius Mediolanensis urbis episcopus causa fidei exactus, ad Constantinopolitanam urbem pergeret, Corinthum devenit. Qui dum largam domum ad hospitandum quaereret, quae comitatum illius totum ferre potuisset, et vix inveniret, aspexit eminus domum congruentis magnitudinis, eamque sibi praeparari ad hospitandum iussit. |
| 2 | Cumque eiusdem loci incolae dicerent, in ea hunc manere non posse, quia multis iam annis hanc diabolus inhabitaret, atque ideo vacua remansisset, vir venerabilis Datius respondit, dicens: Imo ideo hospitari in domo eadem debemus, si hanc spiritus malignus invasit, et ab ea hominum inhabitationem repulit. In ea igitur sibi parari praecepit, securusque illam, antiqui hostis certamina toleraturus, intravit. |
| 3 | Itaque intempestae noctis silentio, cum vir Dei quiesceret, antiquus hostis immensis vocibus magnisque clamoribus coepit imitari rugitus leonum, balatus pecorum, ruditus asinorum, sibilos serpentium, porcorum stridores et soricum. Tunc repente Datius tot bestiarum vocibus excitatus surrexit, vehementer iratus, et contra antiquum hostem magnis coepit vocibus clamare, dicens: Bene tibi contigit, miser, tu ille es qui dixisti: Ponam sedem meam ad Aquilonem, et ero similis Altissimo ; ecce per superbiam tuam porcis et soricibus similis factus es; et qui imitari Deum indigne voluisti, ecce, ut dignus es, bestias imitaris. |
| 4 | Ad quam eius vocem, ut ita dicam, deiectionem suam malignus spiritus erubuit. An non erubuit, qui eamdem domum ad exhibenda monstra quae consueverat ulterius non intravit? Sicque postmodum fidelium habitaculum facta est, quia dum eam unus veraciter fidelis ingressus est, ab ea protinus mendax spiritus atque infidelis abscessit. |
| 5 | Sed oportet iam ut priora taceamus, ad ea quae diebus nostris sunt gesta veniendum est, |
| 6 | ΚΕΦΑΛ. Δ′. Περὶ Δατίου ἐπισκόπου πόλεως Μεδιολάνων. |
| 7 | Ἐν τοῖς χρόνοις τοῦ αὐτοῦ βασιλέως Ἰουστινιανοῦ, Δάτιος ὁ τῆς Μεδιολάνων πόλεως ἐπίσκοπος, διὰ πρᾶγμα τῆς πίστεως ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀπήρχετο. Καταλαβόντος δὲ αὐτοῦ εἰς Κόρινθον, οἶκον εὐρύχωρον εἰς τὸ ἀπληκεῦσαι αὐτὸν ἐζήτει, ὅστις πᾶσαν τὴν συνοδίαν αὐτοῦ χωρῆσαι δυνήσηται. |
| 8 | Μὴ εὑρίσκοντος δὲ αὐτοῦ, ἐθεάσατο οἶκον ὑψηλὸν καὶ εὐαρμόστου μεγέθους, καὶ τοῦτον ἑτοιμασθῆναι αὐτῷ εἰς τὸ ἀπληκεῦσαι προσέταξεν. Οἱ δὲ τούτου τοῦ τόπου πάροικοι ἔλεγον, μὴ δύνασθαί τινα ἐν αὐτῷ εἰσοικισθῆναι, διὰ τὸ πολλοῖς λοιπὸν ἔτεσι τὸν διάβολον αὐτόθι κατοικεῖν, καὶ τούτου χάριν διάκενον αὐτὸν ἀπομεῖναι. |
| 9 | Ὁ δὲ εὐλαβέστατος ἀνὴρ Δάτιος ἀπεκρίθη, λέγων· Μενοῦνγε, διὰ τοῦτο ἐν τῷ. οἴκω τούτω παροικῆσαι ὀφείλομεν, δι᾽ ὃ τὸ πονηρὸν πνεῦμα ἐν αὐτῷ εἰσῆλθε, καὶ τὴν τῶν ἀνθρώπων κατοίκησιν ἐξ αὐτοῦ ἀπεδίωξεν. |
| 10 | Ἐν αὐτῷ οὖν ἑτοιμασθῆναι αὐτῷ τὴν καταμονὴν ἐκέλευσεν, ἀμερίμνως ὑποφέρειν τὰ τοῦ ἁρχαίου ἐχθροῦ παλαίσματα προθυμούμενος· εἰσῆλθε τοίνυν καὶ ἐπ᾽ αὐτοῦ κατέμεινεν. |
| 11 | Ἐν δὲ τῇ νυκτερινῇ ἡσυχίᾳ, ἐν ὅσω ὁ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος ἀνεπαύετο, ὁ ἀρχέκακος ἐχθρὸς ἤρξατο μιμεῖσθαι ἀναριθμήτοις φωναῖς καὶ μεγίσταις κραυγαῖς, βρυγμοὺς λεόντων, βοὰς προβάτων, κραυγὰς ὀνάγρων, συριγμοὺς ὄφεων, χοίρων γρυγμοὺς, καὶ ποντικῶν κλαγγὰς. |
| 12 | Ταῖς δὲ φωναῖς τῶν τοσούτων θηρίων εὐθὺς διυπνισθεὶς ὁ Δάτιος ἀνέστη, καὶ σφόδρα θυμωθεὶς κατὰ τοῦ ἀρχεκάκου ἐχθροῦ, ἤρξατο μεγίστῃ φωνῇ κράζειν, καὶ λέγειν· Καλῶς σοι συνέβη, ἐλεεινέ. |
| 13 | Σὺ γὰρ εἶ ὁ εἰπὼν, Θήσω τὸν θρόνον μου ὑπεράνω τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ἔσομαι ὅμοιος τῷ ὑψίστω. Ἰδοὺ διὰ τὴν ὑπερηφάνειάν σου, χοίρων καὶ ποντικῶν ὅμοιος γέγονας· καὶ ὁ μιμήσασθαι τὸν Θεὸν ἀναξίως θελήσας, ἰδοὺ ὡς εἶ ἄξιος θηρία μιμήσῃ. |
| 14 | Ὁ δὲ πονηρὸς δαίμων τὴν τούτου φωνὴν, ἵν᾽ οὕτως εἴπω, καὶ τὴν αὐτοῦ ἀποῤῥιφὴν αἰσχυνθεὶς, εἰς τὸν οἶκον ἐκεῖνον, πρὸς ποιεῖν ἐνδείγματα, τοῦ λοιποῦ οὐκ εἰσῆλθεν. Οὕτως οὖν ἐπ᾽ ἐσχάτου τῶν πιστῶν κατοικητήριον ὁ αὐτὸς οἶκος γέγονεν· ἡνίκα γὰρ εἰς αὐτὸν εἷς ἀληθῶς πιστὸς εἰσῆλθεν, παρευθὺ τὸ πνεῦμα τοῦ ψεύδους καὶ ἄπιστον ἐξ αὐτοῦ ἀπέστη. |
| 15 | Ἔξεστι τοίνυν λοιπὸν, ἴνα τὰ ἀρχαῖα παρασιωπήσωμεν καὶ εἰς ταῦτα, ἅπερ ἐν ταῖς ἡμέραις ἡμῶν γεγόνασιν, ἔλθωμεν. |