Beda Venerabilis, Homiliae, 1, HOMILIA XIV. IN DOMINICA TERTIA POST THEOPHANIAM.
| 0 | IOAN. I, MATTH. III, MARC. I, LUC. III. In illo tempore vidit Ioannes Iesum venientem ad se, et ait: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi, etc. |
| 1 | Ioannes Baptista, et praecursor Domini Salvatoris, quem diu venturum populis verbo praedicaverat, ipsum iam venientem ad se, sicut ex lectione sancti Evangelii, fratres, modo cum legeretur, audistis, mox digito demonstravit, dicens: |
| 2 | Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. Ecce Agnus Dei, ecce innocens et ab omni peccato immunis, utpote qui os quidem de ossibus Adam, et caro [Al., carnem] de carne Adam, sed nullam de carne peccatrice traxit maculam culpae. Ecce qui tollit peccata mundi, ecce qui iustus inter peccatores, mitis inter impios, hoc est, quasi agnus inter lupos apparens, etiam peccatores et impios iustificandi habet potestatem. Quomodo autem peccata mundi tollat, quo ordine iustificet impios, apostolus Petrus ostendit, qui ait: Non corruptibilibus argento vel auro redempti estis de vana vestra conversatione paternae traditionis, sed pretioso sanguine quasi Agni incontaminati et immaculati Iesu Christi [I Petr. I]. Et in Apocalypsi, Ioannes apostolus, cuius est hoc Evangelium: Qui dilexit nos, inquit, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo [Apoc. I]. Non solum autem lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo, quando sanguinem suum dedit in cruce pro nobis, vel quando unusquisque nostrum mysterio sacrosanctae passionis illius baptismo aquae ablutus est, verum etiam quotidie tollit peccata mundi. Lavat itaque nos a peccatis nostris quotidie in sanguine suo, cum eiusdem beatae passionis ad altare memoria replicatur, cum panis et vini creatura in sacramentum carnis et sanguinis eius ineffabili Spiritus sanctificatione transfertur: sicque corpus et sanguis illius non infidelium manibus ad perniciem ipsorum funditur et occiditur, sed fidelium ore suam sumitur in salutem. Huius [Al., cuius] recte figuram agnus in lege paschalis ostendit, qui semel populum de Aegyptia servitute liberans, in memoriam eiusdem liberationis, per omnes annos immolatione sua populum eumdem sanctificare solebat, donec veniret ipse cui talis hostia testimonium dabat, oblatusque Patri pro nobis in hostiam odoremque suavitatis, mysterium suae passionis oblato agno in creaturam panis vinique transferret, sacerdos factus in aeternum, secundum ordinem Melchisedech. Sequitur: |
| 3 | Ioannes testimonium perhibens de Domino, Hic est, inquit, de quo dixi: Post me venit vir qui ante me factus est, quia prior me erat. Post me venit vir, post me natus est in mundo, post me praedicare incipiet mundo qui ante me factus est, qui me potentia maiestatis tantum quantum sol luciferum, licet post apparens, antecellit, quia prior me erat, quia In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Post me venit vir, tempus humanae nativitatis, quo Ioanne posterior est, intellige. Qui ante me factus est, primatum regiae potestatis, quo etiam angelis praesidet, intuere. Quia prior me erat, aeternitatem divinae maiestatis, qua Patri est aequalis, intellige. Post me venit vir qui ante me factus est, quia prior me erat. Post me venit humanitate, qui ideo me praecellit dignitate, quia prior me erat divinitate. |
| 4 | Et ego nesciebam eum, inquit. Certum est quia sciebat Dominum Ioannes, cui testimonium perhibere missus est, quem iudicem omnium venturum praedicabat, dicens: Cuius ventilabrum in manu sua, et permundabit aream suam [Matth. III]; a quo Spiritum sanctum dari debere testabatur, Ipse vos baptizabit, inquiens, Spiritu sancto, a quo seipsum ablui desiderabat, dicens: Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me? Quomodo ergo dicit: Et ego nesciebam eum, nisi quia eum quem antea noverat, perfectius iam cum baptizaretur agnovit? Quem mundi Salvatorem et iudicem noverat, huius potentiam maiestatis altius Spiritu sancto super eum descendente agnovit. Neque enim dubitandum est quia beatus Ioannes cum Spiritum sanctum licet corporali specie videre, cum vocem Patris licet corporaliter sonantem meruisset audire, multum ex hoc visu et auditu profecerit, multum de divinae potestatis excellentia revelatis oculis mentis scientiae coelestis acceperit a Deo, ut ad comparationem intelligentiae qua tunc illustrari coeperit, eatenus illum quantus esset omnimodis sibi videretur ignorasse. Qui testimonium, in quod missus est, Domino diligenter perhibens, adiungit: |
| 5 | Sed ut manifestaretur in Israel, propterea veni ego in aqua baptizans. Quod est aperte dicere: Non ideo veni in aqua baptizans, quia peccata mundi baptizando tollere possum, sed ut eum baptizando ac praedicando manifestarem populo Israel, qui in Spiritu sancto baptizans ad tollenda peccata non solum Israel, sed totius mundi, si ei credere voluerint, idoneus est. Propterea veni ego in aqua [Al., poenitentiam] baptizans, ut sic baptizando illi viam praepararem qui baptizaret in remissionem peccatorum. |
| 6 | Et testimonium perhibuit Ioannes, dicens: Quia vidi Spiritum descendentem quasi columbam de coelo, et mansit super eum. Bene in columbae specie descendit super Dominum Spiritus, ut discant fideles non aliter eius Spiritu se posse impleri, nisi simplices fuerint, nisi veram cum fratribus habuerint pacem, quam significant oscula columbarum. Habent autem oscula et corvi, sed laniant, quod columba omnino non facit: significantes eos qui loquuntur pacem cum proximo suo, mali autem sunt in cordibus eorum. Columbae autem natura, quae a laniatu innocens est, illis innocentibus aptissime congruit qui pacem sequuntur cum omnibus et sanctimoniam, solliciti servare unitatem Spiritus in vinculo pacis. Atque ideo Spiritus in columba descendendo non suam tantummodo, vel eius in quem descendit innocentiam simplicitatemque designat, sed eorum aeque qui sentiunt de illo in bonitate, et in simplicitate cordis quaerunt illum. Quorum unanimem pietatem ac mansuetudinem spirituali gratia donatam, Dominus ipse laudans loquitur: Una est columba mea, una matri suae, electa genitrici suae [Cant. VI]. Matrem quippe ac genitricem Ecclesiae Spiritus gratiam vocat, qua inspirante percepit ut ipsa quoque possit columba recte nuncupari. Denique Hebraeo sermone, quo Scriptura sancta est edita, spiritus genere feminino appellatur. Propter quod convenienter Ecclesia una Christi columba, et haec matri ac genitrici suae electa nominatur: quia nimirum quod in unitate fidei Christianae multis de gentibus congregatur, quod columbina ad invicem pace laetatur, quod electionis sorte beatur, non suo habet merito, sed dono accepit gratiae spiritualis. |
| 7 | Et ego, inquit, nesciebam eum. Subaudis tam subtiliter quam Spiritum in eum descendentem, cognovi. |
| 8 | Sed qui misit me baptizare in aqua, ille mihi dixit: Super quem videris Spiritum descendentem, et manentem super eum, hic est qui baptizat in Spiritu sancto. Baptizat Dominus in Spiritu sancto per Spiritus sancti gratiam peccata dimittendo. Sive enim ipse aqua aliquos discipulorum suorum primus baptizaverit, per quos ad caeteros fideles baptismi rivus proflueret, eosdem etiam Spiritu baptizabat peccata illis relaxando, et Spiritus dona ministrando, sive fideles eius invocato nomine ipsius aqua baptizent electos, et chrismate sacro perungant, eosdem nihilominus ipse Spiritu sancto baptizat, quia nemo praeter ipsum peccatorum nexus solvere, aut Spiritus sancti valet dona tribuere. Unde evangelista Ioannes cum dixisset: Audierunt pharisaei quia Iesus plures discipulos facit et baptizat quam Ioannes, protinus adiunxit: (quanquam Iesus non baptizaret, sed discipuli eius), aperte dicens [Al., docens] quia etsi discipuli Iesu in nomine eius aqua baptizant, ipse tamen magis baptizare intelligendus est qui peccata dimittit. Baptizat quoque Dominus in Spiritu sancto cum per afflationem eiusdem Spiritus corda fidelium suorum fervore sui [Al., suae] sive fraternae charitatis accendit. Charitas enim, inquit, Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis. Baptizat in Spiritu sancto, cum cuilibet electorum dat manifestationem Spiritus ad utilitatem virtutes operando [Al., operandi]. De quo baptismate ascensurus in coelum, dixit discipulis: Vos autem baptizabimini in Spiritu sancto non post multos hos dies [Act. I]. Sed diligentius intuendum est quia cum dixisset: Super quem videris Spiritum descendentem, addidit, Et manentem super eum; in sanctos enim eius Spiritus descendit. Verum quia quandiu sunt in corpore, peccato carere nequeunt, quia coelestium contemplationi semper oculum mentis intendere non sufficiunt, sed saepius hunc ad terrenae curam conversationis inflectunt, in eorum proculdubio cordibus Spiritus aliquando venit, aliquando recedit. Unde dictum est: Spiritus ubi vult spirat, et vocem eius audis, sed non scis unde veniat, aut quo vadat [Ioan. III]. Venit quippe ad sanctos, vadit a sanctis Spiritus, ut quem semper habere idonei non sunt, eius per tempora redeuntis crebra luce reficiantur. In solo autem mediatore Dei et hominum homine Iesu Christo Spiritus perpetuo veraciter manet, in quo nec sordidae cogitationis maculam, quam refugeret, ullam invenit. Mansit autem totus in illo non ex eo solum tempore quo hunc Ioannes super eum vidit descendentem, sed ex quo homo fieri incipiens eius ministerio et opere conceptus est. Unde etiam potestatem dandi hominibus Spiritum non minus habet ipse quam Pater, ipso attestante qui ait: Paracletus autem Spiritus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia [Ioan. XIV]. Et in alio loco quod ipse hunc mittat, ostendit, dicens: Si enim non abiero, Paracletus non veniet ad vos; si autem abiero, mittam eum ad vos [Ioan. XVI]. Quia nimirum una est in divinitate substantia, insperabilis operatio Patris, et Filii, et eiusdem Spiritus sancti. Nam et de ipso Spiritu, quod sua sponte veniat ubi velit, sua potestate operetur quae velit, testatur Filius ubi ait, quod et supra memoravi: Spiritus ubi vult spirat. Haec autem omnia, inquit Apostolus, operatur unus atque idem Spiritus, dividens singulis prout vult [I Cor. XII]. Idcirco autem super eum, in quo semper manebat, baptizatum Spiritus descendere ostenditur, ut et Baptista ipse celsius iam quem praedicaret [Al., praediceret], agnosceret, et credentibus daret indicium nequaquam se nisi baptizatos aqua, Spiritus eiusdem posse baptisma mereri. Quaerendum interea quomodo speciale Filii Dei agnoscendi signum fuerit, quod super eum descenderit et manserit Spiritus, cum etiam discipulis ipse promittat, dicens: Et ego rogabo Patrem, et alium Paracletum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum, Spiritum veritatis [Ioan. XIV]. Et paulo post: Quia apud vos manebit, et in vobis erit. Si enim apud servos Dei electos manet, et in illis erit Spiritus, quid magni est Filio Dei quod in ipso manere Spiritus astruatur? Notandumque quod semper in Domino manserit Spiritus sanctus, in sanctis autem hominibus, quandiu mortale corpus gestaverint, partim manet in aeternum, partim rediturus secedat. Manet quippe apud eos, ut bonis insistant actibus, voluntariam paupertatem diligant, mansuetudinem consequantur, pro aeterno desiderio lugeant, esuriant et sitiant iustitiam, misericordiam, munditiam cordis, et tranquillitatem pacis amplectantur: sed et pro observatione iustitiae persecutionem pati non vereantur, eleemosynis, orationibus et ieiuniis, caeterisque Spiritus fructibus insistere desiderent. Recedit autem ad tempus, ne semper infirmos curandi, mortuos suscitandi, daemones eiiciendi, vel etiam prophetandi habeant facultatem. Manet semper, ut possint habere virtutem qua mirabiliter ipsi vivant; venit ad tempus, ut etiam aliis per miraculorum signa quales sint intus, effulgeant. |
| 9 | Et ego vidi, inquit, et testimonium perhibui, quia hic est Filius Dei. Supra dixerat, Post me venit vir qui ante me factus est, nunc testimonium perhibet, Quia hic est Filius Dei, utriusque naturae veritatem, humanae videlicet et divinae, in una eademque Christi persona manifeste designans. Erubescat Manichaeus audiens, Venit vir; conticescat Photinus audiens, Hic est Filius Dei. Audiant mansueti et laetentur, quia venit vir post Ioannem fortior Ioanne, qui baptizat in Spiritu sancto, et quia hic est Filius Dei. Quia enim per superbiam recessimus homines a Deo, filius Dei per misericordiam factus est homo, ut idem ipse et per divinitatem Patri, et per humanitatem congrueret nobis: per humanitatem similem nobis pro nobis cum hoste confligere, per divinitatem Patri consubstantialem ad imaginem nos Dei et similitudinem, quam peccando amisimus, posset digne recreare: per mortem nostrae fragilitatis destruere eum qui habebat mortis imperium, et per impassibilem suae divinitatis potentiam reconciliaret nos Deo Patri, cum quo vivit et regnat Deus in unitate Spiritus sancti, per omnia saecula saeculorum. Amen. |