Gregorius Magnus, Dialogi, 1, CAPUT VIII De Anastasio abbate monasterii, quod Suppentonia vocatur.
| 1 | GREGORIUS. Eodem quoque tempore venerandus vir Anastasius, cuius superius memoriam feci [Cap. 7], sanctae Romanae Ecclesiae, cui Deo auctore deservio, notarius fuit [Martyrol., 11 Ian.]. Qui soli Deo vacare desiderans, scrinium deseruit, monasterium elegit, atque in eo loco quem praefatus sum, qui Suppentonia vocatur, per annos multos in sanctis actibus vitam duxit, eique monasterio solerti custodia praefuit. |
| 2 | Quo videlicet in loco ingens desuper rupes eminet, et profundum subter praecipitium patet. Quadam vero nocte cum iam omnipotens Deus eiusdem venerabilis viri Anastasii labores remunerare decrevisset, ab alta rupe vox facta est, quae producto sonitu clamaret, dicens: Anastasi, veni. |
| 3 | Quo vocato alii quoque septem fratres vocati sunt ex nomine. Parvo autem momento ea quae fuerat emissa vox siluit, et octavum fratrem vocavit. Quas dum aperte voces congregatio audisset, dubium non fuit quin eorum qui vocati fuerant obitus appropinquasset. Intra paucos igitur dies primus venerandus vir Anastasius, caeteri autem in eo ordine ex carne educti sunt, quo de rupis vertice fuerant vocati. |
| 4 | Frater vero ille ad quem vocandum vox parum siluit, atque eum ita nominavit, morientibus aliis, paucis diebus vixit, et tunc vitam finivit; ut aperte monstraretur quia interiectum vocis silentium parvum vivendi spatium signaverit. Sed mira res contigit, quia venerabilis vir Anastasius dum de corpore exiret, erat quidam frater in monasterio qui super cum vivere nolebat: provolutus vero eius pedibus coepit cum lacrymis ab eo postulare, dicens: Per illum ad quem vadis, te adiuro, ne septem dies super te in hoc mundo faciam; ante cuius septimum diem etiam ipse defunctus est, qui tamen in illa nocte inter caeteros non fuerat vocatus, ut aperte claresceret, quia eius obitum sola venerabilis Anastasii intercessio obtinere potuisset. |
| 5 | PETR. Cum idem frater et vocatus inter caeteros non est, et tamen sancti viri intercessionibus ex hac luce subtractus est, quid aliud datur intelligi, nisi quod hi qui apud Dominum magni sunt meriti, obtinere aliquando possunt ea etiam quae non sunt praedestinata? |
| 6 | GREGOR. Obtineri nequaquam possunt quae praedestinata non fuerint [Gratian., caus. 23, q. 4, c. 21, Obtineri]; sed ea quae sancti viri orando efficiunt, ita praedestinata sunt, ut precibus obtineantur. Nam ipsa quoque perennis regni praedestinatio ita est ab omnipotenti Deo disposita, ut ad hoc electi ex labore perveniant, quatenus postulando mereantur accipere quod eis omnipotens Deus ante saecula disposuit donare. |
| 7 | PETR. Probari mihi apertius velim, si potest praedestinatio precibus iuvari. |
| 8 | GREGOR. Hoc quod ego, Petre, intuli, concite valet probari. Certe etenim nosti, quia ad Abraham Dominus dixit: In Isaac vocabitur tibi semen . Cui etiam dixerat: Patrem multarum gentium constitui te [Ibid. XVII, 4]. Cui rursum promisit, dicens: Benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas coeli, et sicut arenam quae est in littore maris [Ibid., XXII, 17]. Ex qua re aperte constat quia omnipotens Deus semen Abrahae multiplicare per Isaac praedestinaverat, et tamen scriptum est: Deprecatus est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis, qui exaudivit eum, et dedit conceptum Rebeccae . Si ergo multiplicatio generis Abrahae per Isaac praedestinata fuit, cur coniugem sterilem accepit? |
| 9 | Sed nimirum constat quia praedestinatio precibus impletur, quando is in quo Deus multiplicare semen Abrahae praedestinaverat, oratione obtinuit ut filios habere potuisset. |
| 10 | PETR. Quia secretum ratio aperuit nihil mihi dubietatis remansit. |
| 11 | GREGOR. Vis tibi aliquid de Tusciae partibus narrem, ut cognoscas quales in ea viri fuerint, et omnipotentis Dei notitiae quantum propinqui? |
| 12 | PETR. Volo, atque hoc omnimodo exposco. |
| 13 | ΚΕΦΑΛ. Η′. Περὶ Ἀναστασίου ἡγουμένου μονῆς τῆς Ὑπόκρημνον ὀνομαζομένης. |
| 14 | ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ἐν αὐτῷ τοίνυν τῷ χρόνω ὁ σεβάσμιος ἀνὴρ Ἀναστάσιος, οὗτινος ἀνωτέρω μνείαν ἐποιησάμην, νωτάριος ὑπῆρχε ταύτης τῆς τῶν Ῥωμαίων ἁγίας τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίας, ᾗ Θεοῦ χάριτι νυνὶ δουλεύω ἐγώ. |
| 15 | Ὅς τις Θεῷ μόνω ἐν ἡσυχίᾳ δουλεῦσαι ἐπιθυμῶν, τὸ σκρίνιον καταλείψας, τὸν μονήρη βίον ἐξελέξατο, καὶ ἐν τῇ προμνημονευθείσῃ μονῇ, ἥτις Ὑπόκρημνον καλεῖται ἀποταξάμενος, ἐπὶ πολλοὺς χρόνους διαρκέσας, ἐν ἁγίᾳ ἀναστροφῇ τὴν ζωὴν παρήγαγε· τῆς δὲ αὐτῆς μονῆς ἀγρύπνω φυλακῇ καὶ τὴν ἡγεμονίαν ἐπὶ ἔτη ἱκανὰ ἐνεχειρίσθη. |
| 16 | Ἐν αὐτῷ οὖν τῷ τόπω παμμεγέθης λίθος ἄνωθεν ὑπέρκειται, καὶ βαθύτατος κρημνὸς κάτωθεν θεωρεῖται. Ὅτε δὲ λοιπὸν ὁ παντοδύναμος Θεὸς τοῦ αὐτοῦ σεβασμίου ἀνδρὸς Ἀναστασίου τοῖς κόποις ἄνεσιν παρασχεῖν ἐκέλευσεν, ἐν μιᾷ νυκτὶ ἐκ τοῦ ὕψους τοῦ λίθου φωνὴ γέγονεν μετὰ ἤχου λέγουσα· Ἀναστάσιε, δεῦρο. |
| 17 | Αὐτοῦ δὲ κληθέντος, ἕτεροι ἑπτὰ ἀδελφοὶ ἐξ ὀνόματος ἐκλήθησαν. Μικρὸν δὲ τῆς γενομένης φωνῆς σιωπησάσης, καὶ τὸν ὄγδοον ἀδελφὸν ἐκάλεσε. Πᾶσα οὖν ἡ συνοδεία φανερῶς τῆς φωνῆς ἐκείνης ἀκούσασα, ἐν πληροφορίᾳ γέγονεν, ὅτι τῶν κεκλημένων ὁ θάνατος ἐπλησίασε. |
| 18 | Μεταξὺ οὖν ὀλίγων ἡμερῶν πρῶτος ὁ εὐλαβέστατος ἀνὴρ Ἀναστάσιος, καὶ οἱ λοιποὶ κατ᾽ ὄρδινον τῶν δεσμῶν τοῦ σώματος ἀπολυθέντες, πρὸς κύριον ἐξεδήμησαν, ὃν τρόπον ἐκ τῆς κορυφῆς τοῦ λίθου ἐκλήθησαν. |
| 19 | Ὁ δὲ ἀδελφὸς ἐκεῖνος, ὃν ἡσυχάσασα ἡ φωνὴ μετ᾽ ὀλίγον ἐκάλεσε, τελευτησάντων τῶν ἄλλων ζήσας ὀλίγας ἡμέρας, καὶ αὐτὸς λοιπὸν ἐν κυρίω ἐτελειώθη, ὥστε δειχθῆναι, ὅτι τὸ διάστημα τῆς σιγῆς τοῦ καλοῦντος, μικρὰν ἀναμονὴν αὐτῷ τοῦ ζῇν προεσήμανεν. Θαυμαστὸν δὲ πρᾶγμα μετὰ τοῦτο συνέβη· τοῦ γὰρ σεβασμίου ἀνδρὸς Ἀναστασίου ἐκ τοῦ παρόντος βίου μεταστάντος, ἀδελφός τις ἐν τῷ μοναστηρίω ὑπῆρχεν, ὅς τις ἐπανω αὐτοῦ ζῆσαι οὐκ ἤθελεν. |
| 20 | Τοῖς δὲ ποσὶν αὐτοῦ προσκυλινδούμενος, μετὰ δακρύων ἱκέτευεν αὐτὸν, λέγων· Οὕτως ἔχοι σε πρὸς ὃν ἀπέρχη, μὴ ἐάσῃς με ἐπάνω σου ἑπτὰ ἡμέρας ἐν τῷ κόσμω τούτω ποιῆσαι. Πρὸ οὖν τῆς ἑβδόμης ἡμέρας καὶ αὐτὸς λοιπὸν ἐτελεύτησεν, ὅστις οὐκ ἦν ἐν ἐκείνῃ τῆ νυκτὶ μετὰ τῶν ἄλλων κεκλημένος. |
| 21 | Φανερὸν οὖν ὑπάρχει, ὅτι τὴν τούτου μετάστασιν μόνη ἡ τοῦ εὐλαβεστάτου Ἀναστασίου προσευχὴ ὑπακουσθεῖσα ἠδυνήθη ποιῆσαι. |
| 22 | ΠΕΤΡ. Ἡνίκα ὁ ἀδελφὸς οὗτος κεκλημένος μεταξὺ τῶν ἄλλων οὐκ ἦν, ἀλλὰ ταῖς εὐχαῖς τοῦ ἁγίου ἀνδρὸς ἐκ τοῦ κόσμου τούτου μετέστη, τί ἕτερον δίδοται νοεῖν, εἰ μὴ ὅτι οἱ παρὰ τῷ κυρίω τέλειοι ὄντες, δικαίως ὑπακουσθῆναι πολλάκις δύνανται, καὶ εἰς αὐτὰ ἅπερ προωρισμένα οὐχ ὑπάρχουσιν. |
| 23 | ΓΡΗΓΟΡ. Ὑπακουσθῆναι οὐδαμῶς δύνανται ἐν τοῖς μὴ ὑπάρχουσι προωρισμένοις, ἅπερ δὲ εὐχόμενοι οἱ ἅγιοι ἄνδρες ποιοῦσιν, ἤδη λοιπὸν προωρισμένα εἰσὶν, ὅπως διὰ προσευχῆς τούτων ἐπιτεύξωνται. |
| 24 | Καὶ αὐτὴ γὰρ ἡ τῆς αἰωνίου βασιλείας κληρονομία παρὰ τοῦ παντοδυνάμου Θεοῦ τοῖς ἐκλεκτοῖς προορισθεῖσα ὑπάρχει, διὰ δὲ καμάτου πολλοῦ καὶ δεήσεως λαμβάνειν αὐτοὺς ηὐδόκησεν, ἅπερ πρὸ τῶν αἰώνων δωρήσασθαι προώρισεν. |
| 25 | ΠΕΤΡ. Ἤθελον τηλαυγῶς μοι δειχθῆναι, ἐὰν δύνηται ἡ προόρισις τῇ εὐχῇ συνεργῆσαι. |
| 26 | ΓΡΗΓΟΡ. Τοῦτο, Πέτρε, ὅπερ ἐγὼ προεθέμην, συντόμως δύναται ἐπιγνῶναι. Καθὼς οὖν ἐπίστασαι, τῷ Ἀβραὰμ ὁ Θεὸς εἶπεν· Ἐν Ἰσαὰκ κληθήσεταί σοι σπέρμα. Καὶ πάλιν· Πατέρα πολλῶν ἐθνῶν τέθεικά σε. |
| 27 | Καὶ πάλιν ὑπέσχετο αὐτῷ, λέγων· Εὐλογῶν εὐλογήσω σε, καὶ πληθύνων πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου ὡς τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ὡς τὴν ἄμμον τὴν παρὰ τὸ χεῖλος τῆς θαλάσσης. Ὅθεν λοιπὸν φανερὸν καθέστηκεν, ὅτι ὁ παντοδύναμος Θεὸς, διὰ τοῦ Ἰσαὰκ πληθῦναι τὸ σπέρμα τοῦ Ἀβραὰμ προώρισε. Γέγραπται δὲ, ὅτι Ἰσαὰκ ᾐτήσατο τὸν Κύριον περὶ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν στεῖραν, καὶ εἰσήκουσεν αὐτοῦ, καὶ ἔδωκεν αὐτῇ σύλληψιν τῇ Ῥεβέκκᾳ. |
| 28 | Ἐὰν οὖν τὸ σπέρμα τοῦ Ἀβραὰμ διὰ τοῦ Ἰσαὰκ πληθῦναι προώρισε, διατί σύζυγον στεῖραν ἔλαβεν. Ἐντεῦθεν οὖν φανερὸν ὑπάρχει, ὅτι ἡ προόρισις ταῖς εὐχαῖς πληροῦται, ἐν τῷ δι᾽ εὐχῆς ὑπακουσθῆναι τὸν Ἰσαὰκ τεκνοποιῆσαι, ἐν ᾧ ὁ Θεὸς πληθῦναι τὸ σπέρμα τοῦ Ἀβραὰμ ἦν προορίσας. |
| 29 | ΠΕΤΡ. Οὐδέν μοι τῆς ἀπιστίας καταλέλειπται· τὸ γὰρ μυστήριον ἡ πληροφορία ἐφανέρωσε. |
| 30 | ΓΡΗΓΟΡ. Θέλεις ἐκ τῶν τῆς Τουσκίας μερῶν σοι τί διηγήσομαι [Forte leg. διηγήσωμαι, ἵνα γνῷς τὸ ποταποὶ ἄνδρες ἐν αὐτῇ ἐγένοντο, καὶ πόσον τῷ παντοδυνάμω Θεῷ τῇ γνώσει ἐπλησίαζον; |
| 31 | ΠΕΤΡ. Θέλω, καὶ τοῦτο παντὶ τρόπω αἰτῶ. |