Beda Venerabilis, Homiliae, 1, HOMILIA XII. IN DOMINICA PRIMA POST EPIPHANIAM.
| 0 | Luc. II. In illo tempore cum factus esset Iesus annorum duodecim, ascendentibus illis Hierosolymam secundum consuetudinem diei festi, consummatisque diebus cum redirent, remansit puer Iesus in Hierusalem, etc. |
| 1 | Aperta est nobis, fratres charissimi, sancti Evangelii lectio recitata, neque opus est ut in ea quid exponendo loquamur. Describit namque infantiam pueritiamque nostri Redemptoris, qua nostrae particeps humanitatis dignatus est fieri: commemorat aeternitatem divinae maiestatis, in qua Patri mansit ac manet semper aequalis; ut videlicet incarnationis eius humilitate ad memoriam revocata, et ipsi contra omnium vulnera peccatorum medicamentum verae humilitatis curemus exercere, pio semper animo recolentes quantum nos pro divino amore, quantum pro nostra salute oporteat humiliari, qui terra sumus et cinis, si tantum summa illa potestas pro nobis humiliari non respuit ut ad suscipienda nostrae fragilitatis infirma descenderet. Item audita, credita et confessa divinitate Domini Salvatoris, qua Patri et Spiritui sancto consubstantialis semper et coaeternus perseverat, speremus nos per humanitatis eius sacramenta quibus imbuti sumus, usque ad contemplandam divinitatis eiusdem gloriam posse pertingere, quam ipse suis fidelibus servis fideli pietate pollicetur, dicens: Qui habet mandata mea, et servat ea, ille est qui diligit me: qui autem diligit me, diligetur a Patre meo, et ego diligam eum, et manifestabo ei meipsum [Ioan. XIV]. Meipsum, inquit, manifestabo, id est, non qualem me omnes conspicere, qualem etiam infideles videre possunt et crucifigere, sed qualem in decore suo regem saeculorum soli videre possunt oculi mundi sanctorum, talem me ad rependendam vicem dilectionis his qui me diligunt, ostendam. Igitur speremus nos, ut diximus, per humanitatis eius sacramenta ad videndam divinitatis speciem posse conscendere, si tamen eadem sacramenta digno iustitiae et sanctitatis et veritatis honore, ut accepimus, illibata servemus, si humanae conversationis eius exempla, si doctrinae, quam per hominem nobis ministravit, humiliter dicta sequamur. Nam qui humilitatis eius vestigia sequi dedignatur, qua temeritate sperat se ad intuenda claritatis eius gaudia posse penetrare? Quod ergo Dominus per omnes annos cum parentibus in Pascha Hierosolymam venit humanae nimirum est humilitatis indicium. Hominis est namque ad offerenda Deo sacrificiorum spiritualium vota concurrere, et auctorem suum orationibus lacrymisque sibi conciliare profusis. Fecit ergo Dominus inter homines homo natus quod faciendum hominibus per angelos imperaverat Deus. Servavit ipse legem quam dedit, ut nobis qui puri homines sumus, servandum per omnia quidquid Deus iubet, ostenderet. Sequamur igitur iter humanae conversationis eius, si divinitatis gloriam delectamur intueri, si optamus habitare in domo eius aeterna, in coelis omnibus diebus vitae nostrae, si iuvat videre voluptatem Domini, et protegi a templo sancto eius [Psalm. XXVI]. Et ne ulla in aeternum malorum aura pulsemur, meminerimus praesentis Ecclesiae domum necessariis precum mundarum frequentare muneribus. Quod ipse duodenis in templo sedit in medio doctorum audiens et interrogans illos, humanae est humilitatis indicium, imo etiam eximium discendae humilitatis exemplum. Dei quippe virtus, Dei sapientia aeterna quae divinitus loquitur: Ego sapientia habito in consilio, et eruditis intersum cogitationibus. Meum est consilium et aequitas, mea est prudentia, mea est fortitudo, per me reges regnant, et conditores legum iusta decernunt. Beatus homo qui audit me, et qui vigilat ad fores meas quotidie, et observat ad postes ostii mei [Prov. VIII]. Ipsa homine induta ad audiendos homines advenire dignata est, ut nimirum hominibus, quamvis summo ingenio praeditis, necessariam discendi verbi formam praerogaret: ne si qui discipuli veritatis fieri refugerent, magistri efficerentur erroris. Et bene qui iuvenis erat doctrinae subiturus officium, puerulus adhuc seniores audit et interrogat, ut videlicet eorum provida dispensatione compescat audaciam, qui non solum indocti, sed etiam impubes ad docendum prorumpere magis, quam ad discendum volunt submitti. Sequamur iter eius humanitatis, si nos mansio divinae delectat visionis, memores semper illius praecepti: Audi, fili mi, disciplinam patris tui, et ne dimittas legem matris tuae, ut addatur gratia capiti tuo, et torques collo tuo [Prov. I]. Per auditum quippe disciplinae paternae ac pro observantia maternae legis gratia capiti nostro, et collo torques additur: quia quanto quis divinis intentus fuerit auscultare praeceptis, quanto ea quae didicerit in unitate matris Ecclesiae diligentius observare studuerit, tanto et nunc dignius ad honorem praedicandi, et in futuro sublimius ascendet ad beatitudinem cum Christo sine fine regnandi. Verum ne quis autumet Dominum Salvatorem ob imperitiae necessitatem adiisse audisseque et interrogasse magistros, videamus quid sequitur: |
| 2 | Stupebant autem omnes qui eum audiebant super prudentia et responsis eius, et videntes mirati sunt. Qui enim idem verus homo et verus erat Deus, ad ostendendum quia homo erat, homines magistros humiliter audiebat, et ad comprobandum quia Deus erat eisdem loquentibus sublimiter respondebat. Quod matri quaerenti ac dicenti: |
| 3 | Fili, quid fecisti nobis sic? ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te. Respondit: Et quid est quod me quaerebatis? An nesciebatis quia in his quae Patris mei sunt, oportet me esse? Divinae maiestatis indicium fuit, de qua alibi dicit: Omnia quaecunque habet Pater, mea sunt; atque ideo rectissime templum non minus ad se quam ad Patrem pertinere testatur. Inventus quippe in templo dicit quia in his quae Patris mei sunt, oportet me esse: quia nimirum quorum una est maiestas et gloria, horum etiam una sedes ac domus est; nec solum materialis Dei domus, quae ad adorandum eum temporaliter fieri solet, sed etiam domus intellectualis quae ad laudandum eum in aeternum construitur, aeque Patri ac Filio, imo etiam Spiritui sancto constat esse communis. Denique idem Dei Filius, qui de se ac Patre dilectori suo promittit: Veniemus ad eum, et mansionem apud eum faciemus [Ioan. XIV], dicit de Spiritu: Et ego rogabo Patrem, et alium Paracletum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum, Spiritum veritatis, qui apud vos manebit, et in vobis erit [Ibid.]. Quia videlicet eiusdem sanctae Trinitatis, cuius una atque indivisibilis natura divinitatis est, mansio in cordibus electorum dispar esse non potest. Ergo quod Dominus in templo sedens dicit, In his quae Patris mei sunt oportet me esse, declaratio est consempiternae Deo Patri potestatis et gloriae. Quod autem rediens Nazareth erat subditus parentibus, humanae est veritatis indicium, simulque humilitatis exemplum. In ea namque natura subditus erat hominibus, in qua minor est Patre. Unde et ipse dicit: Vado ad Patrem, quia Pater maior me est: in qua etiam minoratus est paulo minus ab angelis [Ioan. XIV]. In illa autem in qua ipse et Pater unum sunt, in qua non ex tempore vadit ad Patrem, sed semper in ipso est, omnia per ipsum facta sunt, et ipse est ante omnes. Cuius multum est miranda magnae dispensatio pietatis, qui dum parentes suos mysterium divinae suae maiestatis necdum capere vidisset, exhibuit eis humanae subiectionem humilitatis, ut per hanc eos paulatim ad agnitionem divinitatis institueret. Cum enim dixisset, Quid est quod me quaerebatis? an nesciebatis quia in his quae Patris mei sunt, oportet me esse? et ipsi non intellexerunt verbum quod locutus est ad illos, sicut evangelista consequenter insinuat: |
| 4 | Descendit cum eis, et venit Nazareth, et erat subditus illis. Dicebat ergo arcanum suae divinae virtutis parentibus humanae suae fragilitatis, matri suae scilicet verae suae carnis, et castissimo tutori castitatis illius, qui per id temporis, nec dum prola a luce Evangelica, ab omnibus pene qui eos nosse poterant, carnali coniunctione vir eius, carnali administratione pater aestimabatur simul et vocabatur ipsius Domini Salvatoris. Dicebat, inquam, his, Quia in iis quae Patris mei sunt, oportet me esse. Qui cum arcem tanti mysterii ascendere intelligendo non possent, neque aliter eum in iis quae vere patris eius essent manere decernerent, nisi ut comprehendere nossent, descendit ipse cum ipsis ad inferiora conversationis eorum, coepitque manere in his quae illorum erant: et erat eis pia dispensatione subiectus, donec proficiente humilitatis magisterio, quantum omnibus creaturis esset praeferendus agnoscerent. Quid pro his nostra agat superbia obsecro paucis attendamus. Certe cum ea, quae non aeternaliter novimus, sed iuvante Domino ex tempore didicimus, arcana Scripturarum, simpliciores quosque fratres loquentibus nobis intelligere non posse sentimus, statim extolli consuescimus, eisque despectis de nostra nos quasi singulari ac perplurima eruditione iactamus, quasi non sint perplures etiam nobis multo doctiores; et qui a doctioribus nolumus despici, ipsi indoctiores nobis despicere, imo etiam irridere gaudemus: neque reminisci curamus, quia non eis qui vel mysteria fidei, vel sui praecepta conditoris tantum meditando percipiunt, sed his potius qui ea quae discere potuerunt operando exercent, regni coelestis aditus patet. Insuper etiam scienti bonum facere, et non facienti, peccatum est illi. Et sicut Dominus ipse testatur: Omni cum multum datum est, multum requiritur ab eo [Luc. XII]. Ne nos ergo scientia inflet, sed charitas potius aedificet: sequamur exemplum apparentis in homine Filii Dei, qui eis quos se ad sublimia discenda sequi necdum valere conspexit, seipsum benigna humilitate subiecit, cuius exemplo imbutos eorum animos coelesti gratia dignos coelestis arcani redderet esse capaces. |
| 5 | Et mater, inquit, eius conservabat omnia verba haec conferens in corde suo. Omnia quae de Domino vel a Domino dicta sive acta cognoverat mater Virgo, diligentius in corde retinebat, sollicite cuncta memoriae commendabat, ut cum demum tempus praedicandae sive scribendae incarnationis eius adveniret, sufficienter universa, prout essent gesta, posset explicare quaerentibus. Imitemur et nos, fratres mei, piam Domini matrem, ipsi quoque omnia verba et facta Domini ac Salvatoris nostri fixo in corde conservando, horum meditatione diurna et nocturna importunos inanium nocentiumque cogitationum repellamus incursus: horum crebra collatione et nos et proximos nostros a fabulis supervacuis et male dulcoratis detractionum colloquiis castigare atque ad divinae frequentiam laudis accendere curemus. Si enim, fratres charissimi, in futuri beatitudine saeculi habitare in domo Domini, ac perpetuo illum laudare desideramus, oportet nimirum et in hoc saeculo, quod in futuro quaeramus, sollicite praemonstremus, frequentando videlicet Ecclesiae limina, et non solum in ea laudes Domini canendo, sed et in omni loco dominationis eius ea quae ad laudem gloriamque conditoris nostri proficiant verbis pariter ac factis ostendendo. |
| 6 | Et Iesus, inquit, proficiebat scientia, aetate et gratia apud Deum et homines. Natura verae humanitatis indicat, in qua proficere ad tempus voluit, qui in divinitate idem est, et anni eius non deficient. Iuxta hominis quippe naturam proficiebat sapientia, non quidem ipse sapientior ex tempore existendo, qui a prima conceptionis hora spiritu sapientiae plenus permanebat, sed eamdem qua plenus erat sapientiam caeteris ex tempore paulatim demonstrando. Iuxta hominis naturam proficiebat aetate, quia de infantia ad pueritiam, de pueritia ad iuventutem, consueto hominibus crescendi ordine pervenit. Iuxta hominis naturam proficiebat gratia, non ipse per accessum temporis accipiendo quod non habebat, sed pandendo donum gratiae quod habebat. Et bene cum dictum esset quia Iesus proficiebat sapientia, aetate et gratia, adiunctum est, apud Deum et homines; quia quantum proficiente aetate hominibus sapientiae et gratiae quae sibi inerant dona patefaciebat, tantum eos ad laudem Dei patris semper excitare curabat, peragens ipse quod caeteris agendum praecepit: Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum, qui in coelis est [Matth. V]. Atque ideo non solum apud homines gratia et sapientia proficere dicitur, in quantum ipsi eius sapientiam gratiamque potuere cognoscere, sed etiam apud Deum, in quantum ad eius laudem gloriamque, sapientiam ac gratiam, quam in eo cognovere, retulerunt: cuius beneficiis ac muneribus aeternis sit laus et gratiarum actio in omnia saecula saeculorum. Amen. |