Beda Venerabilis, Homiliae, 2, HOMILIA VII. IN QUARTA DOMINICA POST SANCTUM PASCHA.
| 0 | IOAN. XVI. In illo tempore dixit Iesus discipulis suis: Amen, amen dico vobis, si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis. Usque modo non petistis quidquam in nomine meo, etc. |
| 1 | Potest movere infirmos auditores quomodo in capite lectionis huius evangelicae discipulis Salvator promittat: Amen, amen, dico vobis, si quid, inquiens, petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis, cum non solum nostri similes multa quae Patrem in Christi nomine videntur petere non accipiant, verum etiam ipse apostolus Paulus tertio Dominum rogaverit, ut a se angelus Satanae, a quo tribulabatur, abscederet, nec impetrare potuerit. Sed huius motio quaestionis antiqua iam Patrum explanatione reserata est, qui veraciter intellexerunt illos solum in nomine Salvatoris petere, qui ea quae ad salutem perpetuam pertinent petunt; ideoque apostolum non in nomine Salvatoris petisse aiunt, ut tentatione careret, quam ob custodiam humilitatis acceperat, quia si hac caruisset, salvus esse non posset, ipso affirmante cum ait: Ne magnitudo revelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis meae angelus Satanae, qui me colaphizet [II Cor. XII]. Quotiescunque ergo petentes non exaudimur, ideo fit, quia vel contra auxilium nostrae salutis petimus, ac propterea a misericorde Patre beneficii gratia nobis quod inepte petimus negatur, quod eidem apostolo Paulo contigisse probatur, cui ter petenti responsum est: Sufficit tibi gratia mea, nam virtus in infirmitate perficitur; vel utilia quidem, et quae ad veram salutem respiciant petimus, sed ipsi male vivendo auditum a nobis iusti Iudicis avertimus, incidentes in illud Salomonis: Qui avertit aurem suam ne audiat legem, oratio eius erit exsecrabilis; vel dum pro peccantibus quibusdam, ut resipiscant, oramus, et si salubriter petimus, atque ex nostro merito digni sumus auditu, ipsorum tamen perversitas ne impetremus obsistit. Fit etiam aliquando ut salutaria prorsus et precibus sollicitis, et devotis quaeramus actionibus, nec tamen statim obtineamus quae petimus, sed in futurum petitionis nostrae differatur effectus, sicut cum genibus flexis quotidie rogamus Patrem, dicentes: Adveniat regnum tuum, idem tamen regnum non mox oratione finita, sed tempore congruo sumus accepturi. Quod pia provisione nostri Conditoris constat actitari, ut, videlicet, desideria nostrae devotionis dilatione crescant, et incremento quotidiano magis magisque provecta, tandem perfectius capiant gaudia quae requirunt. Inter quae notandum quia cum pro peccantibus oramus, et si eorum salvationem impetrare nequimus, nequaquam tamen fructu precis nostrae privamur, quia etsi illi digni non sunt salvari, nos tamen amoris quem illis impendimus mercede donabimur, sicque in tali petitione implebitur nobis illa Domini promissio, qua ait: |
| 2 | Si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis. Intuendum enim quia non ait simpliciter dabit, sed dabit, inquit, vobis, quia etsi non eis pro quibus petimus dabit, nobis tamen, cum pro aliorum erratibus misericorditer intervenimus, praemium nostrae benignitatis restituet. Sequitur: |
| 3 | Usque modo non petistis quidquam in nomine meo. Non petierunt eatenus in nomine Salvatoris, quia dum ipsum Salvatorem visibili praesentia complecterentur, minus ad invisibilia salutis dona mentis intuitum erexerant. Sed et nostra fragilitas Patrem petens non in nomine Iesu, id est, Salvatoris petit, dum contra rationem suae petit salutis, non ut apostolorum simplicitas corporali visu sui Salvatoris ab aeternae salutis petitione sit retardata, sed obstaculo propriae cupiditatis ab intuitu dominicae voluntatis impedita. Quid autem principaliter petendum, ac sine ulla dubietate eis qui fideliter in petendo perstiterunt sit parandum a Patre, Dominus subdendo manifestat, dicens: |
| 4 | Petite et accipietis ut gaudium vestrum sit plenum. Ordo quippe sensus est: Petite ut gaudium vestrum sit plenum, et accipietis. Plenum ergo gaudium beatitudinem perpetuae pacis appellat. Nam ut taceamus de gaudio reproborum, quo sibi luctum mercantur aeternum, habent sancti etiam in praesenti gaudium de spe coelestium bonorum, cum pro Domino terrenis exercentur adversis: habent gaudium cum amore fraternitatis suadente, discunt gaudere cum gaudentibus, et flere cum flentibus. Sed non est plenum gaudium quod fletu variante miscetur. Plenum quippe gaudium fit, ubi, nemine flente, cum solis datur gaudere gaudentibus. Ait itaque: |
| 5 | Petite et accipietis, ut gaudium vestrum sit plenum. Ac si patenter dicat: Non fluxa saeculi gaudia, quae et moerore semper mista, et certo sunt fine obnoxia, sed illud singulare gaudium a Patre petite, cuius plenitudo nullo cuiuslibet inquietudinis attactu minuitur, aeternitas nullo unquam termino dissolvitur. Si enim perstiteritis in petendo, procul dubio quae petitis accipietis. De cuius plenitudine gaudii Petrus fidelibus scribit, dicens: Credentes autem exsultabitis laetitia inenarrabili et glorificata, reportantes finem fidei vestrae salutem animarum vestrarum [I Petr. II]. Petere autem huiusmodi gaudium est, non verbis tantummodo patriae coelestis introitum flagitare, sed et digna operatione pro eius perceptione certare. Neque enim quidpiam utilitatis affert bene orando superna quaerere, qui non desistit perverse vivendo infimis implicari. |
| 6 | Haec in proverbiis locutus sum vobis. Venit hora, cum iam non in proverbiis loquar vobis, sed palam de Patre annuntiabo vobis. Illam nimirum horam significat, qua eis, peracta sua passione ac resurrectione, Spiritus sancti erat gratiam daturus. Tunc etenim spiritualiter intus instructi, spirituali dilectione succensi, quo perfectius omnia quae de agnitione divinitatis mortalibus erant capienda, ceperant, eo ardentius sola quae ad eius visionem promerendam iuvarent, petere ac desiderare curarent. Hoc est enim quod subiunxit: |
| 7 | Illo die in nomine meo petetis. Possumus horam quam pollicetur in futura vita intelligere, in qua palam de Patre annuntiat, id est, palam Patrem ostendet electis, quando, sicut Apostolus ait: Videbimus eum facie ad faciem [I Cor. XIII]. De qua annuntiatione dicit et Ioannes: Charissimi, nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus. Scimus enim quia, cum apparuerit, similes ei erimus, videbimus enim eum sicuti est [I Ioan. III]. Ubi veraciter in nomine Iesu petunt electi, dum pro nostra fragilitate intercedunt, quatenus ad suae salvationis sortem pertingamus, a qua adhuc inter insidias hostium peregrinamur in terris, quam sanctorum petitionem aptissime in die futura promisit: Illo, inquiens, die in nomine meo petetis. In die etenim petunt, quia non in tenebris pressurarum, ut nostra in praesenti, sed in luce sempiternae pacis, et gloriae beatorum spirituum pro nobis intercessio funditur. Possunt autem idem spiritus electorum in illa coelesti civitate positi, etiam pro seipsis in nomine Salvatoris petere intelligi, quia, videlicet, tempus universalis iudicii et resurrectionis corporum in quibus pro Domino certavere, venire desiderant. Unde et Ioannes ait: Vidi sub altare Dei animas interfectorum propter verbum Dei, et propter testimonium quod habebant [Apoc. VI]. Et clamabant voce magna dicentes: Usquequo, Domine, sanctus et verus, non iudicas et vindicas sanguinem nostrum de his qui habitant in terra? Ubi continuo subinfertur: Et datae sunt illis singulae stolae albae, et dictum est illis ut requiescerent tempus adhuc modicum, donec implerentur conservi eorum, et fratres eorum. Singulas quippe stolas albas nunc habent animae, cum sola sua felicitate fruuntur; binas tunc accipient cum, impleto in fine numero fratrum, corporum quoque immortalium receptione laetantur. |
| 8 | Et non dico vobis quia ego rogabo Patrem de vobis. Quia enim Dominus noster Iesus Christus, et Deus et homo est, modo summa deitatis, modo humanitatis humilia loquendo designat. Quod enim dicit non rogaturum se Patrem, de discipulis propter consubstantialem Patri divinitatis suae potentiam dicit, in qua non Patrem ipse rogare, sed rogatam cum Patre consuevit donare. Quod vero Petro ait: Ego autem rogavi pro te, ut non deficiat fides tua [Luc. 22]; et de illo Ioannes: Advocatum, inquit, habemus apud Patrem, Iesum Christum iustum [I Ioan. II]; propter dispensationem dictum est assumptae humanitatis, cuius cum triumphum Patris ostendit oculis, pro nostra infirmitate propitius intervenit. Potest et ita non inconvenienter accipi quod ait: Et non dico vobis, quia ego rogabo Patrem de vobis, quia non de praesenti rogo, sed de futuro tempore posuit rogabo, quod, sanctis in interna pace receptis, non opus sit iam aliquid rogari de illis, quia nimirum tanta beatitudine donati sunt, quae amplior esse non potest. |
| 9 | Ipse enim Pater amat vos, quia vos me amastis, et credidistis quia a Deo exivi. Non ita intelligendum est, quasi amor et credulitas discipulorum praecesserit amorem quo illos Pater amaret, meritumque humanum prius sit muneribus gratiae coelestis, cum apertissime dicat Apostolus: Aut quis prior dedit illi, et retribuetur ei? Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia [Rom. XI]; sed ita potius, quia Pater illos gratuito amore praevenerit, atque ad amandum credendumque Filium amando sustulerit, et quia ipsi agnitam filii dilectionem ac fidem pio et sollicito corde servaverint, maioribus eos donis paternae dilectionis esse remuneratos. Non autem arbitrandum quia Pater sine Filio et Spiritu sancto amare, vel amoris possit munera dare. Nec rursus aestimandum quia Filius sine Patre et Spiritu sancto valeat amari vel credi. Quod ergo ait: Ipse enim Pater amat vos, intelligendum est una cum Filio et Spiritu sancto amare, quos amore dignos iudicat. Et quod adiunxit: quia vos me amastis, eadem ratione sentiendum est, quia quicunque Filium recte amat, hunc cum Patre et amborum Spiritu amat, quia quorum inseparabilis est natura divinitatis, horum una eademque sunt dona virtutis. |
| 10 | Exivi a Patre, et veni in mundum. Iterum relinquo mundum, et vado ad Patrem. Exivit a Patre et venit in mundum, quia mundo visibilis apparuit in humanitate, qui erat invisibilis apud Patrem in divinitate. Exivit a Patre, quia non in ea forma qua aequalis est Patri, sed in assumpta creatura minor apparuit. Et venit in mundum, quia in forma servi quam accepit, etiam mundi huius amatoribus se videndum praebuit. Iterum reliquit mundum, et rediit ad Patrem, quia ab aspectu amatorum mundi quod viderant abstulit, et se amatoribus suis aequalem Patri esse credendum docuit. Reliquit mundum, et rediit ad Patrem, quia humanitatem quam induit per ascensionem ad invisibilia perduxit. Haec quidem verba Domini mystica, et sicut ipse testatur, in proverbiis sunt dicta; sed discipuli quibus dicebantur adeo carnales adhuc erant, ut eorum profunditatem minime caperent, et non solum arcana dictorum, sed nec ipsam ignorantiam suam intelligerent, putantes simpliciter et dilucide prolata, quae non intelligentibus proverbia erant. Unde continuo responderunt: |
| 11 | Ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum dicis. Palam igitur eum loqui autumabant, cuius mysteria dictorum necdum comprehendere valebant. Quod autem adiungitur: |
| 12 | Nunc scimus quia scis omnia, et non opus est tibi ut quis te interroget. In hoc credimus quia a Deo existi, aperte ostendunt quia loquens ad eos Dominus de his maxime disputabat quae illos delectabat audire, et quae illi interrogare volebant, haec ipsa praeveniens eis ultro proferebat. Unde merito illum scire omnia quasi Deum, et quasi Dei Filium a Deo venisse credunt et confitentur. Apertum namque divinitatis indicium est, cogitationum nosse secreta, Salomone affirmante, qui Deo supplicans ait: Tu enim solus nosti corda omnium filiorum hominum [I Reg. VIII]. Unde etiam Hieremias ait: Tu autem, Domine Sabaoth, qui iudicas iuste, et probas renes et cor [Ierem. XI]. Neque haec transeunter aut negligenter commemoranda, sed solerter invigilandum est, fratres mei, ut non verba tantum, et opera nostra, sed ipsa quoque cordium secreta divinis aspectibus digna reddamus. Non in templo nostri pectoris odiorum flamma, non invidiae rubigo resideat, non inde turpis vel contumeliosi sermonis radix oriatur, non ibi meditatio facti nocentis innascatur: memores simus dominicae comminationis, qua dicitur: Ego enim opera et cogitationes eorum venio ut congregem [Isai. LXVI]. Et expulsis vitiorum ruderibus, talem cordis nostri paremus mansionem, cuius ipse dignetur inesse mansor, qui eius inevitabilis inspector et iudex est. Sciendum autem quia triplex est modus cogitationum nequam: unus earum quae deliberatione, et proposito peccandi mentem contaminant; alius earum quae delectatione quidem peccati mentem perturbant, nec tamen hanc ad peccandi consensum pertrahunt; tertius earum quae naturali motu mentem percurrentes, non tamen hanc ad perpetranda vitia illiciunt, quam a bonis quae cogitare debuit impediunt, veluti est cum phantasmata rerum, quae aliquando supervacue gesta vel dicta novimus, ad memoriam reducimus: quarum crebra retractatio, quasi importuna muscarum improbitas, cordis oculos circumvolare ac spiritualem eius aciem inquietare magis quam excaecare consuevit. A cunctis autem his cogitationum nequam generibus castigari, monuit Salomon cum dicit: Omni custodia serva cor tuum, quoniam ex ipso vita procedit [Prov. IV]. Cuius monita sequentes agamus solliciti, ut si quid consensu perpetrandi facinoris in animo deliquimus, cito hoc confessione et dignis poenitentiae fructibus abstergamus. Si delectatione peccandi nos tentari senserimus, noxiam delectationem crebris precibus ac lacrymis, crebra amaritudinis perpetuae recordatione pellamus; et si nos solos ad hanc propulsandam sufficere non posse viderimus, fratrum quaeramus auxilia, ut quod nostris viribus nequivimus, illorum consilio et intercessione sumamus. Multum enim valet deprecatio iusti assidua; et, sicut idem praemisit, oratio fidei salvabit infirmum, et alleviabit eum Dominus, et si in peccatis sit, dimittentur ei. Quia supervacuis cogitationibus ad integrum carere non valemus, has in quantum possumus, immissione bonarum cogitationum, et maxime frequenti Scripturarum meditatione fugemus, iuxta exemplum Psalmistae, qui dicit: Quomodo dilexi legem tuam, Domine, tota die meditatio mea est [Psal. CXVIII]. Petamus supernam clementiam, quod est vere in nomine Salvatoris petere, ut et cordis munditiam, et boni operis praestet efficaciam, et ante omnia illam sedula mente recolamus horam, illam citius venire optemus, in qua non iam per Scripturas loquatur nobis Dominus, sed palam de Patre annuntiet nobis, cum quo vivit et regnat Deus in unitate Spiritus sancti, per omnia saecula saeculorum. Amen. |