Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 2, CAPUT XIX. Ut primo idem Honorius, et post Iohannes litteras genti Scottorum pro Pascha [Al., Paschae observatione] simul et pro Pelagiana haeresi miserit.
| 1 | [DCXXXIV.] Misit idem papa [Al. om. papa] Honorius [Al. add. Romanae sedis pontifex] litteras etiam genti Scottorum, quos in observatione sancti Paschae errare [Al., errasse] compererat, iuxta quod supra docuimus: sollerter exhortans, ne paucitatem suam in extremis terrae finibus constitutam, sapientiorem antiquis sive modernis quae per orbem erant Christi Ecclesiis aestimarent; neve contra Paschales computos, et decreta synodalium totius orbis pontificum, aliud Pascha celebrarent. |
| 2 | [DCXL.] Sed et Iohannes qui successori eiusdem Honorii Severino successit, cum adhuc esset electus in pontificatum, pro eodem errore corrigendo litteras eis magna auctoritate atque eruditione plenas direxit, evidenter adstruens, quia dominicum Paschae diem a quinta decima luna usque ad vicesimam primam, quod in Nicaena synodo probatum est, oportet inquiri. Necnon et pro Pelagiana haeresi, quam apud eos reviviscere didicerat, cavenda ac repellenda, in eadem illos epistola admonere curavit; cuius epistolae principium hoc est: |
| 3 | 'Dilectissimis et sanctissimis Tomiano [Al., Thomiano], Columbano, Cromano [Al., Chromano], Dinnao [Al., Dinnano], et Baithano episcopis; Cromano [Al., Chromanno], Ernianoque [Al., Hermiano], Laistrano, Scellano, et Segeno [Al., Segiano] presbyteris; Sarano, caeterisque doctoribus seu abbatibus Scottis, Hilarus archipresbyter, et servans locum sanctae sedis apostolicae, Iohannes diaconus, et in Dei nomine electus: item Iohannes primicerius, et servans locum sanctae sedis apostolicae, et Iohannes servus Dei, consiliarius eiusdem apostolicae sedis. |
| 4 | 'Scripta quae perlatores ad sanctae memoriae Severinum papam adduxerunt, et eo de hac luce migrante, reciproca responsa ad ea quae postulata fuerant, siluerunt. Quibus reseratis, ne diu tantae quaestionis caligo indiscussa remaneret, reperimus quosdam provinciae vestrae contra orthodoxam fidem, novam ex veteri haeresim renovare conantes, Pascha nostrum in quo immolatus est Christus, nebulosa caligine refutantes, et quarta decima luna cum Hebraeis celebrare nitentes. |
| 5 | ' Quo epistolae principio manifeste declaratur, et nuperrime temporibus illis hanc apud eos haeresim coortam, et non totam eorum gentem, sed quosdam in eis hac fuisse implicitos. |
| 6 | Exposita autem ratione Paschalis observantiae, ita de Pelagianis in eadem epistola subdunt: 'Et hoc quoque cognovimus, quod virus Pelagianae haereseos apud vos denuo reviviscit: quod omnino hortamur ut a vestris mentibus huiusmodi venenatum superstitionis facinus auferatur. Nam qualiter ipsa quoque execranda haeresis damnata est, latere vos non debet; quia non solum per istos ducentos annos abolita est, sed et quotidie a nobis perpetuo anathemate sepulta damnatur: et hortamur, ne quorum arma combusta sunt, apud vos eorum cineres suscitentur. |
| 7 | Nam quis non execretur superbum eorum conamen et impium, dicentium posse sine peccato hominem existere ex propria voluntate, et non ex gratia Dei? Et primum quidem blasphemiae stultiloquium est, dicere esse hominem sine peccato; quod omnino non potest, nisi unus mediator Dei et hominum homo Christus Iesus qui sine peccato est conceptus et partus. |
| 8 | Nam caeteri homines cum peccato originali nascentes testimonium praevaricationis Adae, etiam sine actuali peccato existentes, portare noscuntur, secundum Prophetam dicentem: Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum et in peccatis concepit me mater mea [Psalm. L, 7].' |