Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 4, CAPUT V. De morte Osuiu et Ecgbercti regum; et de synodo facta ad locum Herutforda, cui praesidebat archiepiscopus Theodorus.
| 1 | Anno Dominicae Incarnationis sexcentesimo septuagesimo, qui est annus secundus, ex quo Brittanniam venit Theodorus, Osuiu rex Nordanhymbrorum, pressus est infirmitate, qua et mortuus est anno aetatis suae quinquagesimo octavo, qui in tantum eo tempore tenebatur amore Romanae et apostolicae institutionis, ut si ab infirmitate salvaretur, etiam Romam venire, ibique ad loca sancta vitam finire disponeret, Uilfridumque episcopum ducem sibi itineris fieri, promissa non parva pecuniarum donatione, rogaret. |
| 2 | Qui defunctus die decima quinta Kalendarum Martiarum, Ecgfridum filium regni heredem reliquit: cuius anno regni tertio Theodorus cogit [Al., coegit] concilium episcoporum, una cum eis qui canonica Patrum statuta et diligerent et nossent, magistris Ecclesiae pluribus. Quibus pariter congregatis, diligenter ea quae unitati pacis ecclesiasticae congruerent, eo quo pontificem decebat animo, coepit observanda docere. |
| 3 | Cuius synodicae actionis huiusmodi textus est: |
| 4 | 'In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Iesu Christi, regnante in perpetuum, ac gubernante suam Ecclesiam eodem Domino nostro Iesu Christo, placuit convenire nos, iuxta morem canonum venerabilium, tractaturos de necessariis Ecclesiae negotiis. Convenimus autem die vigesima quarta mensis Septembris, indictione prima, in loco qui dicitur Herutford [Al., Herudford]. Ego quidem Theodorus, quamvis indignus, ab apostolica sede destinatus Doruvernensis Ecclesiae episcopus; et consacerdos ac frater noster reverentissimus Bisi Orientalium Anglorum episcopus: quibus etiam frater et consacerdos noster Uilfrid Nordanhymbrorum gentis episcopus per proprios legatarios adfuit. |
| 5 | Adfuerunt et fratres ac consacerdotes nostri, Putta episcopus Castelli Cantuariorum quod dicitur Hrofescaestir, Leutherius episcopus Occidentalium Saxonum, Uynfrid episcopus provinciae Merciorum. Cumque in unum convenientes iuxta ordinem quique suum resedissemus: Rogo, inquam, dilectissimi fratres, propter timorem et amorem Redemptoris nostri, ut in commune omnes pro nostra fide tractemus; ut quaeque decreta ac definita sunt a sanctis et probabilibus Patribus, incorrupte ab omnibus nobis serventur. Haec et alia quamplura quae ad caritatem pertinebant, unitatemque Ecclesiae conservandam, prosecutus sum. |
| 6 | Cumque explessem praelocutionem, interrogavi unumquemque eorum per ordinem, si consentirent, ea quae a Patribus canonice sunt antiquitus decreta, custodire. Ad quod omnes consacerdotes nostri respondentes dixerunt: Optime omnibus placet, quaeque definierunt sanctorum canones Patrum, nos quoque omnes alacri animo libentissime servare. Quibus statim protuli eundem librum canonum, et ex eodem libro decem capitula quae per loca notaveram, quia maxime nobis necessaria sciebam, illis coram ostendi, et ut haec diligentius ab omnibus susciperentur, rogavi. |
| 7 | Capitulum primum. Ut sanctum diem Paschae in commune omnes servemus Dominica post quartam decimam lunam mensis primi. |
| 8 | Secundum. Ut nullus episcoporum parochiam alterius invadat, sed contentus sit gubernatione creditae sibi plebis. |
| 9 | Tertium. Ut quaeque monasteria Deo consecrata sunt, nulli episcoporum liceat ea in aliquo inquietare, nec quicquam de eorum rebus violenter abstrahere. |
| 10 | Quartum. Ut ipsi monachi [Al., episcopi] non migrent de loco ad locum, hoc est, de monasterio ad monasterium, nisi per demissionem [Al., permissione] proprii abbatis; sed in ea permaneant obedientia quam [Al. add. rem] tempore suae conversionis [Al., conversationis] promiserunt. |
| 11 | Quintum. Ut nullus clericorum relinquens proprium episcopum, passim quolibet discurrat, neque alicubi veniens absque commendatitiis litteris sui praesulis suscipiatur. Quod si semel susceptus [Al. add. est et] noluerit invitatus redire, et susceptor et is qui susceptus est excommunicationi subiacebit. |
| 12 | Sextum. Ut episcopi atque clerici peregrini contenti sint hospitalitatis munere oblato; nullique eorum liceat ullum officium sacerdotale absque permissu episcopi in cuius parochia esse cognoscitur, agere. |
| 13 | Septimum. Ut bis in anno synodus congregetur; sed quia diversae causae impediunt, placuit omnibus in commune, ut Kalendis Augustis in loco qui appellatur Clofeshoch, semel in anno congregemur [Al., congregetur]. |
| 14 | Octavum. Ut nullus episcoporum se praeferat alteri per ambitionem; sed omnes agnoscant tempus et ordinem congregationis suae [Al., consecrationis]. |
| 15 | Nonum capitulum in commune tractatum est. Ut plures episcopi, crescente numero fidelium, augerentur; sed de hac re ad praesens siluimus. |
| 16 | Decimum capitulum [Al. om. capitulum] pro coniugiis. Ut nulli liceat nisi legitimum habere connubium. Nullus incestum faciat, nullus coniugem propriam, nisi, ut sanctum Evangelium docet, fornicationis causa, relinquat. Quod si quisquam propriam expulerit coniugem legitimo sibi matrimonio coniunctam, si Christianus esse recte voluerit, nulli alteri copuletur; sed ita permaneat, aut propriae reconcilietur coniugi. |
| 17 | 'His itaque capitulis in commune tractatis ac definitis, ut nullum deinceps ab aliquo nostrum oriatur contentionis scandalum aut alia pro aliis divulgarentur, placuit ut quaeque definita sunt unusquisque nostrum manus propriae subscriptione confirmaret. Quam sententiam definitionis nostrae Titillo [Al., titulo] notario scribendam dictavi. Actum in mense et indictione supra scripta [Al., supra scriptis]. Quisquis igitur contra hanc sententiam, iuxta decreta canonum, nostra etiam consensione, ac subscriptione manus nostrae confirmatam, quoquo modo venire eamque infringere tentaverit [Al., tentavit], noverit se ab omni officio sacerdotali et nostra societate separatum. |
| 18 | Divina nos gratia in unitate sanctae suae Ecclesiae viventes, custodiat incolumes.' |
| 19 | Facta est autem haec synodus anno ab incarnatione Domini sexcentesimo septuagesimo tertio, quo anno rex Cantuariorum Ecgberct mense Iulio obierat, succedente in regnum fratre Hlothere, quod ipse annos undecim et menses septem tenuit. Bisi autem episcopus Orientalium Anglorum, qui in praefato synodo fuisse perhibetur, ipse erat successor Bonifacii, cuius supra meminimus, vir multae sanctitatis et religionis. |
| 20 | Nam Bonifacio post decem et septem episcopatus sui annos defuncto, episcopus ipse [Al. om., ipse] pro eo, Theodoro ordinante, factus est. Quo adhuc superstite, sed gravissima infirmitate ab administrando episcopatu prohibito, duo sunt pro illo, Aecci, et Baduvini, electi et consecrati episcopi: ex quo usque hodie provincia illa duos habere solet episcopos. |