| 1 | Cum [Ita manuscripti plerique. At D. Antonius et editio Basileensis, et alii: In eremo Scythiae. Fuit haec eremus, ut alibi dictum est, in Aegypto iuxta Maream lacum, magna SS. Patrum frequentia nobilitata, eademque varie nuncupata. Nam et Scetis, Scetica, Scetina, Scetiaca, et Scythica, Scythiaca, Scythiotica inscribitur (Socrat. lib. IV Hist. c. 8).] in eremo Scythi, ubi monachorum probatissimi patres, et [Ciaconius et alii legunt: Omnis commorabatur perfectio.] omnium sanctorum morabatur perfectio, abbatem [Alias Mosen. Cum autem tres huius nominis anachoretae sanctitate celebres memorentur, ut alias monuimus (Lib. X Instit. c. ult.), Libycus ille qui solus Cassiano coaetaneus fuit, omnino videtur hic designatus: cuius etiam Moysis et geminae collationis cum eodem habitae meminit Photius in Cassiano his verbis (Ex versione P. Andreae Scotti): Tertium his adiunctum libellum legimus, quem a Castoris episcopi morte inscripsit illius coenobii moderatori, cuius coenobii causa et Regulae illae prius missae fuerunt. Qui quidem libellus iis, quos iam enumeravimus, assimilis est. Docet enim in primis quid discretio sit; deindeque maiorem eam esse caeteris virtutibus, tum unde gignatur, ac quomodo haec eadem coelitus plerumque donetur; tandem Scripturae testimoniis probat, suum cuique animum seniori esse indicandum. Addit praeterea quis scopus ac finis eorum esse debeat qui religiosorum exercitationibus probantur. Ad haec Mosen quemdam virtutibus admirandis virum ita docentem inducit, ut ipsis quoque operibus ob oculos propemodum statutis dogmata sua confirmet (Quinque ista capita exstant collat. 2). Haec Photius de hoc Moyse abbate eiusque collationibus, concise quidem, et confuse; sed pro ratione ac dispositione librorum quos tunc nactus sit Graece translatos et in compendium redactos, ut superius indicatum est, vel prout memoriae lecta inhaeserunt.] Moysen, qui suavius inter illos egregios flores [Scite in hunc locum Ciaconius haec annotavit: Theoretica vita ea dicitur quae in contemplatione consistit, ut actualis in actione. Coeterum in omnibus excusis codicibus vitiose ante legebatur: Theorica virtute flagrabat: in Vaticano vero emendate legitur: Theoretica vita fragrabant. De floribus enim sermo praecesserat. Vitae autem practicae et theoreticae frequens est apud philosophos mentio (Arist. lib. I Ethic. c. 5, et lib. IX c. 4). Cicero ad Atticum lib. II: Quoniam, inquit, tanta controversia est Dicaearcho familiari tuo cum Theophrasto amico meo, ut ille tuus τὸν πρακτικὸν βίον, id est, practicam vitam longe omnibus anteponat; hic autem τὸν θεωρητικόν, id est, contemplativam. Apud Christianos vero in Martha et Maria practicam et theoreticam vitam designari notissimum est. Has voce; Cassianus Graece scripsit, et latius explicavit collat. 14 cap. 1. Haec quidem Ciaconius. Sed bona eius venia non est cur theorica, ut vitiose scripta pro theoretica reprehendatur. Sumitur enim theorica etiam adiective, non solum apud Cassianum pluribus in locis, ut collat. 19 cap. 5, ubi theoricam vocat sublimitatem, et cap. 9 eiusdem, ubi theoricam puritatem, et rursus collat. 23 cap. 4, ubi theoricam nominat claritatem; sed et apud D. Hieronymum in cap. III Lamentat. Hierem. ubi de theorica puritate agit iisdem pene verbis, quibus Cassianus loco iam dicto. Quid igitur obstat quo minus theorica vita dici possit, ut theorica puritas, etc.? Sumitur tamen theorica, vel theorice etiam substantive apud eumdem Hieronymum eodem loco, ubi ait: Una ergo, et sola est theorica, id est, contemplatio Dei, etc. Nic. Perottus in Cornucop.: Ars, inquit, nullum exigens actum, sed ipso rei cuius studium habet intellectu contenta, quae theorice vocatur, hoc est, speculativa. Sic ille. Theoretica etiam nunc adiectivum est, nunc substantivum, ut collat. 14 cap. 2, ubi theoretice appellatur.] non solum actuali, verum etiam theorica virtute flagrabat, institutione eius fundari cupiens expetissem, una cum sancto [Ita fere monachos seu anachoretas appellabant, praesertim senecta aut sanctitate reverendos, latiore quadam usurpatione: quod frequens in Vitis Patrum et apud Palladium in Lausiacis. In quibusdam tamen codicibus tantum legitur: Cum sancto Germano, ut observavit Cuychius. Porro hic ille est Germanus Cassiani socius et collega, idemque tum legationis pro Chrysostomo Romam habitae, tum peregrinationis ad Aegypti solitudines susceptae comes assiduus: quem idem alias presbyterum nominat, eumque in his collationibus cum illis Patribus et anachoretis colloquentem, et interrogantem inducit: qua de re infra plenius ad cap. 9.] abbate Germano (cum quo mihi ab ipso tyrocinio, ac rudimentis militiae spiritalis ita individuum deinceps contubernium tam in coenobio, quam in eremo fuit, ut cuncti ad significandam sodalitatis ac propositi nostri parilitatem pronuntiarent, unam mentem atque animam duobus inesse corporibus), pariterque ab eodem abbate aedificationis sermonem fusis lacrymis posceremus (quippe cuius hunc animi rigorem manifestissime noveramus, ut nisi fideliter desiderantibus, et cum omni cordis contritione quaerentibus, nequaquam acquiesceret ianuam perfectionis aperire, ne scilicet, si passim vel nolentibus eam, vel tepide sitientibus exhiberet, res necessarias, et quae solis perfectionem cupientibus debent esse compertae, indignis et fastidiose suscipientibus pandens, aut iactantiae vitium, aut proditionis crimen videretur incurrere), tandem fatigatus precibus nostris, ita exorsus est. |