Augustinus, Sermones, 41, SERMO CCLXXVI. De dilectione parentum, et de decimis.
| 1 | [Parentibus debetur honor, amor, et in penuria subsidium. Pauperes parentes nonnulli despiciunt, ipsis forte meliores.] Legimus, fratres charissimi, monente nos Domino per prophetam, parentibus nostris et honorem semper et amorem impendere; et si forte evenerit ut aliqua paupertate laborent, necessitates eorum secundum quod possumus sublevare. Sic enim ait: Si videris, inquit, nudum, cooperi eum, et domesticos seminis tui ne despexeris [Isai. LVIII, 7]. Hoc loco, domesticos seminis, parentes nostros intelligi voluit. Sed dicit aliquis: Quis est qui parentes suos odio habeat, ut hoc pro magno Dominus admonuerit per prophetam? Sine dubio, fratres, scivit Spiritus sanctus nonnullos homines, qui cum ad aliquos honores aut divitias undecumque acquisitas pervenerint, ita parentes suos pauperes despiciunt, ut eos nec videre dignentur. Quod si fecerint, non solum peccatum, sed etiam grave crimen se admisisse non dubitent. Et forte evenit ut ille per divitias et superbiam crimina grandia vel peccata committat, et parentes sui pro ipsa paupertate et humilitate et simplicitate iustitiam teneant: et qua fronte dedignatur attendere parentes suos innocentes et iustos, cum sit ipse peccator et impius? Si quis ergo idoneus est, si aliquos parentes habuerit pauperes; ipsis prius necessaria tribuat, et sic indigentibus extraneis eleemosynam faciat: quia reliquis pauperibus si tu non dederis, dabit alius; parentibus vero tuis pauperibus, si tu nihil largitus fueris, difficile est ut alius largiatur. |
| 2 | [Eleemosynarum ordo legitimus. De opibus nostris quid nostrum; quid alienum.] Ipse est eleemosynarum ordo iustus atque legitimus, ut prius tibi et tuis victum et vestitum sufficientem et mediocrem, non pomposum nec deliciosum provideas; deinde, sicut dixi, si qui sunt pauperes de parentibus tuis, quantum praevales largiaris; deinde servos et ancillas tuas nec esurire neque algere permittas: et post haec quidquid tibi Deus, sicut dixi, excepto victu et vestitu dederit, non in terreno, ubi fures effodiunt et furantur, sed in coelesti thesauro recondas: ut ubi fuerit thesaurus tuus, ibi sit et cor tuum [Matth. VI, 20 ] [et 21]; et cum sacerdos clamaverit, Sursum corda, securi et in veritate respondeamus, Habemus ad Dominum. Quaecumque enim Deus, excepto mediocri et rationabili victu et vestitu, sive de quacumque militia, sive de agricultura contulerit, non tibi specialiter dedit, sed per te pauperibus eroganda transmisit: si nolueris dare, noveris te res alienas auferre; quia, sicut dixi, hoc solum nostrum est, quod nobis vel nostris rationabiliter sufficit. Quidquid superfuerit, Deus noster, sicut dixi, pauperibus erogandum transmisit. |
| 3 | [Decimae iniuste denegantur, cum ex iure novem partes deberentur.] Ac sic non solum decimas dare debemus, sed etiam de novem partibus, quidquid solutis tributis, vel expletis sumptibus nostris remanserit, quasi aliis transmissum fideliter erogare debemus. Quod tamen si fecerimus, vere nostra sunt quae donamus: si vero non facimus, nec illa nostra sunt quae servamus, nec nos ipsi nostri sumus qui servare videmur. Et tamen, fratres, non video qua fronte illi non offerimus decimum, a quo accepimus totum. Si velit Deus rationem facere nobiscum et dicere, Terram quam colis ego feci, te ipsum qui colis et servos tuos ego feci, animalia quae te ad colendum adiuvant ego condidi; calorem solis ego tribuo, pluviam temporibus suis ego dispenso, ipsam sementem quam spargis ego concedo: si ad iustitiae rationem attendis, tibi debes decimam reservare, et mihi novem partes dare. Nec hoc quaero, misericors esse volo: exemplum tibi praebeo, ut quomodo misertus sum tui, sic miserearis tu pauperis. Si ergo, fratres, iustam rationem nobiscum voluerit facere Deus, numquid est quod respondere possimus? Et licet in multis sanctarum Scripturarum locis nos de his rebus admoneat Deus; tamen per Apostolum specialiter clamat et admonet, dicens: Habentes victum et vestitum, his contenti simus. Nam qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem, et in laqueum diaboli, et desideria multa inutilia et nociva, quae mergunt homines in interitum et perditionem: quia radix omnium malorum est cupiditas, quam quidam appetentes naufragaverunt a fide, et inseruerunt se doloribus multis. Tu vero, homo Dei, haec fuge; sectare vero iustitiam, pietatem et fidem [I Tim. VI, 8-11]. Rogo vos, fratres, ut de Scripturis reliquis taceamus, sententia ista apostolica cui christiano non sufficit ? Vere dico, fratres, quod qui sub tali tonitruo de avaritiae somno non surgit, non dormiens, sed mortuus esse credendus est. |
| 4 | [Necessitas et modus ad Dei misericordiam fugiendi. Superfluum non dans invadit alienum.] Et ideo, fratres, quia pro ista fragilitate carnali multis peccatis, tanquam circumvolantibus muscis, assidue inquietamur atque compungimur, ad portum misericordiae Dei inter procellas et tempestates mundi istius festinemus. Forte aliquis interrogat, quomodo ad hunc portum valeat pervenire. Audiat Christum dicentem, Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur [Matth. V, 7]: et iterum, Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis [Luc. XI, 41]. Ergo istam Apostoli sententiam, si evadere de pelago mundi huius volumus, ante oculos semper habere debemus. Sufficiat nobis habere victum et vestitum, non pomposum, non deliciosum: et quidquid amplius Deus dederit, non negetur usibus pauperum; quia per nos ipsis probatur esse transmissum. Et si id quod nobis superfluum est non dederimus, res alienas invasimus: et quanti pauperes cum nostra scientia fame mortui fuerint, causas nobiscum ante tribunal Christi dicturi sunt. |
| 5 | [Eleemosynarum duo genera. Sine se invicem nihil prosunt.] Et quia duo sunt eleemosynarum genera, unum quod pauperibus erogamus, aliud quod vicinis vel fratribus nostris, quotiescumque in nobis peccaverint, indulgemus: utrumque Deo auxiliante faciamus; quia unum sine alio nihil prodest. Si pauperi porrigis eleemosynam, et in te peccanti non tribuis veniam; nihil tibi prodest. Sicut e contrario, si peccantibus tibi indulseris, et esurientibus quantum vales dare nolueris; sicut dixi, una virtus sine altera tibi prodesse non potest. Nos vero, fratres, ista duo eleemosynarum genera nobis quasi spiritualium alarum remigia praeparemus, ut ad principalem patriam et illam coelestem Ierusalem, ab omni terrena cupiditate expediti ac liberi, virtutum pennis, tanquam spirituales columbae, volare feliciter ac venire possimus: secundum illud quod Psalmista desiderat, et supplicat dicens: Quis dabit mihi pennas sicut columbae? et volabo, et requiescam [Psal. LIV, 7]. |
| 6 | [Saeculi negotia interdum remittere.] Certum est, fratres, quod nisi quisque de peccatorum glutino et nimiis impedimentis ac laqueis mundi huius animae suae pennas contenderit expedire, ad veram requiem nunquam poterit pervenire. Nos vero, fratres, adiuvante Deo, impedimenta mundi huius, si a nobis ad integrum subtrahere non possumus, vel ita ea quantum vires suppetunt, temperare, vel aliquid ab eis rescindere studeamus, ut nobis remaneant aliqua horarum spatia, in quibus lectioni vel orationi vacare possimus. Nam si totum nobis occupatio terrena subtraxerit, timendum est ne nobis veniat illud quod scriptum est, Impedimenta mundi fecerunt eos miseros. Magis ergo adiuvante Domino laboremus, ut et in nobis vel ex parte aliqua impleatur illud quod de beato viro scriptum est, In lege Domini meditabitur die ac nocte [Psal. I, 2]. Quam rem Dominus sanctae Charitati vestrae pro sua misericordia praestare dignetur, cui est honor et imperium cum Patre et Spiritu sancto in saecula saeculorum. Amen. |