Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 4, CAPUT PRIMUM. Ut defuncto Deusdedit, Uighard ad suscipiendum episcopatum, Romam sit missus: sed illo ibidem defuncto, Theodorus archiepiscopus ordinatus, et cum Hadriano abbate sit Brittaniam missus.
| 1 | Anno memorato praefatae eclipsis et mox subsequentis pestilentiae, quo et Colmam episcopus unanima catholicorum intentione superatus ad suos reversus est, Deusdedit sextus Ecclesiae Doruvernensis episcopus obiit pridie Iduum Iuliarum [DCLXIV]; sed et Erconberct rex Cantuariorum eodem mense ac die defunctus, Ecgbercto filio sedem regni reliquit, quam ille susceptam per novem annos tenuit. |
| 2 | Tunc cessante non pauco tempore episcopatu, missus est Romam ab ipso simul et a rege Nordanhymbrorum Osuio, ut praecedente libro paucis diximus, Uighard, presbyter, vir in Ecclesiasticis disciplinis doctissimus, de genere Anglorum, petentibus hunc Ecclesiae Anglorum archiepiscopum ordinari: missis pariter apostolico papae donariis, et aureis atque argenteis vasis non paucis. |
| 3 | Qui ubi Romam pervenit, cuius [Al. cui] sedi apostolicae tempore illo Vitalianus praeerat, postquam itineris sui causam praefato papae apostolico patefecit, non multo post et ipse et omnes pene qui cum eo advenerant socii, pestilentia superveniente deleti sunt. |
| 4 | At apostolicus papa habito de his consilio, quaesivit sedulus quem Ecclesiis Anglorum archiepiscopum mitteret. Erat autem in monasterio Hiridano (Al. Niridano] quod est non longe a Neapoli Campaniae, abbas Hadrianus, vir natione Afer, sacris literis diligenter imbutus, monasterialibus simul et Ecclesiasticis disciplinis institutus, Graecae pariter et Latinae linguae peritissimus. |
| 5 | Hunc ad se accitum papa iussit episcopatu accepto Brittaniam venire. Qui indignum se tanto gradui respondens, ostendere se posse dixit alium, cuius magis ad suscipiendum episcopatum et eruditio conveniret, et aetas. Cumque monachum quemdam de vicino virginum monasterio, nomine Andream, pontifici offerret, hic ab omnibus qui [Al. add. eum] novere, dignus episcopatu iudicatus est. Verum pondus corporeae infirmitatis, ne episcopus fieri posset, obstitit. |
| 6 | Et rursum Hadrianus ad suscipiendum episcopatum actus est: qui petens [Al., petiit] inducias, si forte alium, qui episcopus ordinaretur ex tempore posset evenire. |
| 7 | Erat ipso tempore Romae monachus Hadriano notus, nomine Theodorus, natus [Al. add. ex] Tharso Ciliciae, vir et saeculari et divina literatura, et Graece instructus et Latine, probus moribus, et aetate venerandus, id est, annos habens aetatis sexaginta et sex [Al., XLVI]. Hunc offerens Hadrianus pontifici, ut episcopus ordinaretur obtinuit: his tamen conditionibus interpositis, ut ipse eum perduceret Brittaniam, eo quod iam bis partes Galliarum diversis ex causis adiisset; et ob id maiorem huius itineris peragendi notitiam haberet, sufficiensque esset in possessione hominum propriorum: et ut ei doctrinae cooperator existens, diligenter adtenderet ne quid ille contrarium veritati fidei, Graecorum more, in Ecclesiam cui praeesset, introduceret. |
| 8 | Qui subdiaconus ordinatus, quatuor expectavit menses, donec illi coma cresceret, quo in coronam tonderi posset. Habuerat enim tonsuram more Orientalium sancti apostoli Pauli. Qui ordinatus est a Vitaliano papa anno dominicae Incarnationis sexcentesimo sexagesimo octavo, sub die septima Kalendarum Aprilium, Dominica. |
| 9 | Et ita una [Al. om. una] cum Hadriano, sexto Kalendas Iunias Brittaniam missus est. Qui cum pariter per mare ad Massiliam, et deinde per terram Arhelas [Al., Arelatem] tradidissent Iohanni archiepiscopo civitatis pervenissent et illius scripta commendatitia Vitaliani pontificis, retenti sunt ab eo, quousque Ebrinus maior domus regiae copiam pergendi quoquo vellent, tribuit eis. Qua accepta Theodorus profectus est ad Agilberctum Parisiorum episcopum, de quo superius diximus, et ab eo benigne susceptus, et multo tempore habitus est. Hadrianus [Al. add. vero] perrexit primum ad Emme Senonum, et postea ad Faronem Meldorum episcopos, et bene sub [Al. cum] eis diutius fuit: coegerat enim eos imminens hiems ut ubicumque potuissent quieti manerent. |
| 10 | Quod cum nuncii certi narrassent regi Ecgberto, esse [Al., adesse] scilicet episcopum quem petierant a Romano antistite, in regno Francorum, misit illo continuo Raedfridum [Al., Regetfridum] praefectum suum, ad adducendum eum: quo cum venisset, adsumpsit Theodorum cum Ebrini [Al., Ebroini] licentia, et perduxit eum ad portum cui nomen est Quentavic, ubi fatigatus infirmitate aliquantisper moratus est: et cum convalescere coepisset, navigavit Brittaniam. |
| 11 | Hadrianum autem Ebrinus retinuit, quoniam suspicabatur eum habere aliquam legationem imperatoris ad Brittaniae reges adversus regnum, cuius tunc ipse maximam curam gerebat. Sed cum nihil tale illum habere vel habuisse veraciter comperisset, absolvit eum, et post Theodorum ire permisit. Qui statim ut ad illum venit, dedit monasterium beati Petri apostoli, ubi archiepiscopi Cantiae sepeliri, ut praefatus sum, solent. Praeceperat enim Theodoro abeunti Domnus apostolicus, ut in dioecesi sua provideret, et daret ei locum in quo cum suis apte degere potuisset. |