Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 1, 2

monumenta.ch > Gregorius Magnus > sectio 16 > 3 > 2
Beda, Historia Eccl. Gentis Anglorum, 1, PRIMUM. De situ Brittaniae vel Hiberniae, et priscis earum incolis. <<< >>> III. Ut eamdem secundus Romanorum Claudius adiens, Orcadas etiam insulas Romano adiecerit imperio. Sed et Vespasianus ab eo missus, Vectam quoque insulam Romanis subdiderit.

Beda Venerabilis, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, 1, CAPUT II. Ut Brittaniam primus Romanorum Gaius Iulius adierit. [CAP. II. Totum hoc caput ex Orosio, VI, 9.]

1	Verum eadem Brittania Romanis usque ad Gaium Iulium Caesarem inaccessa atque incognita fuit: qui anno ab Urbe condita sexcentesimo nonagesimo [Tertio. De hoc anno notandum quod non respiciat introitum I. Caesaris in Brittaniam, sed consulatum eius cum Bibulo.] tertio, ante vero Incarnationis Dominicae tempus anno [Sexagesimo. Hoc unum Beda Orosio addidit, annum nempe Incarnationis ad annum Urbis conditae.] sexagesimo, functus gradu consulatus cum [Lucio. Bibulus patrem habuit et filium Lucios, ipse vero Marcus fuit.] Lucio Bibulo, dum contra Germanorum Gallorumque gentes qui Rheno tantum flumine dirimebantur, bellum gereret, venit ad Morinos, unde in Brittaniam proximus et brevissimus transitus est, et navibus onerariis atque actuariis circiter octoginta praeparatis, in Brittaniam transvehitur, ubi acerba primum pugna fatigatus, deinde adversa tempestate correptus, plurimam classis partem, et non parvum numerum militum, equitum vero pene omnem disperdidit. Regressus in Galliam, [Legiones. Al., legiones tres, vel XII; al., sex, vel XII.] legiones in Hiberna [Al., Hibernia] dimisit, ac sexcentas naves utriusque commodi fieri imperavit: quibus iterum in Brittaniam primo vere transvectus, dum ipse in hostem cum [Al. add. ingenti] exercitu pergit, naves in anchoris stantes, tempestate correptae, vel conlisae inter se, vel arenis inlisae ac dissolutae sunt: ex quibus quadraginta perierunt, caeterae cum magna difficultate reparatae sunt.
2	Caesaris equitatus primo congressu a Brittanis victus, ibique [Labienus. Q. Laberius Durus, Caes., B. G., l. v. Labienus enim a Caesare in Galliis relictus, multis ibi rebus gestis, postea ad Pompeium defecit, et non nisi in praelio Mundensi periit. Laberii autem fatum Cantiani sibi vendicant, et tumuli etiam locum ostendunt ad fl. Stour iuxta Chilham. Ledandus, ex Vet. Chron., tradit Labienum, id est, Laberium, occisum iuxta Chestonwood prope Rhoffam.] Labienus tribunus occisus est: secundo praelio cum magno suorum discrimine victos Brittanos in fugam vertit: inde ad flumen Tamesim [Al., Tamensium] [Profectus. Al.: profectus est, quem uno tantum loco vadis transmeabilem ferunt.] profectus. In huius ulteriore ripa Cassobellauno duce, immensa hostium multitudo consederat, ripamque fluminis ac pene totum sub aqua vadum acutissimis [Sudibus. A quibus vadum Cowy stakes iuxta Lalum Cambdeno appellatur. Quod vero Orosius tradit fluvium, uno tantum loco transmeabilem, in eo erratum esse constat, cum auctores indigenae tot vada Caesari coniecturis suis subpeditaverint, Brentfordiam, Kingstonam, Chertseiam, Welingfordiam. Quare nec reperitur haec clausula in Mss. Bedae. Sed vide Alfredi regis Paraphr. Sax. ad hunc locum Orosii.] sudibus praestruxerat: quarum vestigia sudium ibidem usque hodie visuntur, et videtur inspectantibus quod singulae earum ad modum humani femoris grossae, et circumfusae plumbo immobiliter erant in profundum fluminis infixae [Al. add. haereant]: quod ubi a Romanis deprehensum ac vitatum est, barbari legionum impetum non ferentes, silvis sese obdidere [Al., abdidere], unde crebris irruptionibus Romanos graviter ac saepe lacerabant.
3	Interea Trinovantum firmissima civitas cum [Androgio. Mandubratio Caes., B. G., lib. V. Mandu in multis vocibus reperitur, veromandui, Cartismandua, Manduessedum, Maudubii; et forte Androgio corruptum a Mandubrogio quod utrique nomini proxime accedit.] Androgio duce datis quadraginta obsidibus Caesari sese dedit [Al., dedidit]: quod exemplum secutae urbes aliae complures in foedus Romanorum venerunt. Iisdem demonstrantibus, Caesar [Oppidum Cassobellauni. Verolamium fuisse putatur, hodie S. Albans. In ea regione Cassii, quorum Caesar meminit, et a quibus forte Cassobellaunus nomen accepit, sedes suas habuerunt. Quas fabulas huic Cassobellauno et Androgio assuerint nostrates historici, vide si lubet Galf. Mon. et Math. Westm.] oppidum Cassobellauni inter duas paludes situm, obtentu insuper silvarum munitum, omnibusque rebus confertissimum, tandem gravi pugna [Al., bello] cepit. Exin Caesar a [Brittania. Al., Brittanis pro Brittanniis, ex abbreviatione primorum codicum.] Brittania reversus in Galliam, postquam legiones in Hiberna misit, repentinis bellorum tumultibus undique circumventus et conflictatus est.