Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 4, CAPUT XXVII. Ut vir Domini Cudberct [Al. Cudberctus] sit episcopus factus: utque in monachica adhuc vita positus vixerit vel docuerit.
| 1 | Ipso etiam anno quo finem vitae accepit rex Ecgfrid, episcopum, ut diximus, fecerat ordinari Lindisfarnensium Ecclesiae, virum sanctum et venerabilem Cudberctum qui in insula permodica quae appellatur Farne, et ab eadem ecclesia novem ferme millibus passuum in Oceano procul abest, vitam solitariam per annos plures in magna corporis et mentis continentia duxerat. |
| 2 | Qui quidem a prima aetate pueritiae, studio religiosae vitae semper ardebat; sed ab ineunte adolescentia monachicum et nomen adsumpsit et habitum. Intravit autem [Al., enim] primo monasterium Mailros, quod in ripa Tuidi fluminis positum, tunc abbas Eata, vir omnium mansuetissimus ac simplicissimus regebat: qui postea episcopus Hagustaldensis, sive Lindisfarnensis Ecclesiae factus est, ut supra memoravimus: cui tempore illo praepositus Boisil magnarum virtutum et prophetici spiritus sacerdos fuit. |
| 3 | Huius discipulatui Cudberct humiliter subditus, et scientiam ab eo [Al. add. sanctarum] Scripturarum et bonorum operum sumpsit exempla. |
| 4 | Qui postquam migravit ad Dominum Cudberct eidem monasterio factus [Al. om. factus] praepositus, plures et auctoritate magistri, et exemplo suae actionis regularem instituebat ad vitam. Nec solum ipsi monasterio regularis vitae monita simul et exempla praebebat, sed et vulgus circumpositum longe lateque a vita stultae consuetudinis ad caelestium gaudiorum convertere curabat amorem. |
| 5 | Nam et multi fidem quam habebant, iniquis profanabant operibus: et aliqui etiam tempore mortalitatis, neglectis fidei sacramentis quibus erant imbuti, ad erratica idolatriae medicamina concurrebant; quasi missam a Deo conditore plagam, per incantationes, vel fylacteria, vel alia quaelibet daemoniacae [Al., daemonicae] artis arcana cohibere valerent. |
| 6 | Ad utrorumque ergo corrigendum errorem crebro ipse de monasterio egressus, aliquoties equo sedens, sed saepius pedes [Al., pedibus] incedens, circumpositas veniebat ad villas, et viam veritatis praedicabat errantibus; quod ipsum etiam Boisil suo tempore facere consueverat. Erat quippe moris eo tempore populis Anglorum, ut veniente in villam clerico vel presbytero, cuncti ad eius imperium verbum audituri confluerent; libenter ea quae dicerentur, audirent; libentius ea quae audire et intelligere poterant, operando sequerentur. |
| 7 | Porro Cudbercto tanta erat dicendi peritia, tantus amor persuadendi quae coeperat [Al., docuerat], tale vultus angelici lumen, ut nullus praesentium latebras ei sui cordis celare praesumeret; omnes palam quae gesserant, confitendo proferrent, quia nimirum haec eadem illum latere nullo modo putabant [Al., putarent]; et confessa dignis, ut imperabat, poenitentiae fructibus abstergerent. |
| 8 | Solebat autem ea maxime loca peragrare, [Al. add. et] illis praedicare in viculis, qui in arduis asperisque montibus procul positi, aliis horrori erant ad visendum, et paupertate pariter ac rusticitate sua doctorum arcebant accessum. Quos tamen ille pio libenter mancipatus labori tanta [Al., tantum] doctrinae sollertis excolebat industria, ut de monasterio egressus saepe ebdomade [Al., hebdomada] integra, aliquando duabus vel tribus, nonnunquam etiam mense pleno domum non rediret; sed demoratus in montanis, plebem rusticam verbo praedicationis simul et opere virtutis ad caelestia vocaret. |
| 9 | Cum ergo venerabilis Domini famulus multos in Mailrosensi monasterio degens annos, magnis virtutum signis efulgeret [Al., effulgeret], transtulit eum reverentissimus abbas ipsius Eata ad insulam Lindisfarnensium, ut ibi quoque fratribus custodiam disciplinae regularis et auctoritate praepositi intimaret, et propria actione praemonstraret. |
| 10 | Nam et ipsum locum tunc idem reverentissimus Pater abbatis iure regebat. Siquidem a temporibus ibidem antiquis et episcopus cum clero, et abbas solebat manere cum monachis; qui tamen et ipsi ad curam episcopi familiariter pertinerent. Quia nimirum Aedan qui primus eius loci episcopus fuit, cum monachis illuc et ipse monachus adveniens, monachicam in eo conversationem instituit: quomodo et prius beatus Pater Augustinus in Cantia fecisse noscitur, scribente ei reverentissimo papa Gregorio, quod et supra posuimus. |
| 11 | 'Sed quia tua fraternitas, inquit, monasterii regulis erudita, seorsum fieri non debet a clericis suis; in Ecclesia Anglorum, quae nuper auctore Deo ad fidem perducta est, hanc debet conversationem instituere, quae initio nascentis Ecclesiae fuit Patribus nostris; in quibus nullus eorum ex his quae possidebant aliquid suum esse dicebat, sed erant illis omnia communia. |