Beda Venerabilis, Homiliae, 3, HOMILIA LXXXVII. IN DIE FESTO SANCTAE SCHOLASTICAE VIRGINIS.
| 0 | In illo tempore, dixit Iesus discipulis suis parabolam hanc: Simile est regnum coelorum thesauro abscondito, etc. |
| 1 | Lectio sancti Evangelii, fratres charissimi, quam modo vestra charitas audivit, magnum humanis mentibus coeleste patefecit arcanum, monstrans nobis quod ipse, qui conditor est omnium Deus, ipse etiam sit nostrae salutis Redemptor. Nam dans saepius parabolice discipulis a turbis sequentibus documenta virtutum, aliquando clausis dabat dogmata dictis, ut propheta dicit: Aperiam in parabolis os meum, loquar propositiones ab initio saeculi; ostendens quod ipse sit vera sapientia Patris, per quem omnia creata consistunt, dicente Salomone: Ego in altissimis inhabitabo, et thronus meus in columna nubis. Nam patefieri volens quantum humanum sua pietate dilexerat genus, pro quo deitatis suae gloriam exinaniscens, formam nostrae conditionis sumere non despexit. Idcirco multis figuraliter modis humanam similitudinem sumpsit, ut ipse ait: |
| 2 | Simile est regnum coelorum homini negotiatori, quaerenti bonas margaritas. Optandum nobis est primitus humili prece, ut ille qui ausum loquendi non denegat, quique promitit: Aperi os tuum, et ego adimplebo illud, ipse mentis nostrae ligamina solvens, ad loquendum suae gratiae tribuat incrementum. Inquirendum namque primitus est, quis iste negotiator sit tantus, qui non aliud nisi bonas margaritas emere cupiens, speciem sibi contulit coelestis negotiatoris. Quis enim iste? quis verus esse poterit, quam Christus Dei Filius, qui cum Deus sit immutabilis, formam nostrae servitutis suscipere non despexit, ut propheta dicit: Hic in terris visus est, et cum hominibus conversatus est. Et vidimus eum non habentem speciem, neque decorem, hic peccata nostra tulit; et qui est ante saecula Deus, negotiator pro nobis factus est in fine saeculorum, ut qui cuncta bene creaverat, humanis usibus perdita cernens, non aliter perfecte, nisi suis negotiis nos reparare providit. Nam quantum de primi hominis damno doluerit, quod paradisi gaudia amiserit, ipsa vitae nostrae aperte reconciliatio monstrat, quam non auro terrae vena sublato, quod Arabs mittit, et Indus, quod fures effodiunt et furantur, sed animam suam immaculatam pro nobis ponens chirographum nostrae mortis destruxit; et tantis humilitatibus speciem gloriae suae exinanivit, ut non solum Filium hominis se dicat, cum sit per omnia Deus, sed etiam ut Psalmista dicit, profitetur: Sum vermis, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Idcirco non solum sensibilium, sed etiam insensibilium creaturarum, formam suae divinitatis voluit comparari. Nam nunc sol iustitiae, nunc angelus testamenti, nunc sponsus procedens de thalamo, nunc pastor bonus, nunc ovis sine voce, nunc agnus innocens, nunc leo de tribu Iuda, nunc et vitis vera, et lux mundi, lapis angularis, nec non et vermis, et ostium dici voluit; et ut Deo patri nos reconciliaret, etiam negotiator est factus. O Domine, quis hoc dicere auderet, nisi tu dixisses, qui nunquam falleris, qui veritas vera es, qui sapientia perfecta es, in quo nihil potest esse, nisi summum bonum, quod regnum sit simile coelorum homini negotiatori, cum illud sit sine avaritiae culpa, hic vero semper ambitiosis lucris negotia exercens, ut illud Salomonis: Malum est, malum est, dicit, omnis emptor, et cum recesserit, tunc gloriabitur. Et hoc respuens Psalmista dicat: Quia non cognovi negotiationes, introibo in potentias Domini. Cum et negotiatorum mos sit circuire nundinas, fallere mercatores incautos, decipere sacramentis simplices, vilius emere, charius vendere, variis deceptionibus multos subvertere, et quod peius est, ut Sapientia dicit: Laetantur, cum malefecerunt, et exsultant in rebus pessimis. Et illud Psalmistae: Verumtamen vani filii hominum, mendaces filii hominum in stateris, ut decipiant ipsi de vanitate sua in idipsum. Videamus quid sequitur. |
| 3 | Quaerenti bonas margaritas. Vere, ecce regni coelorum bonus negotiator. Nam unde dubitari prius poterat, nunc mens facta est certa. Nam si non bonas quaereret margaritas, regni coelorum mercator non esset; ubi nullus nisi bonus invenitur, ubi nullus intrat, qui pecuniam suam dat ad usuram, et munera accipit super innocentem. Scrutandum nec non est, de quo regno coelorum Dominus dixerit, dum duobus modis intelligi potest. Nam aliud est regnum coelorum, de quo dicit Psalmista: Coelum coeli Domino, terram autem dedit filiis hominum. Et illud: Coelum mihi sedes est, terra autem scabellum pedum meorum. Hoc vero a diebus Ioannis Baptistae vim faciendo poterit obtinere, quisquis istius regni fecerit iustitiae fructus. Aliud namque est, quod sanctae Ecclesiae typum tenens, bonos malosque una retinet charitate: iustos, ut perfectos mittat ad Christum, iniustos, pietatis patientia ut revocet ad salutem. Certe isto in regno decem virgines sunt, quinque sapientes et quinque fatuae: illae suis lampadibus oleum habentes, id est, sancti Spiritus dona; fatuae non habendo, alienum emere inquirunt. Illae cum sponso in gaudium intrant, istae, a ianua exclusae, horam neque diem suae sciunt salutis. De hoc vero in Evangelio dicit: Mittit angelos suos, et colligent de regno eius omnia scandala. In hoc vero etiam Noe in arca manens, quae est sancta Ecclesia, munda et immunda animalia nutrit. Sequitur: |
| 4 | Inventa autem una pretiosa margarita, dedit omnia sua et comparavit illam. Ecce enim qui multos quaerebat, unam emit, ut in Evangelio: Multi sunt vocati, pauci vero electi. Unam comparavit etiam, et pretiosam; illam, inquam, de qua in Canticis canticorum dicit: Una est columba mea, perfecta mea, et macula non est in ea. Ecce enim quae fuit in Evangelio margarita, in cantico efficitur columba; et quae ibi est pretiosa, hic facta est perfecta. Quia sancta Ecclesia margarita est per matrem bonae operationis, ut Dominus dicit: Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant vestra bona opera, et glorificent Patrem vestrum, qui in coelis est. Et columba est per simplicitatis naturam, Domino dicente: Estote prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbae. Vere pro hac omnia Christus dare dignatus est sua, id est, animam et sanguinem, et sic emere illam. Haec est sancta Ecclesia in terris, haec est Hierusalem sancta in coelis, ornata omni lapide pretioso, in cuius portis Apostolorum nomina et margaritae fulgent, cuius et per omnes vicos ab universis Alleluia canitur; quae non oculata fenestris solem inquirit, qui diurnis fulget in horis, ut canas frugum faciat aristas, et variis tota depingat floribus arva, et nunc eo accurrat in arcem , nunc tenet occiduas umbras. Nec illa est Hierusalem quam Dominus videns flevit super illam, cuius et sempiternas praedicat ruinas, quamque devastavit tyrannus, et celsa stravit moenia terris, sed illa quae vera est visio pacis, de qua Psalmista dicit: Haec requies mea in saeculum saeculi; hic habitabo, quoniam praeelegi eam. Nam huius lumen non solis est iam dicti, sed illius qui nescit occasum, ubi splendor et templum Deus est, et agnus. Sed dignum est in his altius aliquid explorare. Nam quid potest esse verius, quam ut ista margarita sit, quae tanta venustate, tantoque nitore placet, ut omnia tradantur eius in comparatione? forsitan ista est hortus conclusus, fons signatus, porta clausa, quam propheta intuens dicit: Porta haec clausa erit, et non aperietur, et vir non transiet per eam, quia Dominus Deus ingressus est per eam, et erit clausa. An fortassis ista est de qua Psalmista dicit: Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumamicta varietate. Et quare hoc? quia: Concupivit Rex speciem tuam, idcirco, quia macula non est in te. Vere haec est regina tota pulchra, immaculata: idcirco hanc elegit Dominus in haereditatem sibi, de qua etiam carnem sumere non despexit. Et videamus quid sequitur: |
| 5 | A dextris stat regina, quia viae quae a dextris sunt, novit Dominus. In vestitu deaurato, circumamicta varietate. Haec varietas reginarum est cultus, qua diversitate operum praecellat cunctis, non colore, vel stamine, quod seres mittit foris, sed quae virtutum operum fulget in actu, nec pingitur coloribus fucis, nec croceis arte depictis, sed est sacris variata figuris. Quia dum Abel munus, dum Abrahae obedientiae fidem, dum Isaac hostiam, dum Iacob titulum oleo unctum, dum Ioseph cernimus venundationem, dum Lot hospitium, dum Melchisedech sacrificium, dum David stratum cilicinum, dum Zachaei decimas, trium puerorum caminum, nec non et prophetarum vaticinia, apostolorum martyrumque cruoris ruborem, virginum candoris ruborem, confessorum documenta salutis, quid in his aliud, nisi varietas fulget? Hac Paulus varietate micat cum dicit: Quis nos separabit a charitate Christi? tribulatio, an angustia, an fames, an nuditas, an periculum? et illud: Ter virgis caesus sum, semel lapidatus sum, ter naufragium pertuli, et reliqua. Et Petrus: Obedire oportet Deo magis quam hominibus. Hac denique varietate operum aeternorum omnes sancti fulgent, ut sol in regno Patris Dei. |
| 6 | His breviter praelibatis, fratres charissimi, quia beatae Scholasticae natalitia colimus, libet de eius vitae meritis aliquid de vita beatissimi Benedicti huic opusculo introducere, ut quantae excellentiae sanctitatis fuerit, silentio non tegatur. Sed primitus omnipotenti Deo preces mittamus, qui omnia in sapientia fecit, ut ipse donare dignetur, quia dignatus est dicere: Qui sitit, veniat et bibat, et: De ventre eius fluent aquae vivae, ut coepta sic digne prosequamur, ut tantae festivitatis pertineat ad honorem, et vestrae charitati praebeat incrementum. Soror namque eius Scholastica omnipotenti Domino ab ipso infantiae tempore dicata, ad eam semel per annum venire consueverat. Primitus quidem virtutem tanti nominis inquiramus, ut suo decore oratio decurrat. Scholastica enim a schola derivatur, quae est sapientiae nutrix; ab ipsa autem omnis doctrina sapientiae surgit, ab ipsa virtutum omnium norma concrescit, et tota virtus animae procax fit ad discendum bona et mala, ut recto limite currere possit viam salutis, qualiter peritura mundi despiciat, coelestia semper mansura concupiscat, ne oberrans bonum ducat pro malo, malum pro bono, tenebras pro luce, et lucem pro tenebris, amarum pro dulci, et dulce pro amaro, et discernere possit, quae virtus sit spiritus, quae carnis, ne indiscrete cuncta peragens, ibi bonum eligere speret ubi tota est malitiae norma: ut est illud, Qui non fuerit discipulus veritatis, erit magister erroris. Sed videamus quis huius tantae sororis possit esse germanus per omnia Benedictus non solum nomine, sed et opere; non solum in terris, sed etiam in coelis. Ista non philosophorum schola scholastica facta, sed Christi, mundi ludibria ab infantia fugiens, coelestem sibi sponsum aptavit; iste vero a pueritiae suae tempore abrupta vitiorum, et litterarum mundanarum Romae studia cernens, senili corde eum quem in ingressu mundi posuerat retraxit pedem. Quam felix Nursiae tellus, tales quae mittit alumnos! Nam Canopica regna aurea mittunt tyrannos. Tu Christo proles super aethera dignos. O felicia tantae viscera matris, quae tali germine soboles mundo dedere, id est benedictionis et sapientiae. Vere ista est illa fertilis gleba, quae sumpto semine aliud centesimum, aliud sexagesimum fructum produxit. Sed cur semel in anno sancta soror veniebas? forsitan longitudine itineris a tua tenera planta formidabas? an munus parabas quod ferres? an forsitan tantum, et semel in anno fecundabat bonus frater rore verbi coelestis, ut madefacta mentium prata sufficerent ad incrementum salutis? an in mente habebas illud Salomonis, Prohibe pedem tuum de domo proximi tui, ne forte sanatus oderit te? et illud. Mel invenisti, fili mi, comede quod sufficit tibi, ne forte satiatus evomas illud. Sic sic agant omnes sorores, non densis gressibus fratrum limina frequentent, non carnalia basia requirant, non ineptas resonent fabulas: non munus deferant tantum, quod tela depingit, vel magistra manus adornat: non olfactoriola, non variorum placentas saporum, sed cum Scholastica sacra Benedicti fratris requirite scholam, ut magis cibo coelesti quam dono terreno satiati, reverti ad propria queatis. Sequitur. |
| 7 | Ad quam vir Dei non longe extra ianuam in possessione monasterii descendebat. Quam sanctus, quam pudicus, quam discretus accessus: ut fragilis sexus non lassesceret, obvius frater occurrit, ne forte labor itineris frangeret mentis devotionem: an illicitum cernebat ut tanti limen coenobii calcari femineo pede debuisset? an forsitan saecularium latratus vitabat, qui bonos monachorum mores canino more devastant, et hoc credant in illis quod suis malis actibus agere non recusant? Et si hoc de tanto Patre sperare illicitum esset, de tenerioribus discipulis inflato gutture crisparent cachinnos. Idcirco non in saecularium, sed in propriis possessionibus descendebat Pater almificus. Se uitur: |
| 8 | Quadam vero die venit ex more, atque ad eam cum discipulis venerabilis eius descendit frater. Ex more enim venit, quia ex bona consuetudine mentis appropinquabat, et fide non ficta. Quam sanctus accessus, quam sanctus adventus, quam pius cursus, qui magis amore mentis currebat ad Christum, quam devotione pedum ad fratrem, imo et ad Christum fratrem! Nam et ipse dicit, Si quis fecerit voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse meus frater, soror et mater est. Sed quali devotione ista currat, Psalmista dicit, Sicut cervus desiderat ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te Deus. Sed quare Psalmista metaphorice cervi proposuerit mentionem, ut ita currat anima ad Deum ut cervus ad fontem, non vacua mysteriis manent. Nunquid solus cervus et non columba, turtur et passer fontem requirit? Sed aliter cervus, aliter columba ad fontis amnem recurrunt. Iste cursu pedum, ista aerio volatu descendit: iste insecutus frequenter arte venatorum lassabundus currit ad aquam, haec vero infatigata solita accedit. Quod si mystice pensare volumus, invisibilis anima visibilis animalis habet formam, qua uno cursu fatigationis, hic pergit ad fontem terrenum, haec ad fontem coelestem; iste fatigatus vocibus canum, ista consecuta spiritibus malignis, pro quo ad fontem illum currendum est, qui est fons vivus, puteus domus Iacob, ex quo aquae vena salientis ebullit in vitam aeternam. Certe tanta soror tali fide venit ad fratrem. Nam aliter aeger, aliter sospes ad medicum vadit: iste ut sanus sanum visitet, iste ut languentem sanus procuret. Nam et ad fontem aliter sitiens festinat, aliter crapulatus a vino. Iste ut hausto refocillet mentem, ille ut recto itinere insitiens pergat. Soror vero ista in tanto fratre ambas gratias cernens, sapiente pede infatigata venit: prius, ut sana sanum visitet; sequenter, ut aegram non corpore, sed mente curet documento salutis: quia nec ipsa astra munda sunt in conspectu Dei, et secundum Apostolum, nec infans unius diei. Sequitur: |
| 9 | Qui totum diem in Dei laudibus sacrisque colloquiis ducentes, incumbentibus iam noctis tenebris, simul accepere cibum. Beata talis visio parentum, prae oculis habentes Domini praeceptum, Primum quaerite regnum Dei, et iustitiam eius, et haec omnia adiicientur vobis. Beata talia fercula, ubi prius ponitur panis angelorum quam hominum, et ubi prius refocillatur mens quam venter. Nam hic reponitur cibus, qui placere possit mensae coelesti; ibi vero esca manet, quam indigeries corporis mittit. Et beatus sermo, qui toto diei spatio protelatur laude divina, et qui a primo lucis ortu usque ad occasum, alternatim reciprocantur praedicamina sacrosancta. Sequitur. |
| 10 | Cumque adhuc ad mensam considerent, et inter sacra colloquia tardior se hora protraheret, eadem sanctimonialis femina soror eius eum rogabat dicens: Quaeso te ne ista nocte me deseras, ut usque mane aliquid de coelestis vitae gaudiis loquamur. Ad mensam sedent, cibum sumunt, uno dente charitatis ruminant panem, et colloquia sacra, ut unum esset os, quo terrenum panem frangerent et coelestem. Nam venter plenus cibo, mens erat adhuc ieiuna verbo salutis: idcirco quasi famelica rogat, ut divinis cibariis mentem satiaret periucundus coelestis usque in lucem, ut qui fuerat luce diei magister, fieret etiam inter tenebras doctor herilis. Sequitur. |
| 11 | Cui ille respondit, Quid est, quid loqueris, soror? manere extra cellam nullatenus possum. Ecce percontatur frater sororem, magister discipulam, sanctus sanctam, quasi non sciens, quid dixerit soror. Sed ista inquisitio magis irascentis est, quam interrogantis, dum bene Pater audisset quod soror rogaverit. Tanquam si diceret, Non bene est hoc quod rogas, ut insolitus extra cellam maneam, quod implere minime possum. O sanctitatis amator, quare germanae denegas quod etiam extraneis praebes? sed hoc religio faciat, non causa doloris. Scis Domini praeceptum, Qui diligit patrem, aut matrem, aut fratrem, vel sororem plus quam me, non est me dignus. Ideoque ad assuetum recurris orationis locum, ubi magis Deo quam sorori solitus es adhaerere. Sed praesumenti voce dicimus, Nunquid non Deus hic est, ubi bona soror sacramenta Dei perquirit, cum ipse dicat, Ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine meo, in medio eorum sum? Ecce non rogat ut longo te tempore cernat more parentum, sed unius noctis spatium poscit, quo praebeas colloquia sacra. Quam dure attendis, sancte frater, preces sororis, ob tuae causam sacrae religionis. Illa bene quaerit, ut a te habeat; tu similiter ut redeas; illa fide, tu fide: illa amore Dei, tu pariter ut illa: illa ut cum sorore in praedicatione tempus noctis exsolvas, tu ut cum fratribus solitas Domino referas laudes. Sed quis e duobus melius, sequens sententia monstrat. Tanta vero erat coeli serenitas, ut nulla in aere nubes appareret. Vere nulla nubes esse potuit, ubi erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Sequitur. |
| 12 | Sanctimonialis autem femina cum verba fratris negantis audisset, insertas digitis manus super mensam posuit, et caput in manibus omnipotentem Dominum rogatura declinavit. Dic, virgo beata, cuius te schola docuit, quae contra magistrum sententiam proponis? Nunquid non dicit, Perfectus omnis discipulus erit, si sit sicut magister eius? et in Evangelio inquit, Nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua: et tu ambas manus innectis? et illud, Mittite in dexteram navigii rete, et tu utroque latere recte immergis? Ille a dextris oves collocat, tu etiam in sinistra? Psalmista hinc a dextris ponit dicens, Dicit Dominus Domino meo, Sede a dextris meis: nec non, Dextera Domini fecit virtutem, dextera Domini exaltavit me. Et in Cantico, Dextera tua, Domine, glorificata est in virtute, etc. Et tu ista derogans, non solum manus implectis, sed etiam digitos inseris? Dominus dicit in Evangelio, Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum et clauso ostio ora Patrem tuum: et tu ad coenam sedens, ante humanos oculos preces lacrymasque fundis? Sed quam laudanda sunt tua facta, o sanctissima feminarum! Quid tu in conclavi facis, quando talia patenti coelo peragis? Nam ideo tibi una est dextra laevaque pars, quia fabricam attendis illius qui nullam habet sinistram; ut dicit: Vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona. Et in Cantico canticorum, Laeva eius sub capite meo, et dextera illius amplexabitur me. Et in Psalm.: Manus tuae fecerunt me, plasmavere me. Et illud in Cantico: Manus meae stillavere myrrham. Hac quippe auctoritate, quam pulchrae tuae manus complexae consistunt, super quas caput reclinans, imbrem coelitus lacrymans effudisti. Sed quod caput, Apostolus dicat, Caput mulieris vir, caput viri Deus. Nam cuius viri, nisi illius, unde propheta dicit, Vir oriens nomen eius? Ecce ille qui pro salute omnium in cruce inclinato capite tradidit spiritum, suo capite nunc tuas declinavit in palmas, ut sui mysterii, quod mente quaerebas arcanum, tibi manaret ab astris: quae tantum insertis digitis egisti miraculum, quid faceres, si palmas extendisses ad preces? Cumque levaret de mensa caput, tantae coruscationis et tonitrui virtus, tantaque inundatio pluviae erupit, ut neque venerabilis Benedictus, neque fratres qui cum eo aderant, extra loci limen, quo consederant, pedem movere potuissent. Quam nova miracula mundo, quam cunctis laudanda praeconia seclis: ubi nulla erat umbra nubis, aer intonat clamoribus omnis, et densa tonitrua sonant, ubi nullius erat concussio venti. Nam unus fons oculorum, et mensam rigabat lacrymis, et aether imbribus arva, Stet nunc sancta charitas fixa, stent immobiles pedes fraterni: quod soror poscit, non deneget dilectio fratris; da volens, nolens, pernox, sacra colloquia Pater. Ecce ista praeceptum Domini complet, Petit ut accipiat, quaerit ut inveniat, pulsat ut aperiatur ei. Quid petit, ipsa dicat: Ut usque mane aliquid de coelestis vitae gaudiis loquamur. Nam ideo descendisti obvius, ut ista dona proferres: perfice quod coepisti. Nam non initio praemium exstat, sed in fine operum bonorum. Idcirco e superis fudit Dominus imbrem, ut tu non deneges praedicaminum amnem. Vere non poscit munus caducum, sed regni coelestis expetit lucrum. Sequitur. Sanctimonialis autem femina caput in manibus declinans, lacrymarum fluvios in mensa fuderat, per quos serenitatem aeris ad pluviam traxit: nec paulo tardius post orationem inundatio illa secuta est. Sed tanta fuit convenientia orationis et inundationis, ut de mensa caput iam cum tonitru levaret, quatenus unum idemque esset momentum et levare caput, et pluviam deponere. Quam bonus Deus Israel rectis corde, quam piae animae quaerenti illum? Ecce qui scrutator est mentium, et corda omnium cernit, qui per Psalmistam dicit, Invocabit me, et ego exaudiam eum: cum ipso sum in tribulatione. Ecce non distulit, non multas expedivit preces, sed in ictu oculi, et puncto cordis petenti tribuit donum. Nam levato de manibus capite, una fuit convenientia orationis et inundationis. Gaude et laetare, virorum sanctissime, quia ecce tenes quod voluisti, ecce habes quod semper quaesisti: ecce miracula cernis insignia, coelo terraeque probata. Vere si non negasses quod expetebas, non fuerant signa humanis oculis nata, quae toto semper mundo lectio sacra sonat. Ecce iam Scholasticae nomen virtutum laude coruscat, ecce illius miracula plebs sancta congaudet, ecce quam cultasti surculo coelesti fructus fert signorum. Sequitur. |
| 13 | Tunc vir Dei inter coruscos tonitrus atque ingentis pluviae inundationem, videns se ad monasterium non posse remeare, coepit conqueri contristatus, dicens, Parcat tibi omnipotens Deus, soror, quid est quod fecisti? Quare quaeris, vir Dei, quid soror fecerit? Nunquid non cernis quid ipsa fecerit? nunquid non vides pluviae guttas? Nunquid non audis concrepantes mugitus aetheris? Nunquid non sentis miracula coruscare, signa fluere, fundamina domus contremiscere, et dicis, Quid fecisti? Nunquid ipsa hoc fecit, quod magis tua sancta negatio fecit, quia si non negasses, miraculum non eveniret. Hoc Christus gessit pietatis amator. Nam petenti Chananeae mulieri preces audire distulit, ut eius fidem faceret acutiorem, ut quaerenti catello micas, filii daretur panis. Sed illa ut extranea a finibus tunc venit, iam non extranea a consortio Christi: ista vero a cunabulis Christo dicata, cum Maria gloriosa virgine audire meruit, Optimam partem elegit. Et quare, Pater, contristatus dicis, Parcat tibi omnipotens Deus, soror, quid est quod fecisti? O vir Dei, tibi hominum mentes patescunt, tibi aer numismata fundit, tibi arida dolia oleum manant, tibi alta profundi laci ferrum reducunt ab imo, ipsi inferi animam reddunt, et nunc quasi contristatus nesciens dicis, Quid fecisti? O pater beate, si fas est dicere, quantum fuerat iustius dicere, Parcat mihi omnipotens Deus, qui tuas bonas non audio preces, quam dicere, Parcat tibi omnipotens Deus, quid est quod fecisti? hoc est illud Salominis: Argue sapientem, et diliget te. Sequitur. Cui illa respondit: Ecce te rogavi, et audire me noluisti; rogavi Dominum meum, et adiuvit me. Subaudiatur: Te quidem rogavi ut fratrem, sed tu ut germanam noluisti audire. Sperabam ut mente haberes viscera matris, partus dolorem, lacteas mammas, cunas nutricis, lavacra obstetricis, fascias temporales, quibus infantia olim nutrivit: sed tu me noluisti audire, et magis festinabas ad fratres, quos tibi sola charitas Christi facit germanos, quos, etiam nescis a quo limite ad tua cunabula hos mundus transmittat. Idcirco rogavi Dominum meum, et audivit me. Tu non attendebas, quod unus pater amborum contulit membra, tu non cernebas unam nobis mansionem esse inter uteri septa; idcirco ad illum Patrem cucurri qui nobis animam dedit, qui terrena tribuit, et coelestia non denegavit: Modo ergo si potes, egredere, et me dimissa, ad monasterium redi (Modo enim praesentis est temporis): modo enim, quando tibi omnipotens Deus itinera clausit: modo, quando aditum eundi denegavit: modo si potes, me dimissa, ad monasterium redi. Et cur, Pater, fatigaris? nunquid non hic est monasterium ubi tu es, qui caput es omnium monasteriorum, et doctor omnium monachorum, dum non locus hominem, sed homo sanctificet locum? Sta nunc, Pater sanctissime, invitus, ut alterius diei sol tibi praebeat gressus. Sequitur. Ipse autem exire extra tectum non valens, qui manere sponte noluit in loco, mansit invitus. Quam multis sanctis viris factus es, vir Dei, compar, qui inviti fecerunt bonorum facta. Nam Iacob invitus fratrem fugit, qui postea rediit cum multis: sic Ioseph invitus pergit ad sedem ut doctor fieret populo Dei: sic Daniel vadit Babylonicam ad arcem, ut primus fieret sapientibus cunctis: sic Saulus invitus factus est Paulus, ut fieret gentium praedicator. Ideoque tua non requiescat charitas, sancte vir, stare invitus, ut Christi tribuat documenta salutis. Sequitur. |
| 14 | Sicque factum est ut noctem totam pervigilem ducerent atque per sacra spiritalis vitae colloquia sese vicaria relatione satiarent. Ecce nunc nova spiritalia gaudia surgunt, quia negans prius, factus est nunc attributor coelestis: et colloquiis sacris vicaria relatione se satiant, qui prius erant a concordia discordes. Quanta sunt, omnipotens, tua mirabilia, Deus? nam omnia proba voluisti, fecisti, et non est qui resistat maiestatis potestati tuae. Ideoque laudant te coeli, aer, terra, mare, et cuncta quae in eis sunt: quia semper innovas signa, et mirabilia tua, ut te totus orbis agnoscat suum esse redemptorem. Da iam pius pio Patri Benedicto iter redeundi ad cellam, stringe aerium amnem, tolle pluviae guttas, da serenitatis solem, ut qui laetus accessit, gaudens recedat: ut simul eius soror valedicens fratri, ad propria revertatur, ut simul gaudentes et exsultantes tuo de munere ad sua tecta vehantur. Sequitur. Quia de re dixi eum voluisse aliquid, sed minime potuisse: quia si venerabilis viri mentem aspicimus, dubium non est quod eamdem serenitatem voluerit in qua descenderat permanere. Sed contra hoc quod voluit in virtute omnipotentis Dei ex femineo pectore miraculum invenit. Nec mirum quod plus illo femina, quae diu fratrem videre cupiebat, in eodem tempore valuit; quia enim, iuxta Ioannis vocem Deus charitas est, iusto valde iudicio illa plus potuit quae plus amavit. Brevi sermone de his disserendum non est, nam secundum grammaticos, charitas media species est, dum inter bonos et malos charitas esse possit, et inter latrones et pios, ut est illud: Perfecta charitas foras mittit timorem. Certe si perfecta est ista quae inter bonos foras mittit timorem, imperfecta nihilominus fore creditur quae inter malos ac superbos nequitiae concordiam praestat. Sic in passione Domini Pilatus Iesum mittens Herodi, a quo Iesus ad Pilatum iterum remissus, amici facti sunt Herodes et Pilatus in ipsa die, nam antea inimici erant ad invicem. Sed haec est perfecta charitas, quae Deus est, quae hic plus una potuit quam altera, de qua dicit Apostolus: Charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis. Sequitur. |
| 15 | Cumque die altero eadem venerabilis femina ad cellam propriam recessisset, vir Dei ad monasterium rediit: et ecce cum post triduum in cella consistens, elevatis in aera oculis, vidit eiusdem sororis suae animam de eius corpore egressam, in columbae specie coeli secreta penetrare. Quam felices sunt oculi, qui animas possunt contemplari beatas, qui carnali intuitu spiritalia cernere queunt! Ista luminaria non adiacent in fundamine frontis, sed intus renitescunt ad cordis fenestras; de quibus dicit: Qui sunt isti qui ut nubes volant, et sicut columbae ad fenestras suas. Ecce iam, Benedicte Pater, ista columba ad tuas iam cordis volat fenestras, ut tuae sororis animam per eas transiens, ad coelestem illam deferat portam: ut illa fieret ductrix anima tantae, quae fuit avis quondam portatrix ad arcam reddita pacis. Quam felix ales talibus mysteriis compta, quae meruit etiam super Dominum Christum Spiritum sanctum ferre. Ista frequens obsequiis instat regis aeterni, ista assuetis pennis deargentatis auro dorsa refulgens, paradiso nuntia defert. De hac in Cantico canticorum dicit: Surge, amica mea sponsa, et veni: columba mea in foraminibus petrae, in caverna maceriae. Sequitur. |
| 16 | Qui tantae eius gloriae congaudens, omnipotenti Deo in hymnis et laudibus gratias egit, eiusque obitum fratribus denuntiavit. Denuntiavit enim sanctus Pater fratribus, quod meruit sacro intuitu cernere secretum: et talibus congaudens votis, omnipotenti Deo gratias egit, quia quam ante triduum rore verbi coelestis perfuderat, ad aetherea regna in columbae specie scandere cernit. Sequitur. |
| 17 | Quos etiam protinus misit, ut eius corpus ad monasterium deferrent, atque in sepulcro quod sibi ipse paraverat, ponerent. Quo facto contigit ut quorum mens una semper in Domino fuerat, eorum quoque corpora nec sepultura separaret. Ecce, fratres, margarita coelestis a negotiatore dudum empta, aptatur coelestibus ornamentis, iam inter lilia candentia pascens, sequitur Agnum quocunque ierit. Ecce in paradiso Domini ab angelis collocatur, ecce in terris monachorum manibus aptatur in tumulo fratris, ut munus quod una mater contulit, nec coeli ianua nec terrae sepultura separaret: et quibus una fuit semper mens in Christo, una esset corporum arca. Ecce reparata sunt tua damna, paradise. Ecce virgo Dei manu formata, quam de tuo pestifer hostis abstulit loco, iam redit ad culmina coeli, iam recognoscit sui palmam structoris: iam quia victa fuit, victrix calcat hostis colla maligni. Dic dic, inferni minister, dic, tartarce miles, dic, orcigenum genus omnium venenorum fraude repletum, quid tibi fecit plasma sanctissimum Dei, quid tibi nocuit femina bene formata? Quave causa ultro te consiliarius iniecisti, ut manducaret quod tuum non fuit? dic, pestifer fur, quia non potuisti rapere partem regni Dei, ideo voluisti rapere per serpentem creaturam Dei, imo qualis Dominus, talem famulam mittit. Tu serpens lubricus, ille serpens tortuosus; tu omni dolore plenus, ille omni veneno; tu mortis consilia dans, ille suis organis sibilans, mortis consilia propinat. Nunquid non potuisti in paradiso Dei aliud animal invenire, quod tuis votis concordaret, nisi serpentem? Vere non. Tu callidior angelis sanctis, ille callidior animantibus cunctis; tu bonus in coelo formatus es, sponte malus effectus es, ille bonus in paradiso creatus est, per te reus electus est. Virgo Dei, plasma Dei, femina Dei, bona creata est, per te et serpentem illicita gustando effecta est peccatrix. Quid, demens, de his tibi profuit? Tu tibi perpetuos ignes cumulasti, ille terram comedet cunctis diebus: tu catenis igneis illigatus, ille omnium ira perimitur, calcaneis tunditur, verberibus flagellatur. Vae vae per omnia vobis! Ecce femina reparata est sanguine Christi, ecce pro amissione terreni paradisi, illa nunc culmina coeli retinet, unde praeceps ruisti: versum est fel tuum in dulcedinem mellis, fraus maligna tua in reparatione [F. reparationem] omnium salutem [F. salutis]. Perforata est maxilla gutturis tui, neminem mordens, neminem vorans sine Deo volente; et si quem voraveris, pietate Dei praefocatus cum sanguine reiicies illum, et de visceribus tuis abstrahet illum Deus. Gaude iam, virgo Dei, tantis sublimata triumphis, exsulta Benedicte Pater sanctissime Patrum, doctor dulcissime doctorum, quia consummatis operibus sanctis, pariter congaudetis super regna polorum. Intercedite pro vobis commissis, postulate pro nobis afflictis, rogate pro nostris delictis, poscite Christum non solum pro monachis commissis, sed etiam pro vestris ancillis, ut omnis aetas, omnis sexus, omnis ordo, qui vestris praeceptis colla submittunt, peritura mundi despiciant, gaudia aeterna concupiscant, regna beata appetant, prospera animarum et corporum percipiant. Nulla diabolica fraude molestentur, nullis incursionibus malignorum affligantur, nullisque calamitatibus annihilentur. Euge, Pater beate, fave precantibus, appone aures precibus famulorum tuorum, da veniam poscentibus, da dona quaerentibus, parce peccantibus: quia tu pastores, nos vero oves, audi balatus ovium tuarum, trahe me post te, ut veniamus ad te, ut illic vera pascua inveniamus ubi sunt vera gaudia sempiterna. Redde Deo talenta cumulata de nobis; reporta cum usuris credita dona doctrinarum, meque indignum huius operis praesumptorem, tuis coniunge servulis sacris, ut cum omni grege commisso praemia vitae assequamur, ut tibi dicatur a Deo: Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam: intra, cum his omnibus tibi creditis, in gaudium Domini tui, praestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis famulis, qui vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum. Amen. |