Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 3, CAPUT III. Ut idem rex postulans de gente Scottorum antistitem, acceperit Aedanum, eidemque in insula Lindisfarnensi sedem episcopatus donaverit.
| 1 | Idem ergo Osuald, mox ubi regnum suscepit, desiderans totam cui praeesse coepit gentem fidei Christianae gratia imbui, cuius experimenta permaxima in expugnandis Barbaris iam ceperat, misit ad maiores natu Scottorum, inter quos exulans ipse baptismatis sacramenta, cum his qui secum erant militibus, consecutus erat; petens ut sibi mitteretur antistes, cuius doctrina ac ministerio gens quam regebat Anglorum, dominicae fidei et dona disceret, et susciperet sacramenta [DCXXXV]. Neque aliquanto tardius quod petiit impetravit: accepit namque pontificem Aedanum [Al., Aidanum] summae mansuetudinis et pietatis ac moderaminis virum, habentemque zelum Dei, quamvis non plene secundum scientiam. Namque diem Paschae dominicum more suae gentis, cuius saepius mentionem fecimus, a quarta decima luna usque ad vicesimam observare solebat. Hoc etenim ordine Septentrionalis Scottorum provincia, et omnis natio Pictorum illo adhuc tempore Pascha dominicum celebrabat, aestimans se in hac observatione sancti ac laude digni Patris Anatolii scripta secutam [Vide infra, c. 25, et Bed. Chron., n. 4230]. Quod [Al. add., quidem] an verum sit, peritus quisque facillime cognoscit. |
| 2 | Porro gentes Scottorum, quae in Australibus Hiberniae insulae partibus morabantur, iamdudum ad admonitionem apostolicae sedis antistitis, Pascha canonico ritu observare didicerunt (Vid. II, 19). |
| 3 | Venienti [Al., veniente] igitur ad se episcopo, rex locum sedis episcopalis in insula Lindisfarnensi, ubi ipse petebat, tribuit. Qui videlicet locus accedente ac recedente reumate bis quotidie instar insulae maris circumluitur undis, bis renudato littore contiguus terrae redditur; atque eius admonitionibus humiliter ac libenter in omnibus auscultans, Ecclesiam Christi in regno suo multum diligenter aedificare ac dilatare curavit. |
| 4 | Ubi pulcherrimo saepe spectaculo contigit, ut evangelizante antistite qui Anglorum linguam perfecte non noverat, ipse rex suis ducibus ac ministris interpres verbi existeret caelestis: quia nimirum tam longo exilii sui tempore linguam Scottorum iam plene didicerat. Exin [Al., exinde] coepere plures per dies de Scottorum regione venire Brittaniam atque illis Anglorum provinciis quibus regnavit rex Osuald, magna devotione verbum [Al. add. Dei] fidei praedicare, et credentibus gratiam baptismi, quicumque sacerdotali erant gradu praediti, ministrare. |
| 5 | Construebantur ergo ecclesiae per loca, confluebant ad audiendum verbum populi gaudentes, donabantur munere regio possessiones, et territoria ad instituenda monasteria, imbuebantur praeceptoribus Scottis parvuli Anglorum, una cum maioribus studiis et observatione disciplinae regularis. |
| 6 | Nam monachi erant, maxime qui ad praedicandum venerant. Monachus ipse episcopus Aedan, utpote de insula quae vocatur Hii, destinatus [Al., Hy, destinatus]: cuius monasterium in cunctis pene Septentrionalium Scottorum, et omnium Pictorum monasteriis non parvo tempore arcem tenebat, regendisque eorum populis praeerat: quae videlicet insula ad ius quidem Brittaniae pertinet, non magno ab ea freto discreta, sed donatione Pictorum, qui illas Brittaniae plagas incolunt, iamdudum monachis Scottorum tradita, eo quod illis praedicantibus fidem Christi perceperint. |